Naukowo potwierdzone, naturalne sposoby regeneracji i leczenia trzustki

Cukrzyca jest jedną z najważniejszych przyczyn zgonów i niepełnosprawności zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroba ta będzie 7. najczęstszą przyczyną zgonów w 2030 r.

Cukrzyca typu 1 jest wynikiem zwyrodnienia komórek beta trzustki i charakteryzuje się brakiem wytwarzania insuliny, natomiast diabetycy cierpiący na typ 2 wykazują stan insulinooporności i zwykle względny niedobór insuliny. Z biegiem czasu nieleczeni lub źle prowadzeni chorzy na cukrzycę przechodzą powikłania mikro- i makronaczyniowe, w tym nefropatię, retinopatię, neuropatię oraz choroby sercowo-naczyniowe¹.

Obecnie w leczeniu pierwszego typu stosuje się insulinę i doustne leki hipoglikemizujące². Chociaż są one przydatne w kontrolowaniu wczesnych powikłań cukrzycy, poważne późne powikłania pojawiają się u dużej liczby pacjentów³.

Dlatego zapobieganie degeneracji komórek beta i stymulowanie regeneracji wysepek stają się istotnymi sposobami terapii cukrzycy i profilaktyki jej powikłań. W wielu badaniach eksperymentalnych i klinicznych udokumentowano korzystny wpływ fitoterapii na cukrzycę.

W przeciwcukrzycowym działaniu substancji roślinnych pośredniczą różne mechanizmy, takie jak zmniejszenie wchłaniania glukozy z jelit, hamowanie produkcji glukozy w wątrobie, zwiększenie jej wychwytu przez tkanki, zintensyfikowanie wydzielania insuliny z komórek beta, a także zwiększenie regeneracji trzustki. Zobaczmy, jakie rośliny jak dotąd zyskały uznanie naukowców.

Róża jerychońska (Anastatica hierochuntica)

Nazywana też zmartwychwstanką jerychońską jest jedną z ludowych roślin leczniczych, powszechnie stosowanych w krajach arabskich. Badania eksperymentalne wykazały, że ekstrakty z rośliny zwiększają liczbę komórek beta w wyspach trzustkowych szczurów z cukrzycą⁴.

Potwierdzają to wyniki prac Irakijczyków, którzy wykazali, że roślina ta zwiększa gęstość objętościową wysepek i procent komórek beta u szczurów z cukrzycą. Ponadto uczeni dowiedli, że ekstrakty z róży jerychońskiej mają działanie antyoksydacyjne, hipoglikemiczne i hipolipidemiczne⁵.

Miodla indyjska (Azadirachta indica)

Badanie kliniczne przeprowadzone w Indiach i Australii wykazało hipoglikemiczny i hipolipidemiczny wpływ neem na diabetyków⁷. Natomiast 2 inne eksperymenty na zwierzętach dowiodły, że miodla ma również działanie regeneracyjne na wysepki Langerhansa.

Według raportu naukowców z Nigerii i Włoch doustne podawanie etanolowego ekstraktu z liści rośliny zwiększyło gęstość komórek beta i zmniejszyło stres oksydacyjny w trzustce szczurów z indukowaną cukrzycą⁸.

Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris)

W korzeniach, kłączach i korze łodyg tej rośliny, podobnie jak gorzknika kanadyjskiego, złotnicy czy mahonii występuje berberyna⁹. Jej doustne podawanie - jak zademonstrowali chińscy uczeni w 2006 r. - zmniejszyło poziom lipidów w surowicy oraz zregenerowało uszkodzone tkanki trzustki u szczurów z cukrzycą indukowaną alloksanem¹⁰.

Inne badanie wykazało, że berberyna zwiększyła wrażliwość komórek na insulinę, jej wydzielanie oraz regenerację komórek beta u gryzoni cierpiących na słodką chorobę i karmionych wysokowęglowodanową lub tłuszczową dietą¹¹. 

Gurmar (Gymnema sylvestre)

Zgromadzone dowody wskazują, że roślina ta poprawia kontrolę glikemii zarówno w cukrzycy typu 1, jak i 2.

Badania kliniczne wykazały, że podawanie tego zioła diabetykom obniża u nich poziomy hemoglobiny glikowanej (HbA1c), jak również glikemię na czczo oraz po posiłku. HbA1c powstaje w wyniku przyłączenia glukozy do hemoglobiny (białka wiążącego tlen, znajdującego się w krwince czerwonej). Im wyższe poziomy cukru we krwi w okresie życia krwinki (120 dni), tym więcej przyłączy się go do hemoglobiny i tym bardziej wzrośnie poziom hemoglobiny glikowanej.

Dzięki temu wiemy, jakie były średniej wartości glukozy we krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy¹⁷. W kolejnych testach dowiedziono, że wodny ekstrakt z liści gurmaru podnosi poziom insuliny w surowicy u szczurów, przy okazji 2-krotnie zwiększając liczbę komórek beta¹⁸.

Efekt regeneracyjny zaobserwowano również po długotrwałym leczeniu gryzoni z cukrzycą przy użyciu standaryzowanego suchego ekstraktu z liści Gymnema sylvestre¹⁹. Zdaniem badaczy jest to możliwe dzięki kwasowi gymnemowemu²⁰.

Flaszowiec miękkociernisty (Annona muricata)

To małe drzewo kwitnące na Antylach przez cały rok dostarcza orzeźwiających owoców, których jedzenie zaleca się matkom karmiącym, gdyż zawarte w nich substancje wzmagają laktację.

Ponadto kora flaszowca ma właściwości antybakteryjne i przeciwwrzodowe. Teraz zaś okazuje się, że roślina może mieć również zbawienny wpływ na trzustkę. Otóż badania na zwierzętach dowiodły, że u gryzoni z indukowaną cukrzycą, podawanie ekstraktu z liści gravioli (bo tak też nazywany bywa flaszowiec) może zwiększyć liczbę wysepek i komórek beta w trzustce⁶.

Ostryż długi (Curcuma longa)

Kurkumina jest aktywnym składnikiem popularnej na całym świecie kurkumy - przyprawy stosowanej jako dodatek smakowy oraz barwnik. Liczne dowody sugerują, że ma silne działanie przeciwutleniające i cytoochronne¹⁵.

U szczurów z cukrzycą kurkumina hamuje infiltrację limfocytów w wysepkach Langerhansa oraz utrzymuje liczbę wysepek i komórek beta. Efektom tym towarzyszy zmniejszenie glikemii na czczo oraz wzrost stężenia insuliny i peptydu C w surowicy¹⁶.

Z tego powodu warto dodawać ją do posiłków - zawsze wraz z czarnym pieprzem, bowiem zawarta w nim piperyna usprawnia wchłanianie kurkuminy.

Przepękla ogórkowata (Momordica charantia)

Niektórzy mówią o niej balsamka ogórkowata, inni nazywają ją gorzkim melonem. Jednak bez względu na to, pod jakim imieniem występuje, wszędzie cieszy się uzasadnioną renomą skutecznego środka w leczeniu cukrzycy.

Korzystny wpływ przepękli na stężenie glukozy i lipidów we krwi u pacjentów z cukrzycą wykazano już 36 lat temu¹⁷. U dorosłych zwierząt z cukrzycą badania eksperymentalne dowiodły, że owoce balsamki zwiększają liczbę komórek beta, a także prowadzą do tworzenia się wysepek Langerhansa z wcześniej istniejących komórek wysepek.

Ponadto jej hipoglikemiczny efekt utrzymuje się po zaprzestaniu leczenia²⁴. Co więcej, podawanie wodnego lub etanolowego ekstraktu z jej owoców szczurzym noworodkom z cukrzycą łagodzi uszkodzenia trzustki i indukuje odnowę komórek beta²⁵. Jak widać, warto polubić gorzkiego melona.

Orzech włoski (Juglans regia)

W tradycyjnej medycynie krajów azjatyckich roślina ta jest szeroko stosowana jako lek na różne dolegliwości. Jej liście m.in. poprzez hamowanie wchłaniania glukozy z jelita wykazały znaczne działanie hipoglikemizujące u zwierząt z cukrzycą²¹.

W badaniu przeprowadzonym na Wyższej Szkole Medycyny Weterynaryjnej w Iranie dowiedziono, że u szczurów z cukrzycą otrzymujących liść orzecha włoskiego gęstość wysepek oraz procent komórek beta i wielkość wysepek znacząco wzrosła²². Zdaniem uczonych w konsekwencji działania regeneracyjnego na tkanki trzustki dochodzi do podwyższenia poziomu insuliny w surowicy²³.

Czarnuszka siewna (Nigella sativa)

Już w 2013 r. w Iranie u pacjentów z cukrzycą odnotowano hipoglikemiczny i hipolipidemiczny wpływ nasion tej rośliny²⁶. Podawanie ich obniża podwyższony poziom glukozy w surowicy, zwiększa stężenie insuliny i częściowo regeneruje komórki beta trzustki u szczurów z cukrzycą. To nie wszystko - korzystnemu wpływowi czarnuszki na liczbę komórek beta towarzyszy zmniejszenie peroksydacji lipidów i zwiększenie aktywności enzymów antyoksydacyjnych²⁷.

Natomiast w innym eksperymencie wykazano, że podawanie oleju z czarnuszki szczurom z cukrzycą indukowaną STZ zwiększyło średnicę wysepek Langerhansa²⁸. Badacze ochronne działanie czarnuszki na tkanki trzustki przypisują jej aktywnemu składnikowi - tymochinonowi²⁹.

Vernonia (Vernonia amigdalina)

Warzywo to jest powszechnie stosowane w zachodniej Afryce w leczeniu różnych chorób, w tym cukrzycy. Profilaktyczne podawanie wodnego ekstraktu vernonii chroni wysepki Langerhansa przed uszkodzeniami wywołanymi alloksanem³⁰. Natomiast podawanie go zwierzętom chorym na cukrzycę indukuje regenerację komórek wysp trzustkowych oraz zmniejsza u nich glikemię na czczo³¹.

Szafran uprawny (Crocus sativus)

Kwiaty dostarczające tej drogiej przyprawy bogate są w krocynę i safranal, dzięki którym mają wiele właściwości leczniczych. Razem te substancje biologicznie czynne wykazują działanie przeciwhiperglikemiczne i hipolipidemiczne. Ponadto podnoszą poziom insuliny we krwi zwierząt z cukrzycą insulinozależną¹².

A jak donoszą uczeni z Arabii Saudyjskiej, suplementacja ekstraktami z krokusa korzystnie wpływa na tkanki trzustki - m.in. wspomaga regenerację komórek beta u szczurów z cukrzycą¹³. Warto przy tym dodać, że dowiedziono też, iż safranal jest antyoksydantem oraz ma właściwości cytoochronne¹⁴.