Uzależnienia - rodzaje uzależnień, przyczyny, objawy i sposoby leczenia

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Uzależnienie – definicja

Według Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów (ICD) zespół uzależnienia to zbiór zjawisk fizjologicznych, behawioralnych i poznawczych, w którym używanie danej substancji lub klasy substancji przyjmuje dla danej osoby o wiele wyższy priorytet niż inne zachowania, które kiedyś miały większą wartość. Główną cechą zespołu uzależnienia jest pragnienie (często silne, czasem przytłaczające) sięgnęcia po substancje psychoaktywne (przepisane przez lekarza lub nie), alkohol lub tytoń².

Jak podaje American Psychiatric Association, uzależnienie to złożony stan, choroba mózgu, która przejawia się kompulsywnym stosowaniem danej substancji mimo szkodliwych konsekwencji. Osoby uzależnione skupiają się na używaniu tej substancji, takiej jak alkohol czy narkotyk, do tego stopnia, że to przejmuje ich życie. Piją alkohol lub biorą narkotyk nawet wtedy, gdy wiedzą, że spowoduje to problemy³.

Rodzaje uzależnień

Ogólnie rzecz biorąc uzależnienia możemy podzielić na nałogi przebiegające na płaszczyźnie zarówno fizycznej, jak i psychicznej, oraz na nałogi mające wyłącznie aspekt psychiczny. Samo uzależnienie fizyczne (fizjologiczne) polega na zwiększonej tolerancji organizmu na daną substancję w wyniku jej stosowania (potrzebna jest coraz większa dawka by osiągnąć oczekiwany efekt) i na występowaniu zespołu odstawiennego (abstynencyjnego) podczas zmniejszania dawki lub prób nagłego odstawienia substancji. Takie fizyczne uzależnienie może pojawić się w przypadku stosowania wielu leków, nawet jeśli przyjmujemy je zgodnie z zaleceniami lekarza⁴. Zespół odstawienny nie jest subiektywnym odczuciem osoby uzaleźnionej, ale daje obiektywnie mierzalne objawy:
– spadek ciśnienia tętniczego,
– zwolnienie czynności serca,
– obniżenie poziomu kortyzolu,
– obniżenie poziomu adrenaliny,
– obniżenie poziomu dopaminy⁵.

Uzależnienie psychiczne także jest szkodliwe – ma biologiczne podłoże w mózgu i prowadzi do spustoszeń w psychice, które nawet po zatrzymaniu szkodliwych zachowań nie cofają się samoistnie lub cofają bardzo powoli. Różni się od fizjologicznego tym, że nie dochodzi przy nim do zatrucia organizmu⁶.

W zespole uzależnienia, zwłaszcza od jakiejś substancji, zwykle najpierw dochodzi do uzależnienia psychicznego, a potem do fizycznego. Do uzależnień psychiczno-fizycznych zaliczamy:

a) uzależnienie od alkoholu (alkoholizm, choroba alkoholowa) – najczęściej występujący rodzaj uzależnienia; alkohol jest substancją o działaniu depresyjnym, czyli wpływającą na układ nerwowy uspokajająco, relaksująco, usypiająco, przeciwlękowo i spowalniająco; szacuje się, że uzależnienie od alkoholu skraca życie o 16 lat, ponieważ:
– alkohol powoduje wiele chorób (m.in. udar mózgu, zaburzenia krzepliwości krwi, zanik robaka móżdżku, zaburzenia czucia, stłuszczenie, a następnie marskość wątroby, chorobę wrzodową, zapalenie trzustki, cukrzycę, kardiomiopatię rozstrzeniową, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia hormonalne, osteopenię, nadciśnienie tętnicze, otyłość centralną, kamicę nerkową, zaburzenia gojenia się ran, niedokrwistość, małopłytkowość, obniżoną odporność, nowotwory: wątroby, przełyku, trzustki, języka, krtani, gardła, piersi, jelita grubego i odbytnicy), zmnieniając przy tym ich obraz, co nastręcza trudności z postawieniem diagnozy;
– alkoholicy późno podejmują leczenie chorób somatycznych, leczą się niesystematycznie;
– alkohol zmniejsza skuteczność leczenia;
– alkohol zwiększa wypadkowość;
– alkohol zwiększa ryzyko podjęcia próby samobójczej (3-9 razy);
– zdarzają się śmiertelne zatrucia alkoholem⁷;

b) uzależnienie od papierosów (nikotyny) – także bardzo częste uzależnienie; nikotyna pobudza organizm i podwyższa ciśnienie tętnicze; z czasem konieczne są coraz większe dawki nikotyny dla osiągnięcia tego samego poziomu pobudzenia; oprócz uzależnienia, palenie tytoniu niesie ze sobą ryzyko choroby sercowo-naczyniowej, nowotworu złośliwego, chorób układu oddechowego, niepłodności i zaburzeń w przebiegu ciąży^8; obniża także wiek menopauzy u kobiet;

c) uzależnienie od substancji lotnych (wąchanie rozpuszczalników, kleju) – wytworzenie się uzależnienia fizycznego zdarza się zwłaszcza w przypadku wdychania toluenu; środki te są bardzo niebezpieczne, ponieważ nie tylko uzależniają (zwłaszcza psychicznie), ale także powodują uszkodzenia różnych organów organizmu: wąroby, nerek, szpiku kostnego i mózgu (zaburzenia pamięci, intelektu i chodu); dojść może także do opuchnięcia gardła lub zaburzeń rytmu serca, włącznie z zatrzymaniem; zdarzają się przypadki uduszenia, spalenia lub śmierci w wyniku wypadku spowodowanego wąchaniem substancji lotnych⁹;

d) uzależnienie od opioidów (opiatów), takich jak:
– heroina – najsilniej uzależniający narkotyk; do uzależnienia do chodzi bardzo szybko; bardzo łatwo można ją przedawkować; przedawkowanie powoduje zwolnioną akcję serca, sinicę, krańcową senność, wiotczenie mięśni szkieletowych i spowolnienie oddechu aż do jego zaniku i zgonu; stosowaniu heroiny towarzyszy ryzyko zarażenia się chorobą zakaźną przenoszoną przez krew (WZW typu C, HIV)¹⁰;
– inne opioidy to morfina, opium, kodeina, oksykodon;

e) uzależnienie od środków uspokajających, nasennych i przeciwlękowych, np.:
– barbituranów (leki nasenne) – szybko wywołują tolerancję organizmu, potrzebne są więc coraz większe dawki, przez co różnica między dawką terapeutyczną a dawką śmiertelną staje się niebezpiecznie mała; przedawkowanie może spowodować zapaść oddechową, śpiączkę i śmierć; długotrwałe stosowanie może wywoływać zaburzenia neurologiczne i psychiczne, a nawet zespół otępienny; barbiturany mogą powodować zapalenia oskrzeli i płuc¹¹;
– benzodiazepin (leki uspokajające, np. relanium) – o wiele bezpieczniejsze od barbituranów, ale także uzależniające; śmiertelne przedawkowanie zdarza się bardzo rzadko (zatrzymanie oddechu i akcji serca); ryzyko przedawkowania rośnie przy jednoczesnym stosowaniu innego depresanta (np. alkoholu)¹².

Niektóre substancje powodują uzależnienie psychiczne bez fizycznego (lub brak jest dowodów na występowanie fizycznego uzależnienia przy stosowaniu tych substancji). Mimo to mogą one być bardzo niebezpieczne także ze względu na ich fizyczny wpływ na organizm. Należą do nich:

a) stymulanty (środki pobudzające), takie jak:
– kokaina - może prowadzić do wyniszczenia psychicznego i fizycznego, uszkodzenia i martwicy przegrody nosowej, psychozy pokokainowej, paranoi na tle pasożytniczym (formikacja), anhedonii (utraty zdolności odczuwania przyjemności), a w przypadku kobiet w ciąży – śmierci płodu; zdarzają się zgody z powodu przedawkowania¹³;
– amfetamina – zaburza zdolności intelektualne w zadaniach złożonych, zmniejsza potencję, może prowadzić do ogólnego wyniszczenia organizmu, anhedonii, psychozy majaczeniowo-urojeniowej, depresji, udaru mózgu; nieodwracalnie uszkadza niektóre neurony dopaminowe; przedawkowanie powoduje tachykardię, bóle w klatce piersiowej, nadciśnienie tętnicze, a nawet zagrażającą życiu zapaść¹⁴;
– ecstasy – powoduje długiego kaca (do 48 h), szczękościsk, podnosi ciśnienie krwi i przyspiesza tętno, powoduje migotanie komór serca; może wywoływać stany depresyjne, urojenia i psychozy; długotrwałe stosowanie zaburza procesy zapamiętywania (zmniejsza objętość hipokampu); ecstasy podnosi ciepłotę ciała, często niezauważalną dla osoby będącej pod jej wpływem, co może prowadzić do odwodnienia, które może wywołać spadek ciśnienia krwi, utratę świadomości, uszkodzenie organów wewnętrznych, a nawet zgon; zbyt intensywne uzupełnianie płynów z kolei może doprowadzić do śpiączki i także śmierci¹⁵;
– mefedron – może wywoływać epizody psychotyczne, prowadzące do trwałych zaburzeń psychiatrycznych; sprzyja ryzykownym zachowaniom seksualnym; przedawkowanie powoduje przyspieszenie rytmu serca, palpitację, lęk, paranoję, depresję, napady padaczkowe, trudności w oddychaniu; może powodować udar lub hiponatremię (spadek poziomu sodu), w wyniku której może dojść do obrzęku mózgu i zgonu¹⁶;

b) środki halucynogenne (w tym LSD, fencyklidyna, grzyby halucynogenne, rośliny halucynogenne); przypadki uzależnienia tymi substancjami zdarzają się bardzo rzadko, niemniej jednak są to środki bardzo niebezpieczne przede wszystkim ze względu na wywoływany przez nie stan psychiczny – panikę i spowodowane nią niebezpieczne zachowania, a także poważne zmiany psychotyczne, mogące prowadzić do trwałych zaburzeń psychiatrycznych¹⁷;

c) konopie:
– marihuana – może powodować zespół amotywacyjny (brak energii, apatię); osłabia pamięć krótkotrwałą i operacyjną; może zaostrzać zaburzenia psychiczne lub przyspieszać ich wystąpienie u osób ze skłonnościami do nich; regularne palenie marihuany zaburza funkcjonowanie dużych dróg oddechowych; co ciekawe, w przypadku marihuany występuje często zjawisko odwrotnej tolerancji – oczekiwane efekty uzyskuje się z czasem przy pomocy mniejszych dawek niż wcześniej¹⁸;
– syntetyczne kannabinoidy – imitują działanie zawartego w konopiach psychoaktywnego THC; o ile marihuana zawiera także substancje o działaniu odwrotnym do THC, co niejako chroni przed groźnymi skutkami stosowania tego związku, to w kannabinoidach syntetycznych tej ochrony już nie ma; przedawkowanie powoduje utratę kontaktu z otoczeniem, co stwarza ryzyko różnego rodzaju niebezpiecznych wypadków; zbyt duże dawki mogą powodować strach, ataki paniki, zachowania agresywne i autoagresywne, a nawet zgon; stosowanie kannabinoidów syntetycznych może zwiększać ryzyko zaburzeń układu krążenia (podnoszą ciśnienie krwi), zaburzeń pracy serca, powodować bóle w klatce piersiowej, a nawet zawał; kannabinoidy mogą wywoływać drgawki, a niektóre ich metabolity mogą działać rakotwórczo¹⁹.

Oprócz uzależnienia od substancji istnieją także uzależnienia od czynności uznawanej za nagradzającą. Są one nazywane uzależnieniami behawioralnymi (czynnościowymi). Czynność taka początkowo sprawia przyjemność, ale później staje się przymusowa i wywiera negatywny wpływ na codzienne życie i jego aspekty takie jak praca, związek, zdrowie czy stan konta. Do uzależnień behawioralnych zalicza się m.in.:

– uzależnienie od zakupów (zakupoholizm) – zakupy mogą uzależniać, ponieważ po dokonaniu zakupu wydziela się w naszym organizmie większa ilość dopaminy, która wywołuje odczucie przyjemności i łagodzi ewentualne napięcie; w zakupoholizmie występuje zjawisko tolerancji, czyli w tym wypadku coraz większa ilość wydawanych pieniędzy i czasu przeznaczanego na zakupy, oraz abstynencji, czyli złe samopoczucie w sytuacji niemożności kupienia danych przedmiotów; głównym celem zakupów staje isę uśmierzenie nieprzyjemnych odczuć²⁰;

– uzależnienie od pracy (pracoholizm) – motywuje do destrukcyjnych zachowań, takich jak nałogowe regulowanie uczuć, tworzenie iluzji zniekształcających rzeczywistość i budowanie wizerunku na nadmiernym zaangażowaniu w pracę; pracoholizm niszczy więzi z bliskimi; pracoholik wszystkie swoje najważniejsze potrzeby (takie jak ambicja, poczucie władzy, kontroli, rywalizacja, sukces i prestiż) zaspokaja w miejscu pracy; to uzależnienie prowadzi do poczucia osamotnienia, braku kontaktu z własnymi emocjami (są albo tłumione, albo pokrywane złością), konfliktów, a także problemów zdrowotnych²¹;

– uzależnienie od seksu (seksoholizm) – jak Bohdan Woronowicz, „seksoholizm to stan psychiczny charakteryzujący się przede wszystkim stałym, wewnętrznym przymusem (silną potrzebą) realizowania w warunkach realnych bądź wirtualnych, z przedmiotami lub osobami, czynności/zachowań o charakterze erotycznym lub seksualnym”; do czynności tych należą kontakty fizyczne, oglądanie pornografii, masturbacja, cyberseks, fantazjowanie na tematy erotyczne; do uzależnienia dochodzi po wielokrotnym powtarzaniu tych czynności, mimo szkodliwych następstw; czynności te są przedkładane wtedy ponad inne zajęcia i zachowania, a próby kontrolowania lub zaprzestania ich są nieudane; w seksoholizmie występuje poczucie fizycznego przymusu znalezienia zaspokojenia, nawet jeśli sprawia ono ból, z jednoczesnym brakiem odczuwania prawdziwego pożądania i ochoty na seks²²;

– uzależnienie od internetu (siecioholizm) – według badań ok. 4-8% regularnych użytkowników internetu jest od niego uzależnionych; uzależnienie to rozpoznaje się przede wszystkim wtedy, gdy korzystanie z internetu niekorzystnie wpływa na życie danej osoby (wywołuje pogorszenie relacji z bliskimi, problemy w szkole lub w pracy, itp.) ²³;

– uzależnienie od hazardu – częste, powtarzające się uprawianie hazardu, który zaczyna kontrolować życie chorego i prowadzi do zaniedbania jego społecznych, zawodowych i rodzinnych zobowiązań; główne czynniki, jakie mogą prowadzić do powstania tego uzależnienia, to głębokie zaburzenie poczucia własnej wartości, zaburzenia relacji z innymi i niekontrolowane stany pobudzenia wywoływane grą; ostatecznie gra staje się dla hazardzisty najważniejsza, na czym cierpi jego zdrowie fizyczne i relacje z otoczeniem; uzależnieniu towarzyszą zaburzenia logicznego myślenia związane z graniem, np. przy przewidywaniu wygranej; problemy z hazardem ma 2-3% społeczeństwa²⁴;

– uzależnienie od opalania (tanoreksja) – polega na obsesyjnej chęci nadania skórze ciemniejszego odcienia; o wiele częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn; może prowadzić do powstania nowotworu skóry²⁵;

– uzależnienie od ćwiczeń fizycznych – choć ćwiczenia fizyczne ogólnie rzecz biorąc są zdrowe, to od nich także można się uzależnić; o uzależnieniu tym mówimy wtedy, gdy osoba ćwicząca ma objawy odstawienia przy braku ćwiczeń (nerwowość, rozdrażnienie, lęk), występuje u niej potrzeba coraz częstszego lub dłuższego wykonywania ćwiczeń lub ćwiczy mimo negatywnych konsekwencji (np. pomimo kontuzji); szacuje się, że na to uzależnienie cierpi ok. 5% ogólnej populacji, 7% studentów kierunków sportowych i od 2 do 30% osób regularnie ćwiczących²⁶;

– uzależnienie od jedzenia (jedzenioholizm) – jest to zaburzenie odżywiania, w którym spożywa się zbyt duże ilości pokarmu w niekontrolowany sposób, bez odczuwania głodu fizycznego; jedzenie ma na celu zagłuszenie problemów i trudnych emocji; osoba uzależniona sięga po jedzenie nie tylko wtedy, kiedy jest głodna, ale także przy podwyższonym napięciu emocjonalnym, lęku, niepokoju lub innych silnych uczuciach; zaniedbywane są inne źródła przyjemności; przejedzenie powoduje negatywne skutki zdrowotne²⁷;

– uzależnienie od zdrowego odżywiania się (ortoreksja) – nadmierna koncentracja na zdrowych sposobach odżywiania; spędzanie czasu głównie na obmyślaniu i przygotowywaniu zdrowych posiłków kosztem innych czynności; unikanie spotkań towarzyskich, by nie być narażonym na „niezdrowe” jedzenie; może prowadzić do wielu chorób z powodu niedożywienia organizmu (braku niezbędnych składników odżywczych); leczy się głównie przy pomocy racjonalnej diety ułożonej przez lekarza lub dietetyka (dla wyrównania niedoborów); jeśli chory nie akceptuje takiej diety, konieczna jest także psychoterapia²⁸.

Uzależnienie – objawy

Uzależnienie charakteryzuje się przede wszystkim:
– poczuciem przymusu,
– brakiem kontroli nad zachowaniem,
– potrzebą coraz silniejszych doznań (zjawisko tolerancji),
– zaniedbywaniem obowiązków, – ograniczeniem innych przyjemności,
– kontynuowaniem zachowania mimo jego szkodliwości.

Ponadto w przypadku uzależnień od substancji możemy zaobserwować u chorego objawy:

a) fizyczne:
– zaczerwienione lub szkliste oczy,
– rozszerzone źrenice,
– nagłe zmiany wagi,
– problemy ze snem lub zbyt długie spanie,
– niezadbany, niechlujny wygląd,
– słaba koordynacja ruchowa,
– zmnieniony zapach ciała,

b) psychologiczne:
– zwiększona drażliwość lub agresywność,
– zmiany nastawienia/osobowości,
– senność, – depresja,
– nagłe zmiany w kręgu znajomych,
– dramatyczne zmiany zwyczajów i/lub priorytetów,
– podjęcie działalności przestępczej²⁹.

Przy uzależnieniach behawioralnych najważniejsze symptomy to:
– spędzanie większości czasu na wykonywaniu danej czynności, myśleniu o niej, organizowaniu jej wykonywania lub dochodzeniu do siebie po jej wykonywaniu;
– korzystanie z danej czynności jako głównego sposobu radzenia sobie z emocjami i by „poczuć się normalnie”,
– kontynuowanie czynności mimo fizycznych i/lub psychicznych szkód,
– doświadczanie problemów z porzuceniem czynności mimo postanowienia, by z nią skończyć,
– zaniedbywanie obowiązków pracowniczych, szkolnych lub rodzinnych, by częściej wykonywać daną czynność,
– doświadczanie objawów zespołu abstynencyjnego (np. depresja, rozdrażnienie) podczas prób zaprzestania czynności, – minimalizowanie lub ukrywanie rozmiarów problemu³⁰.

Najczęstszym uzależnieniem w Polsce jest choroba alkoholowa. Główne objawy alkoholizmu to:
– wewnętrzny przymus wypicia;
– utrata kontroli nad piciem;
– zwiększenie tolerancji na alkohol (picie coraz większych ilości alkoholu by osiągnąć stan nietrzeźwości);
– zmniejszona tolerancja na alkohol – w późniejszej fazie ten sam efekt nietrzeźwości osiąga się przy mniejszych ilościach alkoholu;
– koncentracja życia wokół alkoholu;
– problemy z pamięcią i świadomością („urwany film”);
– udowadnianie kontroli nad piciem (okresowe abstynencje);
– alkoholowy zespół abstynencyjny po odstawieniu alkoholu – drżenie mięśni, niepokój, drażliwość, nudności, wymioty, nadpotliwość, biegunka, zaburzenia świadomości, majaczenia³¹.

Uzależnienia u dzieci

Dzieci i młodzież także są narażone na różnego rodzaju uzależnienia. Według raportu Fundacji CBOS i Krajowego Biura Przeciwdziałania Narkomanii z roku 2016 główne zagrożenia odnotowane w grupie wiekowej 18-19 latków to:

a) palenie papierosów – pali regularnie ok. 21% badanych (odsetek ten spada od roku 2003);

b) picie alkoholu – przynajmniej raz w ciągu miesiąca przed badaniem piwo piło aż 72% badanych, wódkę lub inne mocne alkohole – 63%, a wino – 41%; w ciągu miesiąca przed badaniem przynajmniej raz upiło się 44% uczniów, a 8% upiło się co najmniej trzy razy;

c) narkotyki – 17% badanych przyznało się do przynajmniej jednorazowego użycia narkotyku w ciągu roku przed badaniem; najczęściej stosowanymi narkotykami były marihuana lub haszysz, następnie leki uspokajające lub nasenne nie przepisane przez lekarza; spada liczba osób sięgających po dopalacze: w 2016 roku tylko 1% osób przyznał się do użycia dopalacza w ciagu ostatniego miesiąca, a 2% - w ciągu ostatniego roku;

d) internet – według badania nadużywanie internetu powoduje problemy u 20% badanych, a u 4% obserwuje się cechy uzależnienia od internetu; uzależnienie to występuje przede wszystkim u osób spędzających w internecie więcej niż sześć godzin dziennie;

e) hazard – rośnie zainteresowanie hazardem wśród młodzieży; w roku 2016 w grach liczbowych innych niż Lotto brało udział 20% badanych (przy czym więcej chłopców niż dziewcząt); w grupie wysokiego ryzyka uzależnienia znajduje się 6% badanych[32]. Bez względu na rodzaj uzależnienia, rodzice powinni zwracać uwagę na niepokojące sygnały ze strony dziecka, takie jak:
– zapach alkoholu lub tytoniu w oddechu lub na skórze dziecka;
– zmiana zachowania, większa kłótliwość lub nawet skłonność do fizycznej agresji;
– spędzanie ponad 20 godzin w tygodniu w internecie lub na grach komputerowych;
– zaczerwienione oczy, częste uskarżanie się na kłopoty ze zdrowiem (bóle grypopodobne, problemy z żołądkiem);
– nadmierne zmęczenie;
– utrata zainteresowania szkołą;
– gorsze oceny;
– opuszczanie lekcji;
– nowi przyjaciele (nie interesujący się rodziną ani zajęciami szkolnymi dziecka);
– szmatki lub kawałki papieru nasiąknięte chemikaliami;
– farba lub inne plamy na ubraniu, dłoniach lub twarzy;
– poczucie samotności;
– depresja;
– szkodliwe lub ryzykowne zachowania (np. niszczenie przedmiotów, wandalizm, kradzieże);
– zadawanie sobie ran;
– zachowania kompulsywne;
– zaburzenia odżywiania[33].

Leczenie uzależnień

Celem leczenia jest zaprzestanie przez pacjenta stosowania danej substancji lub wykonywania danej czynności (lub wykonywanie jej w sposób o wiele mniej intensywny, nie dający szkodliwych efektów). Formy leczenia objemują:

a) detoks – proces usunięcia szkodliwej substancji z organizmu; najlepiej, aby przebiegał pod kontrolą lekarza czuwającego nad bezpieczeństwem pacjenta; w razie potrzeby lekarz może podać choremu leki łagodzące objawy; detoks przeważnie trwa od kilku godzin do kilku dni;
b) leczenie substytucyjne – stosowane w przypadku osób uzależnionych od opioidów; osobom tym bardzo trudno zachować długoterminową abstynencję, dlatego oferuje się im zamianę nielegalnych opioidów na środki legalne, przepisywane przez lekarza, i z wielu względów o wiele bezpieczniejsze, takie jak metadon (pełny agonista receptorów opioidowych) lub buprenorfina (częściowy agonista receptorów opioidowych); leczenie substytucyjne poprawia fizyczną i psychiczną kondycję pacjenta, a także dobrze wpływa na jego funkcjonowanie społeczne[34];
c) reprogramming – uczenie pacjenta nowych, korzystnych zachowań;
d) psychoterapia indywidualna;
e) psychoterapia grupowa;
f) psychoedukacja;
g) trening umiejętności;
h) terapia skoncentrowana na rozwiązaniach.

Terapia może przebiegać w placówce zamkniętej, na oddziale dziennym lub ambulatoryjnie, w poradni leczenia uzależnień. Wybierając placówkę, upewnijmy się, czy leczy ona daną formę uzależnienia. Na leczenie w warunkach stacjonarnych wymagane jest skierowanie (od lekarza rodzinnego lub psychiatry). Do poradni leczenia uzależnień możemy się zgłosić bez skierowania[35]. Z powodu uzależnienia cierpi nie tylko osoba chora, ale także jej bliscy. Dlatego często warto, by terapię przeszedł także współmałżonek lub partner osoby uzależnionej (terapia dla współuzależnionych – często to od niej zaczyna się proces zdrowienia rodziny) lub cała rodzina (terapia rodzinna). Również dzieci osób uzależnionych mogą przejść leczenie, chociażby już jako osoby dorosłe – istnieją np. różne formy terapii dorosłych dzieci alkoholików.