Zespół jelita drażliwego - co jeść? Jaka dieta?

1. Alergia czy nietolerancja pokarmowa?

Klasyczną przyczyną problemów z trawieniem jest nietolerancja pokarmowa. Związana jest przede wszystkim z jakością mikrobioty, niezbędnych przyjaznych bakterii zasiedlających Twoje jelita. Lekarze ze szpitala Addenbrooke’s Hospital w Cambridge potrafią już obecnie odróżnić rzeczywistą alergię pokarmową, rzadkie schorzenie spowodowane prawdziwą i niemal natychmiastową odpowiedzią układu odpornościowego na dany pokarm, od nietolerancji pokarmowej, znacznie wolniejszej odpowiedzi (występującej kilka godzin lub dni później) na pokarmy regularnie spożywane, takie jak pszenica i produkty mleczne, które powodują zmiany w populacjach bakterii zasiedlających jelito i w ten sposób umożliwiają szkodliwym bakteriom zdobycie przewagi.

Na liście podejrzanych znajdują się: pszenica, mleko krowie i wszystkie produkty mleczne, cukier, drożdże, wołowina, wieprzowina, kukurydza, kawa i pomarańcze. Jeśli Twój lekarz uważa, że potrzebujesz więcej błonnika i w związku z tym sugeruje, byś włączył do swojej diety otręby pszenne, to jest bardziej niż prawdopodobne, że zmiana ta tylko pogorszy sytuację. Na liście podejrzanych znajdują się też drożdże, wszystkie produkty zawierające skrobię modyfikowaną, która jest często stosowana jako zastępująca tłuszcz substancja wypełniająca oraz wszelkiego rodzaju sztuczne dodatki, zwłaszcza barwniki spożywcze i sztuczne słodziki takie jak sorbitol.

Kiedy coś podejrzewać: jeśli czujesz się znacznie gorzej - lub lepiej - po zjedzeniu popularnych alergenów.

Jak to zdiagnozować: poprzez postępowanie zgodnie z naszymi sugestiami dotyczącymi diety eliminacyjnej. Obserwuj, jak reagujesz na pokarmy, gdy powtórnie wprowadzasz je do diety.

Rozwiązanie: przez zastosowanie tzw. diety paleolitycznej - która obejmuje ryby i białe mięso, warzywa strączkowe oraz wszelkiego rodzaju owoce i warzywa. Poprzez wyeliminowanie wszystkich przetworów mlecznych, zbóż, czerwonego mięsa, rafinowanych cukrów i przetworzonej żywności dajesz Twojemu jelitu możliwość odpoczynku od alergenów, białek, tłuszczów oraz prostych i złożonych cukrów powodujących problemy i ułatwiających namnażanie się szkodliwych bakterii. Samo wprowadzenie tej zmiany w diecie może w ciągu dwóch lat poradzić sobie ze stanem zapalnym Twojego jelita, jak to ma miejsce w przypadku wielu osób z chorobą Leśniowskiego- Crohn’a.¹ Kontroluj też swoje spożycie herbaty i kawy, ponieważ oba te napoje mogą wysuszać ochronną warstwę śluzu powlekającą jelito.

Nie zapominaj o aktywności fizycznej. Badania dowodzą, że pacjenci, którzy ćwiczą regularnie, wykonując nawet lekkie ćwiczenia, mogą liczyć na złagodzenie takich dolegliwości jak zaparcia, gazy i wzdęcia.

Wreszcie unikaj farbowania włosów, ponieważ dowiedziono, że zwiększa to prawdopodobieństwo rozwoju alergii jelitowych. Ponadto ogranicz jedzenie "śmieciowych produktów" - obecnie wiadomo, że czterokrotnie podnoszą ryzyko wystąpienia zapalnej choroby jelit, nawet jeśli pobłażasz sobie w tej kwestii tylko dwa razy w tygodniu.

2. "Złe" bakterie jelitowe

Zdaniem naukowców z Cedars-Sinai Medical Center w Los Angeles ponad dwie trzecie pacjentów z zespołem jelita drażliwego, którzy regularnie cierpią na biegunki, ma przerost bakteryjny w jelicie, podobnie jak niemal jedna trzecia wszystkich pacjentów z IBS.

W tym schorzeniu, oficjalnie znanym pod nazwą dysbioza bakteryjna, bakterie zmieniają odpowiedź metaboliczną i odpornościową ciała, sprawiając, że układ odpornościowy obraca się przeciwko prawidłowej mikrobiocie. Zgodnie z badaniami, sytuacja ta jest wczesnym powikłaniem zespołu nieszczelnego jelita (patrz ramka powyżej: Nieszczelne jelito - suplementy diety).

Oprócz nietolerancji pokarmowej, zjawisko to może być także spowodowane stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Wiadomo, że nawet pojedyncza dawka aspiryny lub indometacyny może zwiększać przepuszczalność ściany jelita przez hamowanie syntezy działających ochronnie prostaglandyn zbudowanych z kwasów tłuszczowych.

Długotrwałe stosowanie takich leków może doprowadzić do wystąpienia poważnego stanu zapalnego jelita i znacznie zwiększyć jego przepuszczalność. Ponadto u osób przyjmujących z powodu reumatoidalnego zapalenia stawów NLPZ zaobserwowano zwiększony poziom przeciwciał przeciwko bakteriom Clostridium perfringens, co dowodzi, że toksyny bakteryjne biorą udział w tym błędnym kole.

Kiedy coś podejrzewać:  jeżeli wielokrotnie przyjmowałeś serie NLPZ i antybiotyków oraz spożywałeś modyfikowaną genetycznie (GMO) żywność i nasycone tłuszcze pochodzące z mleka - wszystkie one mogą być odpowiedzialne za wiele problemów jelitowych.

Wspomniane tłuszcze mleczne - występujące w przetworzonej żywności i wyrobach cukierniczych - negatywnie wpływają na bakterie jelitowe przez okres sześciu miesięcy od spożywania bogatej w nie diety - twierdzą naukowcy z University of Chicago. Pobudzają też w jelitach proliferację bakterii Bilophila wadsworthia, drobnoustroju odpowiedzialnego za stany zapalne jelita.

Jak to zdiagnozować:  poddając się testowi oddechowemu na obecność wodoru i metanu w wydychanym powietrzu, pomiaru dokonuje się po spożyciu węglowodanu. Test można wykonać w pracowniach diagnostyki gastroenterologicznych.

Rozwiązanie: stosuj następujące suplementy:

• Witamina D, ponieważ osoby cierpiące niedobór tej witaminy
• 25-50 mg cynku, 2-4 mg miedzi, 800 μg kwasu foliowego i 800 μg witaminy B12, wszystkie one mogą ułatwić powrót jelita do stanu równowagi. Sprawdź też swój poziom żelaza
• Suplementy zawierające homeostatyczne organizmy glebowe, pożyteczne organizmy naturalnie występujące w glebie, które przed rokiem 1930 stanowiły część ludzkiej diety. Wykazano, że działają łagodząco na podrażnione stanem zapalnym jelito
• Bentonit lub uwodniony krzemian glinu, posiadający niezwykłą zdolność absorpcji bakterii i wirusów na swojej powierzchni. Ponieważ bentonit nie jest wchłaniany, przechodzi przez okrężnicę, wraz z zaabsorbowanymi toksynami.

Zespół nieszczelnego jelita a leki przeciwzapalne

Oprócz nietolerancji pokarmowej, zjawisko to może być także spowodowane stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

3. Nadmiar cukrów owocowych

U około jednej trzeciej pacjentów z zespołem jelita drażliwego występuje "upośledzenie wchłaniania fruktozy", lub problemy z trawieniem fruktozy - cukru prostego znajdującego się w owocach, niektórych warzywach, miodzie i bogatym we fruktozę syropie kukurydzianym - w trakcie jej przechodzenia przez jelito cienkie.

Kiedy coś podejrzewać:  jeśli Twoje jelito kiepsko się miewa po zjedzeniu owoców.

Jak to zdiagnozować:  poddając się badaniu na nietolerancję fruktozy. Jest to kolejny test oddechowy, mierzący Twoją zdolność do wchłaniania fruktozy w dowolnej postaci.

Rozwiązanie: ograniczenie ilości spożywanych cukrów owocowych. W badaniu Mayo Health System przeprowadzonym w Ameryce stwierdzono, że u 38 proc. pacjentów nastąpiła poprawa jedynie dzięki obniżeniu spożycia cukrów owocowych. Dieta z niską zawartością fruktozy jest korzystna zwłaszcza dla dzieci.

Uważaj także na inne podlegające fermentacji, słabo wchłanialne węglowodany takie, jak laktoza (występująca w mleku), fruktany (występujące w pszenicy i cebuli) i sorbitol (popularna substancja słodząca), unikaj amin (obecnych w serach, czekoladzie, owocach cytrusowych, kawie i czerwonym winie) i dodatków do żywności (benzoesanów, tartrazyny i innych sztucznych barwników).

Dieta z niską zawartością fruktozy

U 38 proc. pacjentów nastąpiła poprawa jedynie dzięki obniżeniu spożycia cukrów owocowych.

4. Jak rozpoznać i leczyć zmniejszenie ilości kwasu żołądkowego

W wielu przypadkach, osoby z zespołem jelita drażliwego produkują za mało kwasu żołądkowego lub enzymów trawiennych, lub nie produkują ich wcale.

Kiedy coś podejrzewać: jeśli czujesz się szczególnie niedobrze po jedzeniu.

Jak to zdiagnozować: robiąc badanie kwasu żołądkowego w celu stwierdzenia, jakie ilości kwasu produkuje Twój żołądek i czy produkujesz wystarczające ilości enzymów trzustkowych.

Rozwiązanie: Uzupełnij swoją dietę suplementując (zgodnie z opisem na opakowaniu) kwas żołądkowy chlorkiem betainy (HCl i pepsyna) i enzymami trzustkowymi przez co najmniej 12 tygodni.

Unikaj blokerów histaminy - lub w żargonie medycznym antagonistów receptora histaminowego H2 - sprzedawanych bez recepty, a stosowanych w celu złagodzenia zgagi i refluksu, ponieważ działają zmniejszając poziom kwasu żołądkowego.

Przyjmowanie 500 mg l-histydyny również może poprawić wytwarzanie kwasu żołądkowego.

5. Zespół nieszczelnego jelita - regeneracja jelita

Podczas pracy w szczytowej formie, nabłonek Twojego jelita cienkiego działa jak inteligentne sito, które jedynie niewielkim cząsteczkom pokarmu - aminokwasom, węglowodanom i niezbędnym kwasom tłuszczowym - pozwala na przedostanie się do krwiobiegu, a dalej na transport do innych komórek ciała, jednocześnie zatrzymując inne, większe cząsteczki i toksyny bakteryjne, które mogą być szkodliwe.

Jednak jeśli w tym drobnym sicie jest jakieś uszkodzenie, duża ilość owych toksycznych substancji może się przedostać poprzez ścianę jelita, pobudzając wytwarzanie przeciwciał, które mogą prowadzić do alergii, zmieniając skład mikrobioty, a nawet umożliwiając nadmierny wzrost drożdży takich jak Candida. Wiele schorzeń - od wrzodziejącego zapalenia okrężnicy, słabe wchłanianie pokarmu, choroba Crohna i zespół jelita drażliwego po niedożywienie, choroby stawów, i dolegliwości skórne jak trądzik, łuszczyca i zapalenie skóry - często wskazuje na sito którego otwory są zbyt duże.

Kiedy coś podejrzewać: jeśli zdiagnozowano u Ciebie infekcję Candida lecz leczenie nie przyniosło efektów, lub jeśli przeszedłeś radioterapię, miałeś poważne poparzenia, wystąpiła u Ciebie pokrzywka lub zapalenie skóry, lub nagle rośnie liczba pokarmów, zwłaszcza z różnych grup, na które źle reagujesz. Inne przyczyny to: nadużywanie alkoholu, NLPZ i narkotyków oraz chemioterapia.

Zbyt przepuszczalne jelito jest także często wynikiem posiadania plomb amalgamatowych, z których mikroskopijne ilości rtęci przedostają się do organizmu.

Jak to zdiagnozować:  przeprowadzając test obciążenia dla laktulozy/mannitolu. Żaden z tych cukrów nie jest metabolizowany w zdrowym jelicie i po sześciu godzinach powinny w większości zostać wydalone wraz z moczem.

Jeśli badania wykażą, że wchłaniane jest więcej cukrów niż zazwyczaj, to cierpisz na nieszczelność jelita.

Rozwiązanie: dokładne przeżuwanie jedzenia, ponieważ pobudza to uwalnianie naskórkowego czynnika wzrostu (EGF), polipeptydu stymulującego wzrost i naprawę nabłonka ściany jelita cienkiego.

Ponadto przestań spożywać zbyt duże ilości nierozpuszczalnego błonnika, który może także zwiększać przepuszczalność jelita.

Wreszcie - w celu regeneracji ściany jelita - stosuj suplementy diety.

6. Pasożyty jelitowe - objawy i leczenie

Mniej więcej u jednej osoby na sześć występuje pasożyt Giardia lamblia, maleńki, uwiciony pierwotniak, powodujący silne zmęczenie i zaburzenia jelitowe, a jedna osoba na 10 cierpi na kryptosporydiozę wywołaną przez inną grupę pierwotniaków powodujących biegunkę.

Te i inne ludzkie pasożyty jelitowe, jak Blastocystis hominis, mogą powodować niejasne objawy jelitowe, które pojawiają się i znikają lub łudząco przypominają zespół jelita drażliwego.

Kiedy coś podejrzewać:  jeśli masz plomby amalgamatowe (wykazano, że rtęć zmienia środowisko jelita) lub jeśli diety eliminacyjne nie pomagają.

Jak to zdiagnozować:  zrób badanie kału pod kątem pasożytów.

Rozwiązanie: jeśli badanie wyjdzie pozytywne, oto ulubiona recepta Haralda Gaiera, zwalczająca większość pasożytów.

W 1 i 3 tygodniu stosuj:

• Nalewkę berberysową - Berberis vulgaris (15 ml trzy razy dziennie)
• Olejek oregano (1 kapsułka dziennie), który powstrzymuje rozwój pasożytów takich jak Giardia
• Nalewkę piołunową - Artemisia absinthium (15 ml trzy razy dziennie)
• Sproszkowane goździki (jedna kapsułka dziennie)

W 2 i 4 tygodniu stosuj:

• Nalewkę z gorzknika kanadyjskiego - Hydrastis canadensis (15 ml trzy razy/dzień)
• Ekstrakt z liści oliwki (jedna kapsułka dziennie)
• L-Glutaminę (5 g/dzień).

Berberis i Artemisia mogą niszczyć wszystkie rodzaje bakterii, pierwotniaków i drożdży występujących w jelicie.Stosuj też jako suplement propolis, który działa przeciwko Giardia.

Zdaniem praktykującej w Essex profesjonalnej zielarki Susan Koten, należy też rozważyć skonsultowanie się z zielarzem i poprosić o przygotowanie płukanki do oczyszczania pęcherzyka żółciowego sporządzanej ze śniegowca wirginijskiego (Chionanthus virginicus), Leptandra virginica i berberysu (Berberis vulgaris), ponieważ pęcherzyk żółciowy również często jest atakowany przez pasożyty.

7. Nadmierny rozwój Candida albicans

"Kiedy masz w dłoni młotek, wszystko zaczyna wyglądać jak gwóźdź" - tak o infekcji Candida albicans i tendencji wielu lekarzy i specjalistów medycyny alternatywnej do diagnozowania drożdżycy u każdego, kto cierpiał z powodu kilku niewyjaśnionych objawów, mawiał brytyjski pionier w dziedzinie żywienia dr Stephen Davies.

Jakieś 25 lat później dr Orian Truss z Birmingham w stanie Alabama, jako pierwszy stworzył teorię, że nadmierny wzrost zazwyczaj nieszkodliwych drożdży Candida może zasiać w jelitach niewyobrażalne spustoszenie. Lekarze-dietetycy, jak nasz medyczny detektyw dr Harald Gaier, uważają obecnie, że sytuacja jest prawdopodobnie bardziej skomplikowana. Candida może być zaledwie jednym z kilku winowajców, a osoby cierpiące na tak zwane kandydozy mogą tak naprawdę mieć kilka zupełnie różnych problemów, w tym opisane powyżej w niniejszym artykule.

Kiedy coś podejrzewać: jeśli stosowanie diety paleolitycznej nie przynosi poprawy.

Jak to zdiagnozować: przeprowadzając badanie fermentacji jelitowej (gut fermentation test). Mierzy się w nim, czy w Twoim jelicie po spożyciu glukozy powstaje alkohol etylowy, co często zdarza się w przypadku nadmiernego wzrostu drożdży. W ten sposób odróżnia się nadmierny wzrost drożdży od przerostu bakteryjnego.

Rozwiązanie: Zniszczenie Candida naturalnym środkiem grzybobójczym jak nalewka berberysowa (Berberis) (15 ml dwa razy dziennie). Ponadto obiecujące rezultaty dają kwas kaprylowy, gorzknik oraz wiele innych tradycyjnych środków leczniczych, jak olejek eteryczny z drzewa herbacianego (Melaleuca alternifolia), olejek eteryczny oregano o potwierdzonym silnym działaniu przeciwko drożdżom i olejek goździkowy.

Stosuj dietę ubogą w węglowodany i unikaj cukrów, drożdży, alkoholu i pokarmów zazwyczaj uznawanych za alergizujące oraz, przez tydzień lub dwa, owoców. Sprawdź ewentualne niedobory pokarmowe i w razie potrzeby stosuj suplementy.

Współpracujący z nami lekarze najczęściej stwierdzają u swoich pacjentów niedobory magnezu, cynku, witaminy A, B1 i B6, oraz kwasów tłuszczowych omega-6. Bierz też enzymy trzustkowe (zwane 'proteazami'), które chronią jelito cienkie przed pasożytami i ułatwiają trawienie. Brak proteaz znacznie podnosi ryzyko infekcji jelitowych, w tym przewlekłych zakażeń Candida.

Stosuj też jako suplementy cholinę, betainę i metioninę - wspomoże to pracę Twojej wątroby, ponieważ częstym skutkiem przewlekłego przerostu grzybów Candida jest niewielkie uszkodzenie wątroby. Te enzymy wątrobowe podnoszą w organizmie poziom dwóch ważnych przeciwutleniaczy: S-adenozylometioniny i glutationu. Wyciąg z ostropestu plamistego (Silybum marianum) w dawkach 70-210 mg trzy razy dziennie może stymulować powstawanie nowych komórek wątroby i zwiększać produkcję glutationu i żółci. Może także zmniejszać uszkodzenie wątroby.