Nasze magazyny
O CZYM LEKARZE CI NIE POWIEDZĄ: Jakie są najczęstsze błędy przy dobieraniu antykoncepcji?
TOMASZ LEONOWICZ: Istnieje wiele metod antykoncepcyjnych. Jednak nie każda jest dla każdej kobiety. Dobieranie antykoncepcji dla konkretnej osoby polega na uwzględnieniu preferencji pacjentki, stanu jej zdrowia, możliwości przestrzegania przez nią zasad stosowania określonej metody.
Błędem będzie zapisanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych palaczce po 35. roku życia ze względu na duże ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej. Równie złym pomysłem będzie przepisanie plastrów antykoncepcyjnych kobiecie, u której widoczne są objawy chorób skóry. Trzeba powiedzieć, że:
Najczęstszym problemem jest przepisywanie tabletek antykoncepcyjnych kobietom, które mają problem z pilnowaniem regularnego ich przyjmowania.
OCL: Uprzedził Pan nieco moje pytanie. Chciałam zapytać, jakie błędy popełniamy najczęściej w trakcie stosowania antykoncepcji farmakologicznej?
TL: Do powszechniejszych błędów w stosowaniu antykoncepcji dochodzi przy przyjmowaniu doustnych tabletek antykoncepcyjnych. Pomijanie kolejnych tabletek, czy wydłużanie przerwy między antybiotykami powoduje zmniejszenie ich skuteczności. Najistotniejszy jest tzw. czynnik ludzki. Żeby go zminimalizować wdraża się nowe schematy brania tabletek, np. 24+4.
Do mniejszej ilości błędów dochodzi również przy tzw. niecodziennej antykoncepcji, czyli plastrach naklejanych raz na tydzień, krążków dopochwowych zakładanych raz na miesiąc czy wkładek domacicznych stosowanych raz na 5 do 10 lat.
OCL: Jednak wciąż znacząca większość kobiet preferuje doustną antykoncepcję. Co mamy zrobić, gdy zapomniałyśmy wziąć jedną pigułkę, a co gdy kilka? Czy są jakieś standardy postępowania?
TL: Jeśli pacjentka zapomniała zażyć tabletkę o zwykłej porze, powinna przyjąć ją najpóźniej w ciągu następnych 12 godzin. W takim przypadku nie jest konieczna dodatkowa antykoncepcja i można kontynuować przyjmowanie tabletek jak zwykle.
Jeśli przerwa jest dłuższa niż 12 godzin, zmniejsza się skuteczność antykoncepcyjna aplikowanego preparatu. W takim przypadku należy niezwłocznie przyjąć ostatnią zapomnianą tabletkę i kontynuować przyjmowanie leku o zwykłej porze.
Może to oznaczać przyjęcie tego samego dnia 2 tabletek leku. Wtedy koniecznie należy dodatkowo się zabezpieczyć, używając prezerwatywy przez kolejnych 7 dni. Jeżeli w ciągu tego newralgicznego tygodnia zakończone zostanie używane opakowanie tabletek, kobieta powinna od razu rozpocząć następne, bez robienia przerwy.
OCL: Wiele kobiet stosujących antykoncepcję hormonalną zauważyło u siebie spadek libido.
TL: Z badania „Zdrowa ONA” wynika, że ponad 27% Polek przyjmujących antykoncepcję hormonalną zauważyło u siebie spadek libido.
Nie każdy spadek popędu powodowany jest wyłącznie stosowaniem tabletek antykoncepcyjnych - najczęściej jest to zespół czynników biologicznych i psychologicznych, które mają nań wpływ. Trzeba też wspomnieć, że u niemałej liczby kobiet przyjmujących tabletki popęd wzrasta z trzech powodów.
Po pierwsze, przestają obawiać się, że zajdą w ciążę. Po drugie, zmniejszają się ich dolegliwości związane z cyklem miesiączkowym. I wreszcie po trzecie, panie lepiej czują się same z sobą, bo ze względu na poprawę kondycji skóry, bardziej się sobie podobają.
OCL: A co z tyciem?
TL: U części przyjmujących tabletki spostrzega się zwiększenie łaknienia, które na skutek obfitszego przyjmowania pokarmów może powodować tycie. Jeśli wywiad wskazuje jednak na negatywny wpływ aktualnie przyjmowanych tabletek, warto je zmienić.
Od października 2014 r. na rynku dostępne są nowe tabletki antykoncepcyjne, z octanem chlormadinonu, pochodną naturalnego progesteronu, które - jak pokazują dotychczasowe badania - nie wpływają negatywnie na libido.
Zawsze powtarzam moim pacjentkom, że jest możliwość zmiany tabletek antykoncepcyjnych na inne, czyli takie, które nie wywołują wspomnianych działań niepożądanych.
OCL: Swego czasu na Zachodzie zapanowała moda na przyjmowanie pigułek bez przerw na miesiączkę. Czy to postępowanie nie obija się niekorzystnie na zdrowiu?
TL: Przyjmowanie przez dłuższy czas tabletek antykoncepcyjnych bez robienia przerwy na miesiączkę nie jest modą lecz wskazaniem lekarskim. U niektórych kobiet w trakcie miesiączki pojawiają się migreny, bóle piersi, nudności, wymioty czy inne dolegliwości bólowe. W takich sytuacjach, również w Polsce, zaleca się przedłużony czas brania tabletek. Jest to bezpieczne dla pacjentek i często znacznie zwiększa ich komfort życia.
OCL: Decyzja o udostępnieniu tabletki „dzień po” wzbudziła ostatnio duże kontrowersje. Proszę powiedzieć, jak ona działa?
TL: Antykoncepcja doraźna (nazywana też awaryjną, antykoncepcją "po") jest metodą zapobiegania ciąży stosowaną po stosunku płciowym. Choć plemniki mogą przeżyć w drogach rodnych kobiety do 5 dni, komórka jajowa może być zapłodniona tylko przez ok. 24 godziny. Dlatego okienko, w trakcie którego aktywność seksualna bez zabezpieczenia może prowadzić do ciąży, trwa 5 dni przed i 1 dzień po owulacji.
Antykoncepcję doraźną można stosować w dowolnym momencie cyklu. Na rynku są dwa preparaty antykoncepcyjne - pierwszy działający do 72 godz. i drugi - do 120 godz. po niezabezpieczonym stosunku. Oba preparaty powodują zahamowanie lub opóźnienie owulacji - to zależy od momentu, w którym zostały przyjęte.
Skuteczność tej antykoncepcji szacuje się na około 85%. Antykoncepcja awaryjna bywa mylona z farmakologiczną aborcją. Podczas gdy farmakologiczna aborcja przeprowadzana jest w celu przerwania istniejącej ciąży, to antykoncepcja doraźna jest skuteczna tylko przed jej zaistnieniem!
OCL: Utarło się takie przekonanie, że kobiety, które stosowały antykoncepcję, częściej zachodzą w ciąże mnogie. Czy to prawda?
TL: Nie jest to prawdą. U kobiet, które przestały przyjmować tabletki antykoncepcyjne, nie obserwuje się statystycznie istotnego wzrostu ciąż mnogich. Taki wzrost notuje się w trakcie zażywania leków indukujących jajeczkowanie, co ma miejsce przy problemach z zajściem w ciążę.
Marta Borek-Białecka
