Berberys - potężna dawka witaminy C

Surowce berberysu wykorzystywano jako środek orzeźwiający i wzmacniający, prze­ciwszkorbutowy, pobudzający trawienie, zwal­czający biegunkę (zwłaszcza przy zakażeniach bakteriami i pierwotniakami), znoszący bolesne skurcze przewodu pokarmowego, przeciwgo­rączkowy i zmniejszający intensywność krwa­wień miesiączkowych. 

Jakie właściwości posiada berberys?

Owoce obfitują w bioaktywne składni­ki wspomagające działanie kwasu askorbowego, wśród których wyróżnia się związki polifenolowe (antocyjany i flawonoidy) oraz inne barwniki roślinne, np. beta-karoten (prowitamina A).

Na zmiany skórne

W owocach berberysu potwierdzono wystę­powanie licznych garbników, które wykazują zdolność koagulowania białek na powierzch­ni błon śluzowych, co daje efekt ściągający i przeciwzapalny, wykorzystywany w leczeniu schorzeń dermatologicznych2. Badania kli­niczne potwierdzają, że wodny ekstrakt z tego surowca jest skuteczny w terapii trądziku po­spolitego u młodzieży w wieku 12-17 lat – już po 4 tygodniach średnia liczba nieosłoniętych, zapalnych i całkowitych zmian chorobowych, jak również ciężkość objawów zmniejszyły się znacząco (o ponad 40%)3.

Ponadto zewnętrznie stosuje się okłady z berberysu na owrzodzenia, jątrzące rany, przy łuszczycy, atopowym zapaleniu skóry czy odczynach alergicznych.

Dla cukrzyków

Najważniejszym składnikiem aktywnym tej rośliny wydaje się jednak berberyna – żółty alkaloid, obec­ny przede wszystkim w liściach. Wykazuje on szero­kie spektrum działania.
W eksperymencie przeprowadzonym na 116 diabetykach udowodniono, że u pacjentów przyjmujących 1 g berberyny dziennie znacząco spadło stężenie glikohemoglobiny A1c (HbA1c),
odzwierciedlające średni poziom gluko­zy we krwi. Jednocześnie odnotowano u nich również obniżenie cholesterolu oraz trójglicerydów, które u cukrzyków są zazwyczaj podwyższone⁴. Co więcej, berberyna może wyrównywać poziom cukru ze skutecznością porównywalną do popularnego leku – metforminy⁵.

Ochrona serca

Stosowane doustnie odwary i napary z berberysu lub wyciągi alkoholowe okazują się również skutecznie ob­niżać ciśnienie krwi oraz regulować pracę serca. I ponownie za efekt ten odpowiada w dużej mierze berbery­na, która pomaga hamować absorpcję cholesterolu, co potwierdza jedna z metaanaliz. Naukowcy odkryli w niej, że żółty alkalo­id powoduje znaczny spadek całkowitego cholesterolu, LDL i trójglicerydów oraz podwyższe­nie „dobrej” frakcji HDL⁶. Na protekcyjny wpływ wobec serca wpływają jednak również inne skład­niki zidentyfikowane w roślinie: berbamina obniża ciśnienie tętnicze, kryptopina wykazuje efekt antyarytmiczny, a liczne polifenole chronią ściany na­czyń krwionośnych⁷.

Naturalny antybiotyk

Preparaty berberysu nie tylko sku­tecznie wzmacniają cały organizm, ale i wspomagają go w walce z cho­robotwórczymi patogenami. Badania wykazują, że jego składniki aktywne działają przeciwbakteryjnie, prze­ciwwirusowo i przeciwgrzybiczo⁸. Co więcej, berberyna skutecz­nie leczy osoby zarażone bakterią E. coli i gronkowcem złocistym opor­nym na metycylinę. Badacze odkryli, że w dawce 64 μg/ml w 90% zahamo­wała aktywność tego ostatniego⁹.

Przeciwko biegunkom

Jednym z tradycyjnych zastosowań berberysu są problemy jelitowe oraz choroby dróg żółciowych i wątroby. Poleca się go również przy nieprawi­dłowej przemianie materii i osłabio­nym trawieniu. Naukowcy systematycznie potwier­dzają wpływ berberysu na układ po­karmowy. W kilku badaniach wykaza­li, że pozyskiwana z niego berberyna leczy biegunki wywołane przez różne patogeny (w tym Escherichia coli i Giardia lamblia), hamuje wydalanie elektrolitów i powstawanie entero­toksyn oraz działa rozluźniająco na mięśnie gładkie, zwalniając pasaż je­litowy i zmniejszając liczbę płynnych stolców nawet o 42% (w porównaniu do 20% w grupie placebo)¹⁰. Z kolei w innym eksperymen­cie ekstrakt z korzenia B. vulgaris był skuteczny w leczeniu i zapo­bieganiu powstawaniu kamieni w przewodzie pokarmowym¹¹.

Jak można stosować berberys?

• Konfitura Usuń szypułki, resztki kielicha i nasiona z ok. 2 kg owoców berberysu, a następnie wypłucz surowiec. Zagotuj 2 szklanki wody z 2 kg cukru. Dodaj przebrany ber­berys, ponownie zagotuj całość, zdejmij z ognia i odstaw do następnego dnia. Po tym czasie odcedź, zagotuj syrop, ponownie dodaj owoce i gotuj na małym ogniu (nie za długo). Gotową konfiturę przełóż do słoiczków, szczelnie zamknij i pasteryzuj przez chwilę w piekarniku.
• Odwar Włóż garść rozdrobnionych owoców do garnuszka, zalej szklanką wrzątku i po­staw na gazie, doprowadzając do wrze­nia. Gotuj na wolnym ogniu pod przykry­ciem przez ok. 3 min. Potem wystudź. Tak przygotowany odwar pij 2-3 razy dziennie po 1/4 szklanki, by poprawić przemianę materii oraz pobudzić wydzielanie soków trawiennych.
• Herbatka 1 łyżkę wysuszonych i rozdrobnionych owoców zalej szklanką wrzącej wody, odstaw na 45 min, przecedź, a na koniec dodaj trochę miodu do smaku. Pij kilka razy dziennie po szklance.
• Nalewka Umyj i lekko rozgnieć tyle dojrzałych owoców berberysu, by zajęły ¾ wyso­kości butelki. Następnie zalej do pełna 30-40% wódką czystą lub karmelową i dodaj cukier (najlepiej trzcinowy) w pro­porcji 7-10 dag na 1-litrową butelkę. Po­zostaw na ok. 1-2 miesiące, a następnie przefiltruj.
• Maść Wymieszaj 5 ml propolisu, 10 ml nalewki i łyżeczkę zmielonych, suchych pędów lub liściu berberysu. Stopniowo dodawaj ok. 25 g kremu lub lanoliny, łyżkę masła i 10-20 g smalcu – aż do uzyskania jed­nolitej masy. Gotową maścią smaruj cho­re miejsca kilka razy dziennie, np. przy łuszczycy, wypryskach i owrzodzeniach