Nasze magazyny
Zgodnie z rozporządzeniem świadczenia zdrowotne w zakresie leczenia bólu będą mogły być udzielane zarówno w podstawowej opiece zdrowotnej, jak i ambulatoryjnej opiece specjalistycznej, leczeniu szpitalnym oraz ratunkowym. W projekcie opracowano standardowy schemat postępowania z osobą uskarżającą się na dolegliwości bólowe.
Jak zmierzyć ból?
Do oceny dolegliwości będą stosowane badanie podmiotowe (wywiad) i przedmiotowe, skale oceny bólu oraz badania pomocnicze. Projekt przewiduje prowadzenie monitorowania skuteczności leczenia oraz postępowania terapeutycznego, mającego na celu jego uśmierzanie i leczenie. W całodobowych, stacjonarnych zakładach leczniczych pomiar natężenia bólu będzie odbywał się co najmniej 3 razy na dobę.
Monitorowanie natężenia mają prowadzić zarówno lekarz, jak i pielęgniarka czy położna. Narzędziem, które usprawni ich pracę, ma być Karta Oceny Nasilenia Bólu.
Ulga w bólu - fundamentalne prawo człowieka
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że 5 mld ludzi ma niewystarczający dostęp do leczenia umiarkowanego i silnego bólu. Tymczasem ulga w bólu jest zaliczana do podstawowych praw człowieka. Europejska Karta Praw Pacjenta zakłada, że może on oczekiwać unikania niepotrzebnego cierpienia w takim stopniu, w jakim to tylko możliwe, niezależnie od stadium choroby. Łagodzenie wszelkich cierpień jest podstawowym warunkiem poszanowania godności ludzkiej.
Zgodnie ze stanowiskiem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka Rady Europy zachowanie powodujące poważne cierpienia fizyczne i psychiczne mieści się w kategorii nieludzkiego traktowania, natomiast brak stosowania odpowiedniego leczenia przeciwbólowego, które jest konieczne ze względu na proces chorobowy, narusza ludzką godność i może być interpretowany jako poniżające traktowanie w rozumieniu art. 3 Konwencji o ochronie prawa człowieka i podstawowych wolności z 1950 r.
Obowiązek państwa i medyka
W polskiej Konstytucji zapisany został obowiązek zapewnienia osobom chorym i cierpiącym realnego i równego dostępu - niezależnie od ich sytuacji materialnej - do działań medycznych, leków i wyrobów medycznych poprzez przyjęcie odpowiednich uregulowań prawnych. Natomiast Kodeks Etyki Lekarskiej uznaje walkę z bólem za etyczny obowiązek lekarza, w szczególności poprzez łagodzenie do końca cierpienia chorych w stanach terminalnych (art. 29).
Dostępne metody leczenia bólu
Z kolei z art. 6 ust. 1 Ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta wynika, że każdy chory ma prawo oczekiwać stosowania metod, które odpowiadają aktualnie dostępnej wiedzy medycznej również w zakresie podejmowania działań uśmierzających ból. Zobowiązanie podmiotów leczniczych do wdrożenia standardów leczenia bólu niezależnie od jego przyczyny ma zagwarantować chorym prawo do leczenia bólu w 3 obszarach: operacyjnego, towarzyszącego diagnostyce oraz terapii innych schorzeń.
Leczenie przeciwbólowe w szpitalu za darmo
Osoba uprawniona do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z chwilą przyjęcia do szpitala lub innej placówki leczniczej wykonującej stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne oraz przy wykonywaniu zabiegów leczniczych i pielęgnacyjnych, diagnostycznych i rehabilitacyjnych, a także przy udzielaniu pomocy w stanach nagłych, ma prawo do bezpłatnych leków i wyrobów medycznych, jeżeli są one konieczne do wykonania świadczenia.
Oznacza to, iż w trakcie trwania hospitalizacji, do dnia wypisu włącznie, szpital jest zobowiązany uposażać pacjenta w niezbędne leki i wyroby medyczne, również w zakresie działania przeciwbólowego.
3 szczeble kontroli bólu
Zgodnie ze światowymi standardami każda osoba odczuwająca ból ma prawo do jego pełnej kontroli, co jest możliwe dzięki zastosowaniu odpowiednich strategii terapeutycznych. W 1986 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opracowała standardy farmakologicznego leczenia bólu zwane drabiną analgetyczną. Jej 3 szczeble tworzą kompleksową strategię bezpiecznego, umiejętnego i efektywnego stosowania leków przeciwbólowych. Przeprowadzone badania kliniczne wykazały, że farmakoterapia zgodna z trójstopniową drabiną analgetyczną WHO pozwala na pełną kontrolę bólu u ok. 70-90% pacjentów.
Boli? Dzwoń do Rzecznika Praw Pacjenta
W sytuacjach, w których pacjenci cierpiący na choroby nowotworowe mają utrudniony dostęp do leczenia bólu, powinni się niezwłocznie zgłosić do biura Rzecznika Praw Pacjenta. Każda osoba kontaktująca się z biurem otrzyma niezbędne informacje, jakie kroki powinna podjąć w danej sytuacji oraz jakie przysługują jej środki prawne, a w sytuacji tego wymagającej podjęte zostaną czynności wyjaśniające daną kwestię. Najszybszą formą kontaktu będzie telefon pod numer bezpłatnej ogólnopolskiej infolinii - 800-190-590, czynnej od poniedziałku do piątku w godzinach 9-21.
W sytuacji, gdy otrzymane informacje uprawdopodabniają naruszenie praw pacjenta, Rzecznik wszczyna postępowanie wyjaśniające. Jego przedmiotem może być np. naruszenie prawa do świadczeń zdrowotnych.
Kiedy z bólem do lekarza?
- Gdy pojawia się częściej niż zwykle, kilka razy w miesiącu.
- Zmienia swój charakter.
- Pojawia się w innym miejscu ciała niż dotychczas.
- Ma większe nasilenie niż zwykle.
- Nie pomagają leki przeciwbólowe, które zwykle pomagały.
- Towarzyszą mu inne objawy, np. nudności, krwawienie, zawroty głowy, nadmierna senność, zaczerwienienie stawu, ogólne osłabienie, niedowład kończyn, zaburzenia mowy.
- Ból trwa pomimo wygojenia rany pooperacyjnej lub wyleczenia choroby podstawowej, np. półpaśca.
- Trwa dłużej niż 3 miesiące.
- Pogarsza lub uniemożliwia codzienne funkcjonowanie (absencja w miejscu pracy, pogorszenie jakości snu, obniżony nastrój, kłopoty z wykonywaniem prostych domowych czynności).
Kiedy iść do poradni leczenia bólu?
Wybierz się do poradni leczenia bólu w następujących sytuacjach:
- Gdy odczuwasz brak lub niewielką skuteczność dotychczasowego leczenia.
- Gdy obserwujesz u siebie szybkie narastanie zapotrzebowania na leki przeciwbólowe.
- Gdy występują u Ciebie objawy niepożądane po zastosowanym leczeniu.
- Gdy są wskazania do zastosowania inwazyjnych metod leczenia.
- Gdy lekarze mają trudności z postawieniem właściwego rozpoznania zespołu bólowego.
Ból przewlekły wymaga wielokierunkowego postępowania, obejmującego farmakoterapię, blokady terapeutyczne, zabiegi neurodestrukcyjne (np. termolezja), neuromodulację (akupunktura), rehabilitację i psychoterapię. Tak złożoną opiekę zapewniają specjalistyczne poradnie leczenia bólu, gdzie pacjenci korzystają z programu, którego efektem jest nie tylko zmniejszenie bólu, ale także powrót do aktywności rodzinnej i społecznej.
W wielu badaniach wykazano, że stosowanie jednocześnie więcej niż jednej metody daje znacznie lepsze efekty niż te same sposoby wykorzystywane oddzielnie w różnym czasie. Pacjent powinien mieć skierowanie od lekarza pierwszego kontaktu lub dowolnego specjalisty, który ma podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia. Wyznaczany jest termin wizyty (osoby z bólem w przebiegu choroby nowotworowej są przyjmowane w trybie pilnym), na którą pacjent powinien zgłosić się z dokumentacją medyczną dotyczącą jego schorzenia (także chorób współistniejących), w tym listą leków, które przyjmuje lub przyjmował, oraz wynikami wykonanych badań diagnostycznych.
Po zapoznaniu się z historią choroby i zbadaniu chorego lekarz proponuje postępowanie terapeutyczne. Na następnej stronie przedstawiamy naturalne sposoby walki z bólem.
Artykuł ukazał się w wydaniu papierowym O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą Lipiec 2019.
