Nasze magazyny
Pierwsze ślady uprawy sięgają starożytnego Bliskiego Wschodu, gdzie zostały szeroko docenione zarówno jako źródło pożywienia, jak i dla ich oleju. W starożytności były ważnym elementem diety, delektowano się nimi w Grecji, Rzymie i Egipcie.
Oliwki to doskonałe źródło tłuszczów jednonienasyconych, zwłaszcza kwasu oleinowego. Uznawane są za korzystne dla serca, pomagają bowiem w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu. Są bogate w minerały, takie jak żelazo, wapń, magnez i potas, zawierają witaminy A, C, E i z grupy B, polifenole – kwercetynę, oleuropeinę, hydroksytyrosol oraz tyrosol. Przeciwdziałają szkodliwemu działaniu wolnych rodników, wspierając zdrowie komórek i opóźniając procesy starzenia się.
Stymulują układ immunologiczny do walki z infekcjami i chorobami. Chronią nasze komórki nerwowe, a badania dowodzą, że dieta bogata w oliwki może wspomagać funkcje poznawcze i chronić przed chorobą Alzheimera, niedokrwieniem mózgu, chorobą Huntingtona, stwardnieniem rozsianym i parkinsonem1. Spożywanie tych owoców pomaga w utrzymaniu równowagi elektrolitowej i prawidłowych funkcji mięśni. Związki fenolowe obecne w oliwie z oliwek chronią przed osteoporozą, sprzyjając regeneracji kości2.
Oliwki
Występowanie: zimozielone drzewa i krzewy oliwkowe pochodzą z obszarów Azji Mniejszej. Pierwotnie uprawiano je w basenie Morza Śródziemnego, zwłaszcza w krajach takich jak Grecja, Włochy, Hiszpania, Turcja i Portugalia. Obecnie uprawia się je także w Kalifornii, Chile, Australii i innych regionach o podobnym klimacie, osiągają ok. 15 m wysokości.
Surowiec: owoce, w tym miąższ oraz nasiona. Owoce te są szeroko wykorzystywane w kuchni do przygotowywania potraw, natomiast z nasion wytwarza się cenny olej.
Uprawa: drzewo oliwne rośnie wolno, a owocować zaczyna dopiero po upływie ok. 7-10 lat. Najlepsze plony można uzyskać między 30. a 150. r.ż. drzewa. Oliwki wymagają umiarkowanego podlewania, żyznej gleby i dobrze nasłonecznionego miejsca. Zbiór owoców odbywa się jesienią.
Ważne: osoby z problemami żołądkowymi powinny spożywać je z umiarem. Niektórzy mogą być uczuleni na składniki oliwek, szczególnie na białko występujące w nasionach.
Oliwki wspierają zdrowie serca
Spożywanie oliwek może przyczynić się do utrzymania zdrowia serca i wspierać ogólną kondycję układu krwionośnego. Związki w nich obecne wpływają na poprawę elastyczności naczyń krwionośnych, co wspomaga przepływ krwi. Owoce te są kluczowym elementem diety śródziemnomorskiej, znanej z korzystnego wpływu na serce. Tłuszcze jednonienasycone pomagają obniżać poziom „złego” cholesterolu (LDL) i zwiększać poziom „dobrego” (HDL), co redukuje ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Zawierają polifenole, które pomagają w zwalczaniu stresu oksydacyjnego oraz chronią komórki przed uszkodzeniem, zmniejszając ryzyko wystąpienia poważnych chorób, takich jak zawał mięśnia sercowego czy udar mózgu3. Natomiast zawarta w nich kwercetyna może obniżyć ciśnienie krwi i poprawić pracę serca.
Antynowotworowe działanie oliwek
Sprawdzą się też w profilaktyce przeciwnowotworowej4. Dzięki obecności przeciwutleniaczy oliwki mogą pomagać w zwalczaniu wolnych rodników, które są związane z rozwojem nowotworów. Natomiast zawarte w nich związki fenolowe wykorzystywane są w profilaktyce i leczeniu raka jelita grubego5. Badania podkreślają przeciwnowotworowe właściwości polifenoli obecnych w tych owocach. Natomiast witamina E oraz tłuszcze jednonienasycone (w czarnych oliwkach) pomagają zapobiegać rakowi okrężnicy.
Ochrona układu pokarmowego
Oliwa z oliwek ma również kojący wpływ na wrzody i zapalenie żołądka. Poprawia wydzielanie żółci i hormonów trzustki, zmniejszając w ten sposób tworzenie się kamieni żółciowych.
Owoce natomiast usprawniają proces regulacji przemiany materii. Garść czarnych oliwek to ok. 16% zalecanego dziennego spożycia błonnika, który wspomaga zdrowie przewodu pokarmowego, wspierając równowagę naszego mikrobiomu jelitowego a tym samym trawienie i odporność6.
Jedzenie oliwek reguluje poziomu cukru
Regularne spożywanie oliwek może przyczynić się do utrzymania stabilnego stężenia glukozy we krwi. Błonnik obecny w oliwkach spowalnia wchłanianie cukrów, co może być korzystne dla osób z cukrzycą typu 29. Do tego oliwki mają niski indeks glikemiczny, co oznacza, że ich spożycie nie powoduje gwałtownego wzrostu poziomu glukozy we krwi.
Jak stosować oliwki w kuchni?
- Sałatka z oliwkami i awokado W dużej misce umieść garść mieszanki sałat, dodaj 1 dojrzałe awokado pokrojone w plastry, małą czerwoną cebulę pokrojoną w cienkie piórka i ½ szklanki czarnych oliwek bez pestek. W oddzielnej miseczce wymieszaj sok z połowy cytryny, 2 łyżki oliwy z oliwek extra virgin, dopraw solą i pieprzem. Polej sałatkę sosem i delikatnie wymieszaj. Taka surówka dostarcza błonnika, witamin i zdrowych tłuszczów, wspierając zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
- Oliwki marynowane w ziołach 2 szklanki zielonych oliwek bez pestek wymieszaj z ¼ szklanki oliwy z oliwek extra virgin, dodaj gałązkę świeżego rozmarynu, 2 rozgniecione ząbki czosnku i startą skórkę z 1 cytryny. Dopraw płatkami chili, przełóż do słoika i szczelnie go zakręć. Odstaw do lodówki na co najmniej 24 godz. Te oliwki stanowią świetną przekąskę, bogatą w przeciwutleniacze i zdrowe tłuszcze.
- Oliwkowy hummus. Do blendera wsyp szklankę odsączonej z zalewy ciecierzycy z puszki, ¼ szklanki tahini, ¼ szklanki oliwy z oliwek extra virgin, 4 łyżki soku z cytryny i 2 ząbki czosnku. Zmiksuj na gładką masę. Dodaj ½ szklanki zielonych oliwek bez pestek i ponownie dokładnie zmiksuj. Dopraw solą i pieprzem, podawaj z warzywami lub chlebem pełnoziarnistym.
Jak zrobić domowe kosmetyki z oliwą z oliwek?
Oliwa z oliwek jest świetną bazą do przygotowania domowych kosmetyków. To doskonały nośnik dla innych naturalnych substancji, które chcemy zastosować do pielęgnacji skóry. To, co ją wyróżnia, to zdolność do dogłębnego oczyszczania mieszków włosowych i porów z zalegających w nich nadmiernych ilości sebum, co umożliwia skórze wytworzenie świeżego łoju. Oliwa zmiękcza i złuszcza martwy naskórek, działając jak naturalny peeling i nie podrażniając skóry. Tak oczyszczona skóra lepiej wchłonie substancje roślinne czy inne olejki, które zamierzamy dodać do oliwy dla wzmocnienia efektów kuracji.
- Nawilżająca maska do włosów 3 łyżki oliwy z oliwek extra virgin, 1 jajko i łyżeczkę miodu wymieszaj, aż uzyskasz jednolitą masę. Nałóż maskę na wilgotne włosy na 30-60 minut, skupiając się na końcówkach, po tym czasie dokładnie spłucz. Doskonale nawilża i odżywia włosy, nadając im zdrowy połysk.
- Oczyszczający peeling do ciała ½ szklanki oliwek zblenduj na pastę, wymieszaj w misce z ½ szklanki brązowego cukru, 2 łyżkami miodu i kilkoma kroplami ulubionego olejku eterycznego. Wmasuj peeling w wilgotną skórę, wykonując okrężne ruchy, po kilku minutach spłucz ciało ciepłą wodą. Peeling usuwa martwe komórki skóry, pozostawiając skórę gładką i nawilżoną.
- Nutr Neurosci. 2013 Nov;16(6):243-9
- Endocr Metab Immune Disord Drug Targets. 2018;18(4): 333-40
- Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2014 Jun;24(6): 639-47
- Int J Mol Sci. 2018 Feb 28;19(3): 686
- Nutrients. 2018 Dec 23;11(1): 32
- Nutrients. 2019 Aug 7;11(8): 1826
- B. Frohn: Oliwa z oliwek dla zdrowia i urody, Bauer-Weltbild Media, Warszawa 2006
- T. Lofthouse: Oliwa: różne rodzaje oliwy i jej zastosowanie, Wydawnictwo K.E. Liber, cop., Warszawa 2008
- Int J Mol Sci. 2022 Sep 4;23(17): 10120
