Nasze magazyny
Porażenia - spastyczności oraz udział wibroterapii w rehabilitacji pacjenta
Długotrwała spastyczność powoduje skrócenie mięśni, zmniejszenie zakresu ruchu oraz silny ból. Wibroterapia, np. oscylacyjno-cykloidalna, jest techniką, w której zastosowany bodziec, jako intensywniejszy, przyłożony do określonego mięśnia lub ścięgna zmniejsza spastyczność tego obszaru - niezależnie od choroby lub zaburzenia neurologicznego. Wibracja aktywuje receptory czucia głębokiego, co powoduje wysyłanie do mózgu "sztucznej wiadomości", która skutkuje naturalną odpowiedzią włókien dośrodkowych1.
W pracy fizjoterapeuty, wibroterapię można stosować przy udarach mózgu, uszkodzeniach rdzenia kręgowego oraz w zaburzenia ruchowych, takich jak choroba Parkinsona lub dystonia, a także w zaburzeniach proprioceptywnych1. Wibroterapia zmniejsza spastyczność kończyn2, wzmacnia i wydłuża efekty innych terapii, zwłaszcza dotyczących funkcji motorycznych, nastroju i ogólnej sprawności. Silniejszy wpływ połączonych terapii na spastyczność, może zależeć od swoistej neuroplastyczności mózgu2.
Porażenie mózgowe (CP) jest upośledzeniem rozwoju kontroli ruchu, powodującym ograniczenie aktywności. Najnowsze badania wskazują, że dzieci z CP, wspomagane w procesie rehabilitacji wibroterapią, osiągają większy potencjał ruchowy, zmniejszając ryzyko schorzeń wtórnych3. Wpływ wykorzystania wibroterapii w rehabilitacji osób z CP wymaga jeszcze wielu badań w poszukiwaniu optymalnych parametrów samej wibracji, szczególnie w zakresie poprawy trwałości zmian po zabiegach terapeutycznych4.
Badacze podkreślają, że wibroterapia może być odpowiednim podejściem do kontrolowania spastyczności, szczególnie, że jest nieinwazyjna, łatwa do zastosowania, stosunkowo bezpieczna i wymaga niewielkiego wysiłku. Może również służyć jako dodatek lub substytut innych środków przeciwspastycznych. Wykonana przed sesją rehabilitacyjną, służy jako protokół przygotowujący osobę do zaawansowanych ćwiczeń5. Wibroterapia wspomaga również rehabilitację dzieci, np. w leczeniu idiopatycznego chodu na palcach6.
Równowaga i wibroterapia mięśni
Wibroterapia oscylacyjno-cykloidalna (WOC), łączy w jednym zabiegu wibrację ogólną z wibracją miejscową (lokalną). Ta cecha pozwala wykorzystać bodziec WOC w rehabilitacji zaburzeń czucia, np. o podłożu neuropatycznym. Poprawa zmiennych stabilometrycznych po zabiegach wibroterapii sugeruje, że oddziałuje ona głównie na procesy somatosensoryczne. Szczególnie bodziec oparty na drganiach sinusoidalnych o małej amplitudzie, zastosowany centralnie na mięśnie czworogłowe, spowodował znaczny spadek wychyleń środka nacisku wraz ze zmniejszonym ryzykiem upadku i lepszą stabilność posturalną7. Wibracja stosowana lokalnie może rozciągać włókna mięśniowe i aktywować aferentne wrzeciona, zmuszając mięśnie do pracy biernej8. Większość badań wykazuje, że miejscowa wibracja może korzystnie wpływać na aktywację /stymulację mięśni, ich siłę, moc i elastyczność, a nawet zakres ruchu stawów9. Stosowana podczas ćwiczeń, może zwiększyć moc szczytową i przyspieszenie10.
Wibroterapia i neurorehabilitacja - zastosowania kliniczne - przykłady
Wibroterapia po przewlekłym urazie rdzenia kręgowego, może być obiecującą metodą w przeciwdziałaniu spastyczności porażonych tkanek11,12.
W chorobie Parkinsona13, miejscowa terapia wibracyjna, zastosowana na górnej kończynie patologicznej, pozwoliła osiągnąć znaczną poprawę wrażliwości proprioceptywnej, zmniejszenie sztywności i redukcję bólu oraz poprawę kontroli nad kończyną14. Zauważono, że odpowiednio dobrana wibroterapia zmniejsza drżenie rąk. W niektórych zbadanych przypadkach, te korzystne efekty utrzymują się nawet do ośmiu godzin po pierwszej terapii15.
Stwierdzono, że u pacjentów po udarze mózgu stosowanie wibroterapii może zmniejszyć spastyczność w porażonych kończynach16 oraz poprawić napięcie mięśni i sprawność kończyn17.
U osób z autyzmem zwiększony wkład bodźców stymulujących, dotykowo-motywacyjnych podczas terapii somatosensorycznej z włączeniem wibroterapii wydaje się mieć efekt hamujący nadwrażliwość dotykową. To może zmniejszyć wrażliwość na ból i w konsekwencji prowadzić do zbliżenia normalnego przetwarzania somatosensorycznego w dorosłym życiu18. (...)
Wibroterapia może okazać się przydatna w przypadku rzadkich i trudnych w leczeniu schorzeń, dla których nie opracowano jednoznacznych i konkretnych procedur rehabilitacji - takich jak np. stwardnienie rozsiane20.
Wibroterapia o niskiej częstotliwości z powodzeniem wykorzystywana jest w procesie rehabilitacji u pacjentów z zespołem Retta lub przy duplikacji MECP221, z zespołem Charcot-Marie-Tooth22 oraz z chorobą Minamaty23.
Podsumowanie i wnioski
Najnowsze badania wskazują, że rehabilitacja coraz częściej sięga po wibroterapię w schorzeniach neurologicznych, szczególnie jako uzupełnienie innych metod, w terapiach łączonych oraz jako samodzielny zabieg fizykoterapeutyczny - np. wibroterapia oscylacyjno-cykloidalna (WOC). U pacjentów z udarem mózgu lub porażeniem mózgowym może wspomagać fizjoterapeutę w rehabilitacji przyłóżkowej. Bodziec wibracyjny poprawia krążenie, może przyczynić się do przyrostu siły w mięśniach, jak również ich rozluźnienia; przygotowuje pacjenta do terapii manualnej; zmniejsza spastyczność porażonych kończyn bez wysiłku pacjenta i samego fizjoterapeuty. Wibroterapia jest tania, mało inwazyjna i bezbolesna, dziś trudno jest znaleźć dla niej przeciwwskazania krytyczne. Stosowana cyklicznie, może być uważana za wielce przydatną w procesie rehabilitacji pacjentów neurologicznych24.
- Camerota F., Celletti C., Di Sipio E., Fino C. de, Simbolotti C., Germanotta M. et al., 2017.Focal muscle vibration, an effective rehabilitative approach in severe gait impairment due to multiple sclerosis...
- Calabrò R.S., Naro A., Russo M., Milardi D., Leo A., Filoni S. et al., 2017. Is two better than one? Muscle vibration plus robotic rehabilitation to improve upper limb spasticity and function: A pilot randomized controlled trial.
- Stark C., Herkenrath P., Hollmann H., Waltz S., Becker I., Hoebing L. et al., 2016. Early vibration assisted physiotherapy in toddlers with cerebral palsy – a randomized controlled pilot trial.
- Gusso S., Munns C.F., Colle P., Derraik J.G.B., Biggs J.B., Cutfield W.S. et al., 2016. Effects of whole-body vibration training on physical function, bone and muscle mass in adolescents and young adults with cerebral palsy.
- Cheng H.-Y.K., Yu Y.-C., Wong A.M.-K., Tsai Y.-S., Ju Y.-Y., 2015. Effects of an eight-week whole body vibration on lower extremity muscle tone and function in children with cerebral palsy.
- Rossi E.M., Nevalainen P., Mäenpää H., Lauronen L., 2018. Soleus H-Reflex and Its Modulation With Vibration in Idiopathic Toe Walkers and Typically Developing Children.
- Pazzaglia C., Camerota F., Germanotta M., Di Sipio E., Celletti C., Padua L., 2016. Efficacy of focal mechanic vibration treatment on balance in Charcot-Marie-Tooth 1A disease: A pilot study. J Neurol.
- Guang H., Ji L., Shi Y., 2018. Focal Vibration Stretches Muscle Fibers by Producing Muscle Waves. IEEE Trans Neural Syst Rehabil Eng.
- Germann D., Bouse, Amr, El, Schnier J., Abdelkader N., Kazemi M., 2018. Effects of local vibration therapy on various performance parameters: a narrative literature review.
- Garcia-Gutierres M.T., Hazell T.J., Marin P.J., 2016. Effects of whole-body vibration applied to lower extremity muscles during decline bench press exercise.
- Yen C.-L., McHenry C.L., Petrie M.A., Dudley-Javoroski S., Shields R.K., 2017. Vibration training after chronic spinal cord injury: Evidence for persistent segmental plasticity.
- Courtois F., Alexander M., McLain A.B.J., 2017. Women's Sexual Health and Reproductive Function After SCI. Top Spinal Cord In Rehabil 23.
- Edmonston D., Gruder O., Barr G., Huang E., Ormsbee M., LaPointe L. et al., 2016. Whole Body Vibration Therapy with Exercise Enhances Motor Function and Improves Quality of Life in Parkinson's Disease. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation
- Gentili S., Mugnaini S., Lanzi S., Richetta M., Pietroiusti A., 2015. Effects of local vibration therapy on upper limb's sensorimotor control in workers suffering from Parkinsons' Disease - state of arts and study on a new prevention and therapeutic system. Healthy World Association.
- Sackner M.A., 2012. Whole Body Periodic Acceleration: "Passive Exercise" for Parkinson's disease.
- Miyara K., Matsumoto S., Uema T., Noma T., Ikeda K., Ohwatashi A. et al., 2017. Effect of whole body vibration on spasticity in hemiplegic legs of patients with stroke.
- Boo J.-A., Moon S.-H., Lee S.-M., Choi J.-H., Park S.-E., 2016. Effect of whole-body vibration exercise in a sitting position prior to therapy on muscle tone and upper extremity function in stroke patients. Journal of physical therapy science 28
- Riquelme I., Hatem S.M., Montoya P., 2018. Reduction of Pain Sensitivity after Somatosensory Therapy in Children with Autism Spectrum Disorders. J Abnorm Child Psychol. ]
- Fuermaier A., Tucha L., Koerts J., van Heuvelen M., van der Zee E., Tucha O., 2014. Good Vibrations – Effects of Whole Body Vibration on Attention in Healthy Individuals and Individuals with ADHD.
- Spina E., Carotenuto A., Aceto M.G., Cerillo I., Silvestre F., Arace F. et al., 2016. The effects of mechanical focal vibration on walking impairment in multiple sclerosis patients: A randomized, double-blinded vs placebo study.
- Afzal S.Y., Wender A.R., Jones M.D., Fung E.B., Pico E.L., 2014. The effect of low magnitude mechanical stimulation (LMMS) on bone density in patients with Rett syndrome: A pilot and feasibility study. J Pediatr Rehabil Med 7(2)
- Pazzaglia C., Camerota F., Germanotta M., Di Sipio E., Celletti C., Padua L., 2016.Efficacy of focal mechanic vibration treatment on balance in Charcot-Marie-Tooth.
- Usuki F., Tohyama S., 2016. Three Case Reports of Successful Vibration Therapy of the Plantar Fascia for Spasticity Due to Cerebral Palsy-Like Syndrome, Fetal-Type Minamata Disease.
- Wunderer K., Schabrun S.M., Chipchase L.S., 2013. The effect of whole body vibration in common neurological conditions – a systematic review. Physical Therapy Reviews.
Dariusz Mucha Dr hab. nauk kultury fizycznej,
profesor Akademii Wychowania Fizycznego w Krakowie
