Naukowcy potwierdzają - ten owoc to pogromca miażdżycy

Owoc granatu jest bogaty w składniki odżywcze, w tym związki korzystnie wpływające na funkcjonowanie serca^1-4. Badania przedkliniczne i kliniczne dowodzą, że może on poprawić przepływ krwi^6,7, zmniejszyć tworzenie się skrzeplin w naczyniach tętniczych⁵ i nieznacznie obniżyć zarówno poziom cholesterolu i trójglicerydów, jak i ciśnienie krwi⁸.

Co ważne, owoc granatu nie tylko odwraca niektóre uszkodzenia naczyń krwionośnych, mogące prowadzić do zawału serca i udaru mózgu^1,2,9,10, lecz również im zapo­biega. Z kolei badanie kliniczne przeprowadzone z udziałem pacjentów z miażdżycą wykazało, że spożywanie grana­tów znacznie zmniejszyło grubość blaszek miażdżycowych w tętnicy szyjnej⁹. Jednak świeże owoce lub sok z granatu są bogate we fruktozę¹¹. Zatem dla osób, które unikają cukru, alternatywę stanowi ekstrakt z granatu.

Granat jako kopalnia składników odżywczych

Wszystkie części granatowca właściwego, w tym owoce, liście, skórki, nasiona i kwiaty, są wypełnione substancjami korzystnie wpływającymi na zdrowie. Należą do nich antocy­jany, flawonoidy i unikalne garbniki (takie jak punikalagina)². Jeden z najbardziej imponujących efektów spożywania owoców granatu polega na wszechstronnej ochronie sta­rzejących się tętnic, wliczając w to zapobieganie dysfunk­cjom śródbłonka i ich usuwanie^1,2. Dysfunkcja śródbłonka oznacza wystąpienie uszkodzeń delikatnej wewnętrz­nej wyściółki naczyń krwionośnych. Jest ona ważnym czynnikiem przyczyniającym się do arteriosklerozy, czyli odkładania się płytki miażdżycowej w tętnicach^10,12. A to właśnie miażdżyca jest odpowiedzialna za znaczną część zgonów na całym świecie^13,14.

Kontrola nad lipidami

Badania na modelach zwierzęcych wykazały, że owoc gra­natu może obniżyć poziom cholesterolu całkowitego, cho­lesterolu LDL i trójglicerydów we krwi^15-18. Utlenianie się cholesterolu LDL czyni go jeszcze bardziej niebezpiecznym dla naszego zdrowia – w postaci utlenionej łatwiej gromadzi się on w ścianach naczyń krwionośnych, co przyspiesza roz­wój miażdżycy. Owoc granatu przeciwdziała zaś utlenianiu się lipidów^19,20. W badaniach przeprowadzonych z udziałem ludzi wykazano, że spożywanie owoców granatu znacz­nie obniża poziom utlenionego cholesterolu LDL we krwi i hamuje jego agregację^19,21.

Wsparcie dla naczyń krwionośnych

Ważnym wskaźnikiem dysfunkcji śródbłonka jest upośle­dzenie zdolności naczyń krwionośnych do rozszerzania się (poszerzania swojej średnicy) w razie potrzeby^10,22. Owoc granatu i pozyskane z niego ekstrakty poprawiają zdol­ność śródbłonka do inicjowania rozluźnienia i rozszerzenia się tętnic, co wykazano w licznych badaniach^6,7.Jedną z najważniejszych substancji rozszerzających naczy­nia krwionośne jest tlenek azotu, który indukuje także  powiększenie się światła tętnic. W przypadku dysfunkcji śródbłonka wytwarzanie tlenku azotu ulega zmniejszeniu. Badania przedkliniczne dostarczają dowodów, które potwier­dzają, że owoc granatu może zwiększyć powstawanie tlenku azotu i poprawić zdolność tętnic do rozszerzania się^23-26.

Zapobieganie zakrzepom

Dysfunkcja śródbłonka i miażdżyca zwiększają ryzyko poja­wienia się zakrzepów krwi. Większość zawałów serca i udarów mózgu jest spowodowana właśnie przez skrzepy tworzące się wewnątrz chorych tętnic, co skutkuje zmniejszeniem napływu krwi do serca czy mózgu^27,28. Niektóre substancje zawarte w owocach granatu, korzyst­nie oddziałujące na tętnice, wywierają również wpływ na funkcje płytek krwi, czyli maleńkich komórek obecnych w naszej krwi, które uczestniczą w powstawaniu skrzepów w świetle naczyń krwionośnych. Dochodzi do tego m.in. pod wpływem tromboksanu A2, który aktywuje płytki krwi i prowadzi do ich agregacji. Procesowi temu, poprzez zmniejszenie stężenia tromboksanu A2, przeciwdziała wła­śnie owoc granatu^29,30. W badaniach na zwierzętach wyka­zano, że owoc ten hamuje powstawanie skrzeplin związane z aktywnością płytek krwi i innymi czynnikami, nawet po wystawieniu zwierząt na działanie bodźców, które normalnie powodowałyby agregację płytek^5,29.

Poprawa ciśnienia krwi

Wysokie ciśnienie krwi, główny czynnik zwiększający ryzyko rozwoju miażdżycy, jest ściśle związane z dysfunkcją śródbłonka^31-33. Jednym z rodzajów leków stosowanych w celu obniżenia ciśnienia krwi są inhibitory ACE (hamują aktywność enzymu acetylocholinoesterazy). Badania przedkliniczne i kliniczne wykazały, że ekstrakty z owoców granatu mogą podobnie jak te leki hamować aktywność ACE^34,35.

W rzeczywistości wiele badań klinicznych dostar­cza dowodów na to, że owoc granatu jest w stanie pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi⁸. U osób z wysokim ciśnieniem po dwóch tygodniach spożywania owoców granatu doszło do zmniejszenia aktywności ACE we krwi o 36%. Doprowa­dziło to do obniżenia skurczowego ciśnienia krwi o 5%³⁵. W innych badaniach z udziałem ludzi jedzenie owoców granatu doprowadziło do obniżenia zarówno skurczowego, jak i rozkurczowego ciśnienia krwi^8,36,37. Z kolei w badaniu przeprowadzonym z udziałem pacjentów z miażdżycą tętnicy szyjnej wykazano, że spożywanie przez rok owoców granatu przyczynia się do obniżenia skurczowego ciśnienia krwi śred­nio o 12 procent⁹. Osoby, u których skurczowe ciśnienie krwi utrzymuje się powyżej 115–120 mm Hg, powinny zasięgnąć porady lekarza na temat stosowania odpowiednich leków i zmiany stylu życia (np. w celu zmniejszenia masy ciała), by w bezpieczny sposób odzyskać kontrolę nad ciśnieniem krwi.

 Normalizacja stężenia glukozy we krwi

Nieprawidłowy poziomu glukozy we krwi jest ważnym czynnikiem przyczyniającym się zarówno do dysfunkcji śródbłonka, jak i miażdżycy¹. W badaniach na zwierzę­tach wykazano, że ekstrakt z granatu poprawiał wrażliwość komórek na insulinę i obniżał poziom glukozy we krwi na czczo^38,39. Z kolei w badaniach z udziałem pacjentów z cukrzycą typu 2 lub zaburzeniami kontroli glikemii udo­wodniono, że już pojedyncza dawka ekstraktu z granatu poprawia wrażliwość komórek na insulinę i zmniejsza stężenie glukozy we krwi^40,41.

Owoc granatu może również chronić przed uszkodzeniami, jakie glukoza powoduje w tkankach, w tym w tętnicach. Duża część tych uszkodzeń to skutek glikacji, podczas której cukry wiążą się z białkami i zmieniają tym samym ich funkcje⁴². W badaniach przedklinicznych wykazano, że punikalagina, antyoksydant pozyskiwany z owoców granatu, hamuje gli­kację białek i zapobiega ich gromadzeniu się nawet u myszy, którym podawano karmę wysokocukrową⁴³. Osoby z nieprawidłowymi markerami glikemicznymi (glu­koza, A1C, insulina na czczo), występującymi mimo stosowa­nia odpowiedniej diety i prowadzenia zdrowego stylu życia, powinny udać się do lekarza – istnieje wiele leków, które mogą obniżyć poziom cukru we krwi.

Redukcja blaszek miażdżycowych

Spożywanie granatu wpływa korzystnie na naczynia krwionośne. W badaniach przedklinicznych wykazano, że zarówno punikalagina, jak i ekstrakt z granatu poma­gają cofnąć dysfunkcję śródbłonka^44,45. Modele zwierzęce, służące do obserwowania przyspieszonego rozwoju  miażdżycy, pokazują również, że owoc granatu może zapobiegać odkładaniu się blaszki miażdżycowej, a nawet odwracać ten proces. Badania na gryzoniach wykazały na przykład, że owoc granatu pomaga utrzymać zdrowie tętnic i znacznie spowalnia postęp miażdżycy^46,47. W badaniu na myszach zmniejszył wielkość blaszek miażdżycowych o 44 procent²¹.

Badania z udziałem ludzi potwierdziły z kolei, że ma on znaczący wpływ na poprawę parame­trów chorób sercowo-naczyniowych. W jednym z badań klinicznych oceniano stan pacjentów z miażdżycą tęt­nic szyjnych⁹. Okazało się, że spożywanie przez rok owoców granatu doprowadziło do zmniejszenia zasięgu blaszki miażdżycowej nawet o 35%. W przypadku uczestników badania, którym do diety nie włączono owoców granatu, doszło tymczasem do 9% nasilenia objawów miażdżycy. Z kolei u pacjentów z chorobą niedokrwienną serca (nie­wystarczające dotlenienie i niedostateczny napływ krwi do mięśnia sercowego) owoc granatu znacznie zmniejszał intensywność, występowanie i czas trwania epizodów dła­wicy piersiowej (ból w klatce piersiowej)⁴⁸. Obniżył również poziom troponiny, czyli markera ostrego uszkodzenia mię­śnia sercowego, oznaczanego z krwi.

Kolejne badanie, przeprowadzone z udziałem pacjentów z chorobami serca, wykazało, że podczas gdy liczba przypad­ków niedokrwienia serca wywołanego wysiłkiem fizycznym (zmniejszony przepływ krwi) wzrosła w grupie kontrolnej w ciągu trzech miesięcy trwania badania, u pacjentów otrzymujących sok z granatów doszło do znacznego zmniej­szenia liczby epizodów niedokrwienia⁴⁹. Przedstawione badania jasno pokazują, że owoc granatu może pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju miażdżycy i łago­dzi objawy uszkodzenia serca u osób z istniejącymi proble­mami kardiologicznymi.