Nasze magazyny
Reaktywne formy tlenu mogą uszkadzać substancje takie jak lipidy, będące składnikiem błon komórkowych, lipoproteiny oraz DNA. Wiąże się to ze zwiększonym ryzykiem rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego, autoimmunologicznych oraz nowotworowych. A to dopiero początek…
Selen zmniejsza ryzyko covid-19
Przegląd badań prowadzony przez naukowców z Norwegii, Szwecji i Rosji wskazuje na istotną rolę, jaką selen odgrywa w łagodzeniu eskalacji covid-19. Zauważyli oni, że wczesna interwencja mikroskładnikowa, ze szczególnym uwzględnieniem cynku, selenu i witaminy D u osób z grup wysokiego ryzyka i/lub wkrótce po podejrzeniu zakażenia SARS-CoV-2, chroni przed zachorowaniem, a jeśli do niego już doszło, to łagodzi jego przebieg.
Zwłaszcza jest to istotne u osób, które mają zaledwie suboptymalne stężenie selenu we krwi (czyli poniżej 100 mcg/l). W takich przypadkach autorzy pracy zalecają suplementację 100 mcg/dobę. Tym bardziej że niedobory tego pierwiastka mogą wpływać nie tylko na odpowiedź immunologiczną naszego orgaznizmu, ale także na patogenność wirusa1!
Co więcej, niedawne badanie z Chin wykazało związek między wskaźnikiem wyleczeń pacjentów zakażonych koronawirusem a poziomem selenu w organizmie, był on istotnie wyższy u pacjentów, którzy przeżyli infekcję w porównaniu z osobami, które zmarły2.Selen działa przeciwrakowo
Selen jako antyoksydant chroni komórki przed uszkodzeniem. Uważa się, że niektóre produkty rozpadu tego pierwiastka zapobiegają nowotworzeniu poprzez wzmacnianie aktywności komórek odpornościowych i hamowanie rozwoju naczyń krwionośnych guza.
W polsko-estońskim badaniu obserwacyjnym mierzono poziom Se w grupie 169 pacjentów w celu określenia korelacji między poziomem tego mikroelementu a ryzykiem raka jelita grubego. Niższy poziom selenu wiązał się z większym ryzykiem rozwoju nowotworu złośliwego6.
Selen wspomaga tarczycę
Gruczoł ten zazwyczaj kojarzy nam się z odpowiednią podażą jodu. Tymczasem jego kondycja w dużym stopniu zależy od właściwego stężenia selenu. Mało kto wie, że u dorosłych narządem, w którym występuje największa ilość selenu na gram tkanki, jest właśnie tarczyca. Co więcej, specyficzne rodziny enzymów selenoproteinowych katalizują metabolizm hormonów tarczycy oraz procesy redoks w jej komórkach.
Randomizowane, kontrolowane badania wykazały, że suplementacja selenem obniża poziom przeciwciał specyficznych dla przewlekłego autoimmunologicznego zapalenia tarczycy3. Dokonany przez Portugalczyków przegląd piśmiennictwa na temat roli selenu w funkcji tarczycy wskazuje, że spożycie tego pierwiastka jest szczególnie związane z zaburzeniami autoimmunologicznymi4.
Z kolei polscy uczeni zwracają uwagę na rolę Se w leczeniu choroby Hashimoto. Suplementacja selenu u tych pacjentów wiąże się ze zmniejszeniem poziomu przeciwciał przeciw tyreoperoksydazie (anty-TPO), których obecność ma wpływ na stopnień uszkodzenia gruczołu tarczowego5.
Ponadto wiąże się z poprawą cech ultrasonograficznych tarczycy oraz podniesieniem jakości życia. Ponadto suplementacja nim okazała się klinicznie korzystna dla pacjentów z łagodną do umiarkowanej orbitopatii Gravesa4.
Selen zmniejsza ryzyko gruczolaka
Od dawna wiadomo, że zażywanie witamin A, C i E oraz selenu może być istotnym elementem profilaktyki raka jelita grubego. Aby ocenić skuteczność kombinacji tych mikroskładników odżywczych w zmniejszaniu częstości występowania nawrotów gruczolaków u pacjentów poddanych endoskopowej obserwacji po polipektomii, w 1988 r. we Włoszech rozpoczęto trwające 5 lat randomizowane badanie z podwójnie ślepą próbą i grupą kontrolną.
Uczestnicy zostali losowo podzieleni na grupę placebo oraz otrzymującą preparat zawierający 200 μg selenu, 30 mg cynku, 2 mg witaminy A, 180 mg witaminy C i 30 mg witaminy E. Po medianie obserwacji wynoszącej 4 lata w grupie przyjmującej kompleks antyoksydantów zaobserwowano 39% zmniejszenie ryzyka nawrotu gruczolaka w porównaniu z grupą placebo7.
Selen chroni przed metalami ciężkimi
Chińscy naukowcy postanowili sprawdzić, czy podawanie selenu pomoże mieszkańcom Wanshan, którzy ze względu na długą historię wydobycia rtęci w tej okolicy cierpią z powodu konsekwencji podwyższonej ekspozycji na ten toksyczny metal. Spośród 103 ochotników 53 codziennie podawano drożdże wzbogacone w 100 μg organicznego selenu, podczas gdy pozostałych 50 suplementowano samymi drożdżami.
Eksperyment trwał 3 miesiące. Po ich upływie okazało się, że suplementacja organicznym selenem może zwiększyć wydalanie rtęci i obniżyć poziom dialdehydu malonowego oraz 8-hydroksy-2-deoksyguanozyny w moczu, a także redukuje ograniczenia uszkodzeń oksydacyjnych. Warto przy tym wspomnieć, że selen chroni nas także przed toksycznym wpływem innych metali ciężkich – kadmu, ołowiu, i arsenu8.
Wspiera odporność
Niektóre doniesienia naukowe sugerują, że niedobór selenu może wpływać na zaburzenia układu immunologicznego – zarówno odpowiedzi humoralnej, jak i komórkowej9. Badania interwencyjne, w których suplementowano ten pierwiastek w dawce 200 μg dziennie w postaci seleninu sodu, wykazały wzrost aktywności limfocytów T i ich przekształcanie się w limfocyty cytotoksyczne, aktywację komórek typu NK (natural killer)10.
Selen jest dobry dla serca
Spożycie selenu w Europie jest niskie, a produkcja koenzymu Q10 w organizmie ludzkim zmniejsza się z upływem lat. W związku z tym, w ramach badania Kisel-10, z gminy wiejskiej w Szwecji zrekrutowano 443 zdrowych seniorów, których podzielono na 2 grupy – placebo i interwencyjną. Tej drugiej przez 4 lata podawano oba składniki odżywcze jako suplementy diety.
Badacze odnotowali zmniejszenie śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych w wyniku interwencji. Następnie po 12 latach postanowili ustalić, czy ochronne działanie 4-letniej kuracji nadal się utrzymuje.
Okazało się, że w grupie interwencyjnej śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych wynosiła 28,1% natomiast w grupie placebo 38,7%. Zdaniem autorów badania na szczególną uwagę zasługuje fakt, że u osób z chorobą niedokrwienną serca, cukrzycą, nadciśnieniem i zaburzeniami wydolności funkcjonalnej to ryzyko było istotnie zmniejszone11.
Skąd brać naturalny selen?
W wielu krajach europejskich zawartość selenu w środowisku jest niedostateczna, w związku z tym jego zawartość w diecie może być niewystarczająca do pokrycia dziennego zapotrzebowania.
Źródła roślinne tego pierwiastka w diecie człowieka to: orzechy brazylijskie, produkty zbożowe, niektóre owoce i warzywa. Jednak ilość zawartego w nich Se jest zależna od jakości gleby, na której były uprawiane. Dlatego eksperci coraz częściej uznają konieczność suplementacji selenu. Nim jednak sięgniesz po preparaty zawierające ten mikroelement, sprawdź jego stężenie we krwi.
Za prawidłowe uważa się wartość 70-150 μg/l12. Tymczasem testy przeprowadzone wśród mieszkańców Górnego Śląska dowiodły, że średnio wynosiło ono 63,5 μg/l. Dla porównania, badanie NHANES 2003-2004 wykazało, że w populacji amerykańskiej jest to 136,7 μg/l13.
W Polsce, według aktualnych rekomendacji Instytutu Żywności i Żywienia, RDA dla selenu w populacji osób dorosłych to 55 μg na dobę14. Akademicy analizowali wpływ suplementacji na zmiany poziomu tego pierwiastka we krwi oraz na aktywność enzymów selenozależnych.
Okazało się, że najbardziej skuteczna jest suplementacja formą organiczną. Co więcej, pacjenci z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy wydawali się odnosić z niej większe korzyści w mechanizmach immunologicznych4.
- Nutrients. 2020; 12(8):2358, doi:10.3390/nu12082358
- Nutrients. 2020; 12(7):2098, doi:10.3390/nu12072098
- Trials 2014, 15:115
- International Journal of Endocrinology, 2017, Article ID 1297658, doi:10.1155/2017/1297658
- Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68: 1129-37
- BMC Cancer 2013, 13:214
- Journal of Gastroenterology 2013; 48: 698-705
- Environ. Sci. Technol. 2012, 46, 11313-8
- Ann NY Acad Sci 1990; 587: 123-39
- Science 1999; 285: 1393-6
- PLoS ONE 13(4):e0193120, doi:10.1371/journal.pone.0193120
- Post N Med 2016; XXIX(12): 929-33
- Atherosclerosis 2010; 210: 643-64
- www.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2020/12/Normy_ zywienia_2020web-1.pdf
