Jak berberyna wpływa na nasze zdrowie?

Berberyna ma długą historię stosowania w medy­cynie ajurwedyjskiej i chińskiej. Może być używana zewnętrznie na rany i ska­leczenia, gdyż wykazuje działanie anty­bakteryjne i przeciwzapalne¹. Dodatkowo skutecznie zwalcza wiele pierwotniaków i grzybów.

W tradycyjnej medycynie chińskiej berberyna stosowana jest jako lekarstwo na dolegliwości żołądkowo­-jelitowe, m.in. biegunkę podróżnych czy zatrucia pokarmowe. Jednak to, co sprawiło, że stała się sławna i dało jej przepustkę do najbardziej renomo­wanych laboratoriów na świecie to fakt, że berberyna silnie obniża poziom cukru we krwi, pomaga zrzucić zbędne kilogra­my oraz zmniejsza stężenie cholesterolu. To zaś czyni z niej istotny oręż w walce z cukrzycą oraz chorobami serca². Przyj­rzyjmy się, co jeszcze potrafi. 

Berberyna ochrania wątrobę i regeneruje jej uszkodzenia 

W zeszłym roku Chińczycy przeprowadzili metaanalizę badań nad wpływem berberyny w leczeniu niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD). Ze względu na właściwości antyoksydacyjne oraz wpływ na aktywność enzymów odpowiedzialnych za procesy detoksykacyjne berberyna chroni organ przed uszkodzeniami, ale także wspomaga jego pracę, m.in. regulując poziomy enzymów wątrobowych³. 

Niszczy chorobotwórcze drobnoustroje i pasożyty 

Żółty alkaloid wykazuje też działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze (Penicillium, Candidia, Cryptococcus i Aspergillus). Ma też działanie przeciwpierwotniakowe – zwalcza m.in. lamblie (Giardia lamblia) i rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis). W przypadku ropnych zakażeń skórnych wywołanych przez Leishmania donovani wykorzystywane są ostrzykiwania z berberyny. Ponadto jest skuteczna w walce z bakterią Escherichia coli, chlamydią (Chlamydia trachomatis) oraz malarią oporną na chlorochinę⁸. Badacze odkryli, że berberyna w dawce 64 mcg/ml w 90% zahamowała aktywność gronkowca złocistego opornego na metycylinę⁹.

Jak berberyna wspiera terapię cukrzycy?

Berberyna wykazuje aktywne działanie lecznicze w stosunku do cukrzycy typu 2. Pewne badanie przeprowadzone na 116 diabetykach z podwyższonym stężeniem cholesterolu we krwi udowodniło, że u pacjentów przyjmujących 1 g tego związku dziennie poziom glikohemoglobiny A1c (HbA1c) znacząco spadł w porównaniu do osób przyjmujących placebo. Stężenie HbA1c odzwierciedla średni poziom glukozy we krwi, dlatego też wykorzystuje się je do diagnozowania i monitorowania cukrzycy. 

U pacjentów przyjmujących berberynę odnotowano obniżenie poziomów cholesterolu oraz trójglicerydów (tłuszczu) we krwi, które u cukrzyków są zazwyczaj podwyższone⁶. Inny eksperyment kontrolowany placebo wykazał, że berberyna była w stanie obniżyć w organizmie poziom wolnych kwasów tłuszczowych, które szkodzą trzustce i wywołują insulinooporność.

Zdaniem chińskich uczonych związek ma taką samą siłę oddziaływania, jak metformina, a dodatkowo korzystnie wpływa na poziom lipidów we krwi. Badacze porównali działanie 500 mg wyciągu z berberysu przyjmowanego 2 lub 3 razy dziennie przez 3 miesiące z leczeniem metforminą. Zauważyli, że berberyna oddziałuje nie tylko na świeżo zdiagnozowanych chorych, ale również tych diabetyków, którym nie udało się okiełznać choroby w ramach standardowego leczenia⁷.

Dotyczy to zarówno poziomu cukru na czczo, po posiłku, jak i wskaźnika Hb1Ac. Ma też jedną przewagę nad toksyczną dla wątroby metforminą, że jest bezpieczna dla tego organu. Jak podaje The International Journal of Endocrinology, berberyna m.in. wspomaga wydzielanie insuliny, glikolizę w obwodowych tkankach, reguluje równowagę mikroflory jelitowej i metabolizm tłuszczów oraz redukuje wchłanianie jelitowe glukozy. Z uwagi na właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne berberynę stosuje się w leczeniu nefropatii, neuropatii i kardiomiopatii cukrzycowej. 

Berberyna chroni układ krążenia 

Jak już wspomniano powyżej, berberyna korzystnie wpływa na poziom trójglicerydów i cholesterolu. Wykazano, że pomaga zwiększać aktywację receptora LDL oraz hamować absorpcję cholesterolu¹⁰. Potwierdza to m.in. metaanaliza z kwietnia 2013 r. Naukowcy badający wpływ żółtego alkaloidu na stężenie lipidów we krwi zauważyli znaczny spadek całkowitego cholesterolu, LDL i trójglicerydów oraz podwyższenie cholesterolu HDL¹¹.

To jednak nie wszystko. Okazuje się, że redukuje także apolipoproteiny B, będące czynnikami ryzyka chorób serca, o prawie 15%. Ponadto wspomaga spalanie tłuszczu w mitochondriach oraz stymuluje uwalnianie tlenku azotu, który rozluźnia tętnice, zwiększa przepływ krwi, obniża ciśnienie krwi i chroni przed miażdżycą naczyń krwionośnych. 

Spowalnia starzenie się 

Berberyna wykazuje właściwości przeciwzapalne 

Berberyna działa ochronnie na barierę nabłonka jelit, regulacje transkrypcję cytokin prozapalnych i hamuje stres oksydacyjny oraz stan zapalny w różnych organach, m.in. w wątrobie, nerkach, trzustce oraz tkance tłuszczowej. Mechanizmy antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych działań tego związku są złożone i obejmują wiele kinaz komórkowych oraz szlaków sygnałowych, takich jak kinaza białkowa aktywowana przez AMP (AMPK), kinazy białkowe aktywowane przez mitogeny (MAPK), szlak czynnika jądrowego erytrocytu 2-powiązanego z czynnikiem 2 (Nrf2) czy szlak jądrowego czynnika κB (NF-κB). Badacze są zgodni, że wymagają one dalszych badań¹⁴. 

Wspomaga pracę układu immunologicznego 

Jak donoszą badacze z Zunyi Medical University w Chinach, chlorowodorek berberyny wzmacnia wrodzoną odporność, chroniąc organizm przed chorobami zakaźnymi. Uczeni odkryli, że 10 μM chlorowodorku berberyny zwiększyło odporność na patogeny Gram-ujemne, takie jak Pseudomonas aeruginosa, Salmonella enterica oraz Gram-dodatnią bakterię Listeria monocytogenes.

Co godne uwagi, związek poprawił odporność na mikroby poprzez zmniejszenie obciążenia bakteryjnego w jelicie. Badanie wykazało, że chlorowodorek berberyny zapewniał ochronę przed infekcjami poprzez szlak p38 MAPK, w szczególności poprzez aktywację sygnalizacji p38/PMK-1 w jelicie. Ponadto u badanych myszy znacząco zmniejszył obciążenie bakteryjne w płucach¹⁵.

Co więcej, w innych opracowaniach dowiedziono, że berberyna jest w stanie zwiększyć populację przeciwzapalnych makrofagów M2 i zahamować produkcję prozapalnych cytokin przez makrofagi M1, co skutkuje łagodzeniem autoreaktywnych odpowiedzi komórek T w chorobach autoimmunologicznych¹⁶. 

Berberyna walczy z rakiem 

Ostatnie badania pokazują, że berberyna wykazuje bardzo obiecujące właściwości jako środek przeciwnowotworowy, niszczący komórki rakowe i blokujący ich rozmnażanie. Ma również potencjał jako alternatywa chemioterapii¹⁸. Działa synergistycznie z konwencjonalnymi terapiami nowotworów. Związek powoduje śmierć komórkową w komórkach rakowych mózgu (glejak)¹⁹.

W przypadku nowotworu piersi poprawia przeciwrakowe działanie estrogenowych receptorów-antagonistów na komórki rakowe piersi u ludzi. Blokuje także komórki rakowe tarczycy²⁰. Indukuje również śmierć komórek rakowych w nowotworze szyjki macicy, jelita grubego oraz wątroby²¹.