Skąd bierze się ból pleców i jak sobie z nim poradzić?

Wszystko zaczęło się, gdy my­łam groby przed 1 listopada. Następnego dnia obudziłam się z bólem pleców, którego nie mogłam rozchodzić. Dyskomfort nasilał się podczas siedzenia, aż ból objął prawą nogę. Oczywiście wybrałam się do fizjoterapeuty, a on co 3 dni ma­sażem rozluźniał napięte mięśnie, jednak ból powracał coraz silniejszy. Na 10 dni przed Bożym Narodzeniem zaczęłam utykać podczas chodzenia, a spacery przestały przynosić mi ulgę. 3 dni później potworny ból unierucho­mił mnie w łóżku. Nie mogłam wstać ani usiąść. Musiałam wezwać pogoto­wie. W szpitalu po rezonansie powie­dziano mi, że mam przepuklinę, która być może będzie wymagała operacji.

Ból pleców - powszechna przypadłość

Ból pleców to dość powszechna dole­gliwość, na którą zwykle pracujemy latami. Brak ruchu, praca za biurkiem i nieodpowiednie nawyki powodują, że zaczynamy odczuwać nieprzyjem­ne napięcie w lędźwiach, w odcinku piersiowym czy szyjnym kręgosłupa. W przybliżeniu 80% spośród nas w któ­rymś momencie życia doświadczy chronicznego bólu dolnej części pleców. W Stanach Zjednoczonych jest on drugą po przeziębieniu najczęstszą przyczy­ną zwracania się po poradę lekarską, a roczne koszty opieki medycznej związanej z leczeniem tej dolegliwo­ści szacuje się na 88 mld dolarów¹.

Dysk składa się ze sztywnej war­stwy zewnętrznej, tzw. pierścienia włóknistego oraz części centralnej zbliżonej właściwościami do żelu, zwanej jądrem miażdżystym. Z wie­kiem zmniejsza się stopniowo zawartość wody w jądrze miażdży­stym, co powoduje osłabienie jego właściwości amortyzujących. Może to powodować przemieszczanie się centralnej części dysku (tzw. wy­padnięcie dysku) przez szczelinę powstałą w warstwie zewnętrznej. Gdy uwypuklenie dysku dojdzie do takiego stopnia, że zawarta w nim „galaretka” zaczyna się wy­lewać, mówimy o przepuklinie.

W pewnym badaniu 60 mężczyzn i kobiet między 20. a 50. r.ż. rezo­nans magnetyczny (MRI) wykazał, że 65% osób miało co najmniej jeden uwypuklony dysk². Taki wysunięty dysk może powo­dować ucisk na struktury nerwowe kręgosłupa i być przyczyną bólu, drętwienia, mrowienia, osłabienia czucia czy osłabienia siły mięśnio­wej w obrębie kończyn dolnych. Ból promieniujący do kończyny, tzw. rwa kulszowa, dotyczy ok. 1-2% ca­łej populacji i występuje zazwyczaj między 30. a 50. r.ż. Oczywiście w zależności od tego, w jakiej partii pleców doszło do wysunięcia dysku, możemy mieć również do czynie­nia z rwą barkową lub udową.

 

Jako że mój stan wymagał poda­wania silnych środków przeciwbó­lowych i przeciwzapalnych, w ocze­kiwaniu na decyzję konsylium przydzielono mi szpitalne łóżko. Na oddziale odkryłam, że choć najczęściej ból pleców powoduje choroba zwyrodnieniowa dysku lę­dźwiowego³, to jednak jego przyczyn może być znacznie więcej. Skręce­nia, nadwerężenia i urazy powodują stosunkowo krótkotrwałe dolegliwo­ści w porównaniu z bólem wywo­łanym zwyrodnieniem krążka mię­dzykręgowego (dysku), radikulopatią (ucisk i uszkodzenie korzeni nerwu rdzeniowego), przepukliną lub pęk­nięciem dysku, zwężeniem kanału kręgowego, rwą kulszowa (ucisk ner­wu kulszowego) czy spondylolistezą (przemieszczenie kręgów), dyskopatią. Jednak to dopiero początek dość długiej listy.

Skąd bierze się ból kręgosłupa?

Czasami przyczyny bólu krzyża na­leży upatrywać w stanach zapalnych toczących się w innych narządach. Dyskomfort mogą wywoływać problemy z przewodem pokarmowym (zapalenie woreczka żółciowego, zapalenie uchył­ków jelit, trzustki lub wyrostka robacz­kowego), schorzenia ginekologiczne (zapalenie jajowodów, endometrioza, ciąża pozamaciczna, rak jajników), a tak­że choroby układu moczowego (odmied­niczkowe zapalenie nerek, kamienie ner­kowe, zapalenie pęcherza lub prostaty).

 

Jeżeli zauważysz, że ból pleców nie nasila się przy ruchach lub doku­cza nawet w spoczynku – oznacza to, że prawdopodobnie nie jest on zwią­zany z kręgosłupem. Warto wtedy podjąć diagnostykę, bowiem w ten sposób może manifestować się roz­warstwienie tętnicy kręgowej, szyjnej lub aorty albo tętniak aorty brzusznej. Takie objawy dają też kłopoty z sercem – m.in. zapalenie osierdzia oraz zawał.

Na liście podejrzanych znajdują się również zapalenie płuc, fibro­mialgia, łuszczycowe lub reumato­idalne zapalenie stawów, a nawet zapalenie opon mózgowych. Niestety zdarza się też, że ból jest pokłosiem toczącej się choro­by nowotworowej kręgosłupa.

Bóle pleców - przyczyną mogą być bakterie

Z bólem dolnej części pleców silnie powiązano jednak tzw. zmiany zwy­rodnieniowe typu Modic, w których płytki graniczne dys­ków kręgosłu­pa wykazują na skanach rezonansu magnetycznego (MRI) obrzęk, stan zapalny oraz gromadzenie się płynu⁴.

Metaanaliza wszystkich dotychczaso­wych badań ujawniła, że ok. 43% osób cierpiących na ból pleców wykazuje właśnie zmiany typu Modic⁵. Inne bada­nia pozwoliły natomiast odkryć, że wy­stępują one częściej u pacjentów, którzy doznali przepukliny (tzw. wypadnięcia) dysku lub przeszli operację z powodu przepukliny dysku lędźwiowego⁶. Dziś coraz więcej naukowców wyraża pogląd, że ból u tych osób powiązany jest z obecnością bak­terii, a zwłaszcza wywołującej trą­dzik Propionibacterium acnes⁷.

Kolejne badania konsekwentnie ujawniają obecność tych mikro­bów w dyskach pacjentów, którzy poddali się operacji⁸. Analizy ujawniły także, iż 53% chorych z przepukliną wykazuje obec­ność bakterii beztlenowych, a na­wet u 80% osób z zainfekowaną przepukliną dysków lędźwiowych w przyległych kręgach rozwi­jają się zmiany typu Modic⁹. To nie wszystko. Okazuje się, że co najmniej 33% chorych na łuszczycę zaczyna cierpieć również na łuszczy­cowe zapalenie stawów¹⁰, które cza­sem powoduje bóle kręgosłupa. Do częstych przyczyn łuszczycy nale­żą bakteryjne infekcje gardła i skóry, wy­woływane głównie przez paciorkowce.

Z kolei fibromialgię, która rów­nież może wywoływać ból pleców, powiązano z infekcją mykoplazma­tyczną (bakteryjną)¹¹. U pacjentów z tą chorobą występuje także duży odsetek przypadków przerostu bak­terii jelita cienkiego (SIBO)¹². Mają oni też wysokie wyniki testu oddechowego z laktulo­zą, stosowanego w diagnostyce przerostu bakterii¹³.

 

Ból pleców wiąże się także z problemami żołądkowo-jelito­wymi u kobiet¹⁴ i jest częstym objawem przewlekłej choroby wątroby¹⁵. Jak można łatwo przewidzieć, pierwszą reakcją me­dyków na powiązanie infekcji bakteryjnej ze zmianami kręgów typu Modic oraz z bólem pleców było aplikowanie antybioty­ków i sprawdzanie, czy objawy bólowe zmniejszą się po ich za­stosowaniu. Osobom cierpiącym z powodu chronicznego bólu pleców i zmian typu Modic w następstwie przepukliny dysku podawano przez 100 dni amoksycylinę albo placebo. Stan pacjentów leczonych antybiotykiem znacząco się poprawił¹⁶.

Niestety jednak tak długotrwała antybiotykoterapia może dosłownie wywołać spustoszenie w innych częściach ustroju chorego. Ponadto pacjent przyjmujący więcej antybiotyków jest bardziej zagrożony wykształceniem oporności na nie¹⁷.

Inne opcje? Naturalnie!

Szczęśliwie dla mnie szacowne grono lekarskie nie zde­cydowało się operować mojego kręgosłupa. Jednak pobyt w szpitalu uświadomił mi, że jeżeli chcę kolejne lata prze­żyć, zachowując sprawność i bez bólu, to powinnam zro­bić wszystko, by wygasić stany zapalne w organizmie oraz wyleczyć infekcje bakteryjne. Jako że w moim przypadku obecność bakterii w przepuklinie nie została potwierdzona, zdecydowałam się na podejście naturalne.

W moim przy­padku obejmuje ono zabiegi fizjoterapii, trening wzmacnia­jący mięśnie grzbietu oraz usprawniający działanie mojego układu proprioceptywnego, który odpowiada za czucie własnego ciała i jego ułożenia w przestrzeni. Receptory tego systemu zlokalizowane są w mięśniach, ścięgnach i okalających je tkankach, a także w móżdżku oraz uchu wewnętrznym. Układ czucia głębokiego odpowiada za świa­domość ciała oraz pozycji, w jakiej się znajduje, stabilizację posturalną, pozycję i ustawienie ciała, płynność i kontro­lę ruchu oraz stopniowanie siły, z jaką go wykonujemy.

Ponadto zmodyfikowałam dietę, wprowadzając do niej probiotyki, surowe warzywa i owoce, a ograniczając wę­glowodany (słodycze, pieczywo, makarony) i alkohol. Po 1,5 roku od hospitalizacji jestem w stanie bez bólu siedzieć przez 8 godz., mogę podróżować pociągiem na dłuższe odległości i jeździć na krótkie wycieczki ro­werowe. Wróciłam też do chodzenia po górach (na razie tylko po Gorcach). Jeszcze nie jest idealnie, ale czas bez dolegliwości znacząco przeważa nad okresami dyskom­fortu, które zresztą zazwyczaj są pokłosiem zbyt długiego czasu spędzanego przeze mnie w pozycji siedzącej.

Naturalne rozwiązania dla zdrowego kręgosłupa

Istotnym zadaniem tych korzystnych bakterii jest usprawnienie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego oraz utrzymanie w ryzach szkodli­wych drobnoustrojów. Ponadto stymulują one produkcję witamin w organizmie i wspomagają wchłanianie skład­ników odżywczych. Oto niektóre ich źródła w żywności.

• Jogurt i kefir Nie kupuj produktów z dodatkiem cukru. Jeżeli nie tolerujesz laktozy, znajdź wyroby z mle­ka koziego lub owczego i zwróć uwagę, by pochodziły od zwierząt z hodowli ekologicznej i karmionych trawą. Kupuj produkty z informacją o dodanych szczepach bakterii, takich jak Lactobacillus bulgaricus, Streptococcus thermophiles, L. acidophilus, L. casei i Bifidus. Jeśli nie jadasz nabiału, spróbuj kefiru i jogurtu z mleka kokosowego (lub innego roślinnego).
• Surowy ser Zawiera wiele szczepów probiotycznych, które znajdziesz też w jogurcie. Jeżeli nie tolerujesz laktozy, spróbuj serów z mleka koziego lub owczego. Najlepsze są organiczne.

• Tempeh/natto Fermentowane ziarna soi można znaleźć w sklepach z japońską żywnością. Zawierają probiotyczne Bacillus subtilis, korzyst­nie stymulujące układ odpornościowy.
• Fermentowane warzywa Kiszonki i kimchi produkowa­ne są z kapusty i innych wa­rzyw. Poza probiotykami bogate są również w kwasy organiczne wspiera­jące wzrost dobrych bakterii w jelitach.Niezależnie od tego, jaki sposób lecze­nia wybierzesz, konieczne jest wspieranie go dietą przeciwzapalną i suplementami.
• Imbir i kurkuma To składniki pomocne w leczeniu za­równo stanów zapalnych, jak i bólu.