Nasze magazyny
Niektórym z nas dane jest wybrać się w ostatnią podróż w otoczeniu rodziny i w komfortowych warunkach, jakie daje swojskie otoczenie własnego mieszkania.
Jak postępować w przypadku śmierci bliskiej osoby w domu?
Najpierw należy zawiadomić Pogotowie Ratunkowe, dzwoniąc z telefonu stacjonarnego pod numer 999, a z komórki - 112. Po przybyciu karetki lekarz lub inny uprawniony pracownik medyczny bada wskazaną osobę i stwierdza zgon, a następnie wypisuje protokół.
Od tego momentu bliscy mają ok. 4 godz. na ubranie i pożegnanie zmarłego. W tym też czasie powinni zwrócić się do wybranego zakładu pogrzebowego z prośbą o zabranie osoby zmarłej do kostnicy.
Gdy to nastąpi, członek rodziny z protokołem zgonu musi udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który ostatnio leczył zmarłego, po kartę zgonu. Dokument ten należy kilkakrotnie skserować, gdyż będzie potem potrzebny przy sprawach spadkowych, w bankach oraz instytucjach ubezpieczeniowych.
Potem z kartą zgonu, dowodem osobistym zmarłego (albo paszportem lub książeczką wojskową) trzeba wybrać się do Urzędu Stanu Cywilnego na terenie tej gminy, w której nastąpił zgon. Kierownik USC na podstawie przedstawionych dokumentów wystawia 3 akty zgonu (ich wyrobienie można też zlecić zakładowi pogrzebowemu), dziurkuje też dowód, paszport lub książeczkę osoby, która odeszła. Dopiero teraz można zająć się pochówkiem.
Z aktem i kartą zgonu trzeba wybrać się do parafii zmarłego oraz biura cmentarza, na którym ma się odbyć ceremonia pogrzebowa.
Co się dzieje, gdy członek rodziny umrze w szpitalu?
Gdy lekarz stwierdzi zgon pacjenta w szpitalu, pielęgniarka wypełnia kartę skierowania zwłok do chłodni, a na dłoni, stopie lub klatce piersiowej zmarłego umieszcza identyfikator wykonany z tasiemki, płótna lub tworzywa sztucznego, który zawiera jego imię i nazwisko, numer PESEL, a w przypadku jego braku serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, oraz datę i godzinę zgonu.
W tym czasie lekarz zawiadamia wskazaną przez pacjenta osobę lub instytucję.
W przypadku, gdy konieczna jest sekcja zwłok, stwierdzenie przyczyny zgonu następuje po jej przeprowadzeniu.
Zwłoki osoby zmarłej mogą zostać przewiezione najwcześniej po upływie 2 godz. od czasu zgonu, który wpisano do dokumentacji. W tym czasie powinny być przechowywane w specjalnie przeznaczonym do tego celu pomieszczeniu, a w razie jego braku - w innym miejscu, z zachowaniem godności należnej zmarłemu. Jest to jednocześnie czas, w którym zawiadomieni najbliżsi mogą się z nim pożegnać.
Przewiezienie zwłok do prosektorium
Szpital może przechowywać ciało pacjenta przez 3 dni (72 godz. licząc od godziny jego śmierci), chyba że w związku ze zgonem zostało wszczęte dochodzenie lub śledztwo, a prokurator nie zezwolił na pochówek. Za przechowywanie ich w tym czasie nie jest pobierana żadna opłata.
Zwłoki wraz z kartą skierowania i identyfikatorem są przewożone do chłodni w prosektorium. Gdy tożsamość pacjenta nie jest znana, w dokumentach i na identyfikatorze umieszcza się oznaczenie „NN” z podaniem przyczyn i okoliczności uniemożliwiających ustalenie tożsamości. Przeniesienie zwłok powinno odbywać się specjalnie do tego przeznaczonym środkiem transportu - szczelnie zamkniętym (w kapsule), umożliwiającym jego mycie i dezynfekcję - wyznaczonymi ciągami komunikacyjnymi na terenie szpitala. Transport między piętrami musi odbywać się przystosowaną do tego windą.
Identyfikacja
Zwłoki w szpitalu mogą zostać wydane osobie lub instytucji do tego uprawnionej po tym, jak dokonają one identyfikacji zmarłego w specjalnie do tego celu przeznaczonym pomieszczeniu. Rozpoznanie odbywa się w obecności uprawnionego pracownika szpitala i musi być udokumentowana w świadectwie identyfikacyjnym.
Wydanie zwłok ze szpitala
Ciało należy przygotować poprzez umycie i okrycie z zachowaniem godności należnej osobie zmarłej. Czynność ta nie obejmuje jednak ubrania zmarłego. Tym winny zająć się osoby bliskie lub firma świadcząca usługi pogrzebowe. Co istotne, personel szpitalny często zniechęca do zrobienia tego na miejscu i proponuje, by zostawić to pracownikom zakładu. Warto jednak wiedzieć, że gdy nastąpi stężenie pośmiertne, czasami by ubrać zmarłego, konieczne jest połamanie mu kości.
Kto może odebrać ciało?
Tę kwestię reguluje ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Prawo pochowania nieboszczyka mają przede wszystkim: pozostały małżonek, dzieci, rodzice, krewni boczni do VI stopnia pokrewieństwa oraz powinowaci w linii prostej do I stopnia.
Prawo pochowania żołnierzy zmarłych w czynnej służbie wojskowej przysługuje właściwym organom wojskowym, w myśl przepisów wojskowych. Prawo pochowania zwłok osób zasłużonych wobec państwa i społeczeństwa mają organy państwowe, instytucje i organizacje społeczne.
Co ma zrobić rodzina?
- Udać się do działu statystyki w szpitalu, by odebrać kartę zgonu wystawioną przez lekarza oraz kartę potwierdzenia odbioru zwłok (w niektórych placówkach dokumenty wręczane są rodzinie na miejscu);
- Z kartą zgonu i dowodem osobistym osoby zmarłej należy iść do Urzędu Stanu Cywilnego w miejscowości, w której nastąpił zgon, w celu uzyskania aktu zgonu;
- Z kartą potwierdzenia odbioru zwłok oraz odzieżą zmarłego należy udać się do prosektorium (na terenie szpitala).
- W miarę możliwości jeszcze tego samego, względnie następnego dnia, należy wybrać zakład pogrzebowy i omówić z jego pracownikami wszelkie kwestie związane z ceremonią pogrzebową oraz jej przebiegiem.
Śmierć w tragicznych okolicznościach
Gdy zgon nastąpił w wyniku wypadku, samobójstwa lub gdy podejrzewane jest morderstwo, wezwane pogotowie zawiadamia policję, ta zaś prokuraturę.
Ciało trafia do Zakładu Medycyny Sądowej (ZMS) na sekcję zwłok, która pozwoli ustalić przyczynę zgonu.
W tym czasie rodzina zmarłego musi udać się do prowadzącego sprawę prokuratora po zezwolenie na wydanie ciała zmarłego po przeprowadzonej sekcji, gdyż bez tego dokumentu Zakład Medycyny Sądowej nie wyda nikomu ciała. W ZMS bliscy denata otrzymają kartę zgonu. Z nią muszą udać się do Urzędu Stanu Cywilnego po akt zgonu (musi to być urząd, któremu podlega obszar, gdzie doszło do wypadku).
Przewożenie zwłok
Niejednokrotnie w celu wykonania ostatniej woli zmarłego co do miejsca pochówku konieczne jest przetransportowanie jego ciała z miasta do miasta, a nawet sprowadzenie go z zagranicy. Przewożenie zwłok i szczątków w granicach państwa może być dokonywane bez uzyskania zezwolenia na odległość nie większą niż 60 km, a na obszarze gmin, na terenie których nastąpił zgon, bez względu na odległość. Natomiast w obrębie państwa transport na odległość dalszą niż 60 km, koleją, samolotami oraz statkami lub wywożenie poza jego granice może nastąpić po uzyskaniu zezwolenia właściwego inspektora sanitarnego.
Z kolei sprowadzenie zwłok albo szczątków ludzkich z obcego państwa wymaga pozwolenia, które wydaje starosta właściwy dla miejsca, w którym mają być pochowane, w porozumieniu z państwowym powiatowym inspektorem sanitarnym. Wydanie zezwoleń następuje na pisemny wniosek osób uprawnionych do dokonania pochówku. Starosta musi wydać decyzję administracyjną nie później niż w terminie 3 dni od dnia otrzymania dokumentu. Wniosek taki nie podlega opłacie i powinien zawierać następujące dane:
- nazwisko, imię lub imiona, adres zamieszkania wnioskodawcy,
- nazwisko, imię lub imiona, nazwisko rodowe, datę i miejsce urodzenia, ostatnie miejsce zamieszkania osoby zmarłej,
- datę i miejsce zgonu,
- miejsce, z którego zwłoki lub szczątki ludzkie zostaną przewiezione,
- środek transportu, którym zostaną przewiezione,
- miejsce pochówku,
- czasem wymagana jest również informacja o tym, kto ponosi koszt pochówku, np. rodzina, pracodawca,
- oświadczenie osób uprawnionych do pochowania zwłok albo szczątków ludzkich, czy zgon nastąpił na skutek choroby zakaźnej wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 9 ust. 3a ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych. W przypadku śmierci na skutek choroby zakaźnej, wymienionej w wykazie ustalanym przez ministra właściwego do spraw zdrowia zezwolenie na przewóz zwłok nie może być udzielone przed upływem 2 lat od dnia zgonu. Wyjątki od tej zasady może stosować minister właściwy do spraw zdrowia, który może te uprawnienia przekazać wojewódzkim inspektorom sanitarnym.
Na sprowadzenie popiołów (które przewozi się w urnie) z obcego państwa również należy uzyskać zezwolenie starosty właściwego dla miejsca, w którym zwłoki i szczątki mają być pochowane, działającego w porozumieniu z właściwym inspektorem sanitarnym. Przewóz spopielonych zwłok ludzkich może odbywać się dowolnym środkiem transportu, w sposób zapewniający poszanowanie dla tych zwłok.
