Nasze magazyny
Właściwości lecznicze owoców maliny właściwej (Rubus Idaeus) znane były już w starożytności – ich uprawą zajmowali się Grecy i Rzymianie. W medycynie ludowej używano ich od wieków, jednak dopiero w ostatnich latach potwierdzono zdrowotne działanie zawartego w nich kwasu elagowego.
Najnowsze badania naukowe potwierdzają pozytywny wpływ ketonu malinowego w leczeniu otyłości i w kuracjach odchudzających. Zarówno owoce, jak i liście są cennym surowcem leczniczym, mają walory odżywcze i dietetyczne, sprawdzają się jako środek na przeziębienie.
Właściwości zdrowotne malin
Owoce i liście malin zawierają cukry proste, kwasy organiczne i olejki eteryczne o właściwościach rozgrzewających i antyseptycznych. Są bogatym źródłem związków śluzowych, pektyn, antocyjanów, witamin, makro- i mikroelementów oraz substancji mineralnych1. Stanowią przede wszystkim bogate źródło związków o właściwościach przeciwutleniających: zawierają polifenole (kwasy fenolowe, flawonoidy wraz z antocyjanami), witaminy A i C oraz tokoferole, karotenoidy, wapń i selen. Dzięki temu napary z liści i owoców stosuje się w celu ogólnego wzmocnienia organizmu.
Maliny na infekcje
Malina właściwa uznawana jest od dawna za surowiec o działaniu przeciwzapalnym i przeciwgorączkowym, stąd jej tradycyjne zastosowanie przy przeziębieniach, grypie i innych infekcjach – zarówno na tle wirusowym, jak i bakteryjnym. Właściwości przeciwwirusowe wykazuje m.in. kwas elagowy2.
Dzięki obecnym w suszonych owocach olejkom eterycznym o właściwościach rozgrzewających i antyseptycznych surowiec wchodzi w skład mieszanek przeciwgorączkowych i napotnych. Dodatkowo duża zawartość witamin (C, E, A, PP, B1, B2, B3) wpływa korzystnie na układ odpornościowy.
Maliny dobre dla układu krążenia
Dzięki zawartości potasu i magnezu maliny wzmacniają serce. Obecna w nich lecytyna chroni przed zawałem, a żelazo i fosfor wpływają korzystnie na poziom czerwonych krwinek. Badania naukowe udowodniły też, że flawonoidy skuteczniej od aspiryny zmniejszają agregację płytek krwi, dlatego też zalecane są w profilaktyce miażdżycy. Z kolei 5-krotnie mniejsza śmiertelność z powodu chorób serca wśród ludności południowej Francji w porównaniu do Anglii przypisywana jest większemu spożywaniu warzyw i owoców bogatych we flawonoidy, a także czerwonego wina zasobnego w antocyjany, obficie występujące m.in. w malinach3.
Maliny na cukrzycę
Naukowcy z Illinois Institute of Technology stwierdzili, że spożycie już 125-250 g malin wyraźnie zmniejszyło poziom insuliny u osób z potwierdzonym stanem przedcukrzycowym4. Z kolei u diabetyków poziom glukozy we krwi był znacznie niższy po 2 i 4 godz. od zjedzenia owoców wraz z posiłkiem. Po miesięcznym spożywaniu malin poziom markerów stanu zapalnego i ciśnienie krwi zmniejszyły się w porównaniu do osób na diecie standardowej5.
Inni naukowcy donoszą, że spożywanie malin może chronić przed wywołanym cukrzycą stresem oksydacyjnym, co wykazano w badaniach na otyłych szczurach z tą chorobą6.
Maliny na nadwagę
W owocach występuje ponad 70 związków aromatycznych, których głównym składnikiem jest keton malinowy. Związek ten przyspiesza metabolizm, redukuje akumulację tkanki tłuszczowej oraz zabezpiecza przed wzrostem wagi wywołanym przez stosowanie diety bogatej w tłuszcze i cukry7.
Maliny dobre dla układu pokarmowego
Owoce maliny są szczególnie cenne również ze względu na dużą zawartość błonnika (7%), pektyn i substancji śluzowych, które wpływają korzystnie na pracę układu pokarmowego. Z kolei liście mają właściwości moczopędne, żółciopędne i poprawiające trawienie, a oba surowce działają ściągająco i przeciwbiegunkowo.
Maliny na reumatyzm
Przeprowadzone na zwierzętach badania potwierdziły efekty przeciwzapalne i chroniące chrząstkę stawową ekstraktu z owoców malin. Hamował on rozwój reumatyzmu, co oceniono na podstawie stopnia obrzęku łapy szczura. Z kolei w modelu in vitro w hodowli chrząstki zaobserwowano hamowanie procesu degradacji zarówno proteoglikanu, jak i kolagenu typu 28.
Co więcej, antocyjany występujące w owocach maliny właściwej o ponad 40% hamują aktywność cyklooksygenazy (COX-1 i COX-2), a zatem ich skuteczność jest porównywalna do niesteroidowych leków przeciwzapalnych – naproksenu i ibuprofenu9.
Maliny na raka
Prowadzone w ostatnich latach badania naukowe nad biologicznymi właściwościami malin wykazały potencjał przeciwnowotworowy kwasu elagowego i antocyjanów, dzięki którym ekstrakt z owoców hamuje rozwój komórek raka m.in. w okrężnicy i jelicie grubym10.
Maliny - metryczka
Występowanie: w Polsce pojawia się na terenie całego kraju, w lasach, na wyrębach, polanach, nizinach i w górach. Z powodzeniem można uprawiać je w ogródku.
Surowiec: owoce (Rubi idaei fructus) i liście (Rubi idaei folium).
Pora zbioru: liście można zrywać wiosną i przez całe lato – powinny być zdrowe, bez plam, młode, ale już dobrze wyrośnięte. Owoce pojawiają się na przełomie czerwca i lipca.
Ważne: ze względu na obecność związków purynowych malin powinni unikać chorzy na podagrę oraz zapalenie nerek. U niektórych ludzi owoce wywołują uczulenie. Podczas ciąży wolno sięgać po owoce, ale nie należy pić herbaty z liści, ponieważ może działać pobudzająco na pracę mięśni macicy i wywołać przedwczesny poród.
Zastosowanie malin
Napar z owoców malin
2 łyżki suszonych malin zalej szklanką wrzątku i odstaw pod przykryciem na 15 min. Przecedź. Pij 2-3 razy dziennie po szklance naparu podczas przeziębienia, grypy, anginy lub zapalenia oskrzeli, zwłaszcza gdy chorobie towarzyszy wysoka temperatura.
Napar z liści malin
Łyżkę liści malin zalej 1/2 szklanki wrzątku i odstaw pod przykryciem do naciągnięcia na 15 min. Przecedź. Pij po 1/2 szklanki naparu 2-3 razy dziennie w nieżycie żołądka i jelit, a także jako łagodny lek przeciwbiegunkowy. Napar z liści można też stosować do płukania w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej.
Syrop z malin
Rozgnieć 2 kg niemytych, świeżych malin. Zostaw je na całą dobę, by puściły sok – odsącz go i zagotuj z 1 kg cukru. Systematycznie zdejmuj pianę, która może się tworzyć. Po zagotowaniu przelej sok do butelek lub słoików, zakręć je, a następnie włóż do garnka z wodą i gotuj ponownie przez ok. 15 min od momentu wrzenia. Wyjmij i przestudź. Przechowuj syrop w chłodnym miejscu i wyciągaj w przypadku przeziębienia – to doskonały środek napotny.
Sok z malin
Weź dobrze umyty i wyparzony słój. Układaj w nim warstwami maliny i cukier w proporcji 1 kg owoców na 500 g cukru. Przykryj słój gazą i przewiąż ją sznurkiem lub tasiemką. Odstaw na 3 dni w ciepłe i słoneczne miejsce aż do momentu, w którym maliny zaczną puszczać sok. Gdy to nastąpi, przecedź owoce, a sok przelej do wyparzonych butelek. Zakręć je, odwróć do góry dnem i pozostaw do wystygnięcia. Pozostałe maliny w cukrze możesz wrzucić do garnka i podgrzać aż do wrzenia, a później wykorzystać np. do deserów.
Artykuł redakcyjny
- Probl Hig Epidemiol 2015; 96(2):406-409
- Panacea 2007;4(21)22-23
- Żywn Nauk Technol Jakość 2004;4(41):5-28; Wiad Zielar 1997, 10:7-18
- Obesity,2019;27:542-50
- AnnNutrMetab,2019; 74:165-74
- Food Chem. 2017 Jul 15; 227:305-314
- Post. Fitoter. 2014;1:32-39
- J. Agric. Food Chem.2012; 60:5755- 62
- Phytomed 2001;8(5):362-9
- J Carcinog. 2007 Apr 18; 6:4;J Agric Food Chem 2007; 55(4):1156-63
