Shilajit - wspiera odporność, spowalnia postęp alzheimera. 10 powodów dla suplementacji mumio

Shilajit - co to właściwie jest?

Ta substancja smolista – znana rów­nież jako shilajit – to czarnobrązowa wydzielina (lub po wysuszeniu pro­szek) pochodząca ze skał wysokogór­skich. Jej lecznicze właściwości znane są od ponad 4 tys. lat.

Najważniejszym składnikiem shilajit jest substancja humusowa, zawierająca 60-80% kwa­sów fulwowego (FA) i humusowe­go (HA). W głównej mierze to właśnie te 2 kwasy odpowiadają za biologiczną aktywność żywego, pierwotnego mumio. 

Czytaj również: Shilajit Ałtajski – energetyczne wsparcie dla ciała i umysłu

Shilajit jest znany i stosowany od wie­ków w medycynie ajurwedyjskiej jako środek odmładzający i przeciwstarzenio­wy. Jednak jak pokazuje coraz to więk­sza liczba badań naukowych ma on znacznie więcej cennych dla zdrowia właściwości. Co więcej, wykazano, że korzyści zdrowotne shilajitu różnią się w zależności od regionu i miejsca, z którego został wyekstrahowany⁴.

Typowe, tradycyjne zastosowania mumio obejmują jego działanie w za­burzeniach układu moczowo-płcio­wego oraz trawienia, powiększeniu śledziony, padaczce, zaburzeniach nerwowych, przewlekłym zapaleniu oskrzeli i anemii⁵.

Shilajit był rów­nież przydatny w leczeniu kamieni nerkowych, obrzęków i hemoroidów, jako wewnętrzny środek antyseptycz­ny i w celu zmniejszenia anoreksji. Ponadto w Indiach uważa się, że jest stosowany jako synergistyczny wzmac­niacz innych leków⁶. Warto też wspo­mnieć, że organiczne składniki mumio odgrywają również rolę w transporcie różnych substancji mineralnych do ich docelowych komórek. 

1. Shilajit działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo 

Naukowcy porównali zdolności mumio do zmniejszania wrażliwości na bodźce bólowe u myszy. Oceniali oni działanie przeciwbólowe ekstraktu z shilajit w dawkach 0,75, 7,5, 75 i 750 mg/kg i porównywali je z grupą otrzymującą wodę destylowaną – grupą kontroli negatywnej – oraz z grupami otrzymującymi 1, 2 lub 4 mg/kg siarczanu morfiny lub 10, 20 albo 30 mg/kg diklofenaku sodowego – grupą kontroli pozytywnej.

Wyniki wykazały istotne zmniejszenie intensywności bólu u wszystkich zwierząt otrzymujących dawki ekstraktu z shilajit podczas godzinnego testu formalinowego w porównaniu z grupą otrzymującą wodę destylowaną.

We wszystkich grupach mumio, z wyjątkiem tej otrzymującej 750 mg/kg, działanie przeciwbólowe było istotnie niższe niż w grupie otrzymującej siarczan morfiny w dawce 4 mg/kg.

Nie stwierdzono jednak istotnych różnic między wszystkimi grupami mumio a wszystkimi grupami diklofenaku. W teście skręcania, we wszystkich 4 grupach otrzymujących shilajit w przeciwieństwie do grupy otrzymującej wodę destylowaną, zaobserwowano również istotne zahamowanie reakcji bólowej. Nie stwierdzono istotnych różnic między reakcją skręcania w grupach otrzymujących 75 i 750 mg/kg mumio a dawkami diklofenaku lub morfiny.

Porównanie różnych dawek mumio w teście formalinowym nie wykazało istotnych różnic, ale w teście skręcania, maksymalna dawka wykazała skuteczniejsze działanie przeciwbólowe. „Wyniki wskazują na istotne działanie przeciwbólowe ekstraktu z mumio w leczeniu bólu przewlekłego u myszy, niezależne od dawki” – tak wyniki swojej pracy podsumowali autorzy badania¹⁰. 

2. Shilajit przyspiesza zrost kości 

Osteopenia to obniżona gęstość mineralna kości. Badanie opublikowane w 2022 r. wykazało, że kobiety po menopauzie z osteopenią, które codziennie przyjmowały suplementy shilajit, zaobserwowały znaczną poprawę gęstości kości po 11 miesiącach. Naukowcy wysunęli teorię, że ten efekt może wynikać ze zdolności mumio do przyspieszania obrotu komórek¹¹. 

To nie wszystko. W klinicznym, randomizowanym, podwójnie zaślepionym badaniu kontrolowanym placebo potwierdzono korzystny wpływ doustnego spożycia 500 mg kapsułek mumio na gojenie złamań kości piszczelowej. Czas do pełnego wyzdrowienia był znacznie krótszy, a ryzyko działań niepożądanych nie wzrosło¹². 

3. Shilajit wspiera leczenie cukrzycy 

Shilajit może zmniejszać hiperglikemię i zwiększać aktywność dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) w komórkach beta trzustki u szczurów z cukrzycą. Uczeni ocenili wpływ 3 różnych dawek shilajit w monoterapii i w skojarzonym leczeniu z glibenklamidem lub metforminą przez 4 tygodnie na poziom glukozy we krwi oraz profil lipidowy u chorych gryzoni, a wyniki wykazały istotne obniżenie poziomu glukozy we krwi z pozytywnym wpływem na profil lipidowy⁷. 

Z kolei podanie 2 kapsułek po 500 mg każda u 61 diabetyków, którzy przyjmowali stałą dawkę glibenklamidu przez 30 dni, przyniosło istotne zmniejszenie peroksydacji lipidów, malondialdehydu, wartości dysmutazy ponadtlenkowej (SOD) i poziomu peroksydazy glutationowej, a także istotny wzrost wartości katalazy w porównaniu z ich wyższymi wartościami przed leczeniem⁸.

Co więcej, długotrwałe podawanie mumio zwiększyło liczbę komórek beta trzustki, co prowadzi do zwiększonej wrażliwości komórek trzustki i dużej ilości wydzielania insuliny w odpowiedzi na hiperglikemię. 

5. Shilajit zapobiega paradontozie 

Jednoznacznie stwierdzono też, że mumio stanowi dostatecznie skuteczny środek do walki z paradontozą, ponieważ sprzyja szybkiemu usunięciu podstawowych objawów zachorowania. 

Podawanie shilajit w dawkach 2 i 3 mg/ml przyspieszyło gojenie się ran. Ponadto suplement promował kontrolowaną odpowiedź zapalną i wspomagał gojenie więzadła ozębnej poprzez zwiększenie ekspresji genów zaangażowanych w syntezę kolagenu, łańcucha kolagenu typu I alfa 1 (COL1A1) i cytokin prozapalnych, czynnika martwicy nowotworów alfa (TNF-α) oraz interleukiny- 1-beta (IL-1β).

Więzadło ozębnej to tkanka łączna wypełniająca przestrzeń między korzeniem zęba a kością zębodołu. Stanowi ono połączenie między cementem korzeniowym a wyrostkiem zębodołowym, utrzymując ząb w zębodole i amortyzując siły działające na ząb. Mumio podniosło też poziom białka MMP2 i MMP9, 2 ważnych enzymów zaangażowanych w przebudowę tkanek³⁰. 

6. Shilajit zwiększa odporność na stres 

Jak wynika z przeprowadzonego przez uczonych z Indii przeglądu literatury przedmiotu zarówno potwierdzone naukowo badania, jak i starożytne teksty sugerują wielopłaszczyznowe korzyści płynące ze stosowania shilajit.

Jak podkreślają badacze właściwości antystresowe, podnoszenie energii, działanie antyoksydacyjne, odmładzające, neuroprotekcyjne oraz przeciwzapalne składają się na adaptogenne właściwości mumio. Oznacza to, że substancja ta pomaga organizmowi przystosować się do sytuacji stresowych i ułatwia ich przetrwanie.

Naukowcy są zdania, że większość tych efektów należy przypisać obecności kwasów humusowego i fulwowego, dibenzo-α-pironów, ich chromoprotein oraz pierwiastków śladowych. Jednocześnie autorzy przeglądu zwracają uwagę, że nadal istnieją poważne luki w naszej wiedzy na temat mechanizmu działania mumio, dlatego konieczne są dalsze badania¹.

7. Shilajit spowalnia postęp choroby Alzheimera 

Naukowcy z Chile i Niemiec dowiedli, że dzięki dużej zawartości kwasu fulwowego mumio zmniejsza stan zapalny w mózgu. Badanie wykazało również, że może zapobiegać odkładaniu się białek tau w mózgu – hamowało ich samoagregację już po 10 dniach leczenia! To właśnie nagromadzenie białek tau może uszkodzić neurony i zwiększyć ryzyko rozwoju choroby Alzheimera¹⁸. Ponadto podawanie shilajit zwiększało liczbę i długość wypustek neuronalnych. 

W innym eksperymencie na szczurach wykazano istotne działanie nootropowe i przeciwlękowe mumio. Podawanie tego suplementu wzmocniło funkcje poznawcze i pamięć u gryzoni¹⁹. Natomiast wyniki badań in vitro dowiodły, że ekstrakt z shilajit wywierał w neuronach korowych silne działanie neuroprotekcyjne na fragment peptydu amyloidu β 25-35 (Aβ25–35), który indukuje apoptozę. Ponadto, frakcja bogata w etery glicerolu/estry woskowe wykazywała znaczącą aktywność promującą wzrost w trwałych komórkach neuronalnych PC12²⁰. 

Wreszcie mumio może zredukować obrzęk mózgu u gryzoni. Szczurom podano dootrzewnowo shilajit i placebo po 1, 24, 48 i 72 godz. od urazu. Ostatecznie zmierzono zawartość wody w mózgu, przepuszczalność bariery krew-mózg oraz ciśnienie śródczaszkowe.

Okazało się, że zarówno obrzęk, jak i ciśnienie śródczaszkowe po 24, 48 i 72 godz. od urazu istotnie się zmniejszyły w grupach leczonych mumio w porównaniu z grupami placebo. Ponadto suplementacja przyniosła poprawę wyników neurologicznych²¹. 

8. Chroni przed wrzodami żołądka 

Okazuje się też, że mumio może nie tylko osłabiać wydzielanie kwasu żołądkowego oraz pepsyny, złuszczanie komórek, ale też chronić błonę śluzową żołądka przed uszkodzeniami oksydacyjnymi i przyspieszać gojenie się wrzodów żołądka, a jego działania przeciwstresowe mają znaczący wpływ na leczenie choroby wrzodowej żołądka²⁷.

Ponadto różne badania wykazały, że aktywne związki zawarte w skalnym miodku mogą zwiększać aktywność kilku kluczowych enzymów w szlaku oksydacyjnym, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa (SOD), katalaza (CAT) i peroksydaza glutationowa (CPX)²⁸. W eksperymentach na zwierzętach wykazano, że podawanie mumio znacząco chroni przed wrzodem wywołanym kwasem octowym, jak również przyspiesza regenerację tkanek (w ocenie histopatologicznej).

9. Shilajit przeciwdziała rozwojowi raka 

Raporty z badań wykazały, że dzięki inkubacji kwasu humusowego linia komórek rakowych zmniejszyła się o 65% w porównaniu do grupy kontrolowanej. Efekt ten w dużej mierze wynika z aktywowania komórek układu immunologicznego oraz utrzymywania ich integralności. Irańscy uczeni wskazują, że poprzez obniżenie aktywności TGFβ1 mumio hamuje przerzutów komórek raka piersi²².

Z kolei badacze z Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika podczas analizy wpływu mumio in vitro na komórki raka pęcherza moczowego zauważyli, że indukowało ich apoptozę oraz było znacznie bardziej cytotoksyczne dla komórek rakowych niż dla normalnych²³. 

Wolne rodniki, które powstają podczas leczenia radio- i chemioterapią, mogą uszkodzić sąsiednie zdrowe komórki. Dodatkowo przy produkcji reaktywnych form tlenu leki przeciwnowotworowe uszkadzają komórki DNA. Dlatego w terapii raka należy stosować przeciwutleniacze, aby poprawić jej skuteczność.

Wraz z wiekiem spada również poziom endogennych antyoksydantów, a tym samym – zdolność naprawy uszkodzonego DNA, co sprzyja rozwojowi nowotworów. W związku z tym zwłaszcza osobom starszym zaleca się przyjmowanie przeciwutleniaczy, takich jak shilajit, które mogą temu zapobiec. Warto tu zaznaczyć, że mumio moduluje działanie układu odpornościowego, opóźnia procesy starzenia oraz zmniejsza ryzyko uszkodzenia i upośledzenia komórek²⁵. 

To jednak nie koniec. Do przeciwnowotworowego działania przyczyniają się również właściwości fotoprotekcyjne. Wykazano, że żywe mumio ratuje alpinistów przed poparzeniem słonecznym, problemami ze skórą i oczami. To kwas humusowy absorbuje promieniowanie ultrafioletowe i zapewnia ochronę. Może również zmniejszać infekcje I replikację wirusów²⁶, które wiążą się z rozwojem raka, przykładowo wirusa HPV brodawczaka ludzkiego, którego wiąże się z rakiem szyjki macicy. 

10. Shilajit pomaga w walce z infekcjami 

Mumio z powodzeniem stosuje się w profilaktyce i leczeniu chorób zakaźnych. Wykazuje również działanie stymulujące układ odpornościowy, przeciwzapalne, przeciwalergiczne¹⁴, oraz antywirusowe.

Badania wykazały, że kwas fulwowy, będący związkiem występującym w shiljat, może mieć właściwości przeciwwirusowe¹⁵. Dowiedziono, jest on w stanie również zmniejszać infekcje i replikację wirusów, w tym również tych, które wiążą się z rozwojem nowotworów. Przykładowo wirusa HPV brodawczaka ludzkiego, który sprzyja rozwojowi raka szyjki macicy. 

Jak wykazano badaniach, obecność w mumio humanu potasu zmniejsza poziom prozapalnych cytokin, a kwas humusowy hamuje degradację neutrofili. Co więcej, stosowanie żywego mumio jest skutecznym wsparciem w leczeniu chorób układu oddechowego. Skuteczne jest również jako środek wzmacniający odporność.

Uczeni wskazują, na podobieństwo działania związków aktywnych mumio do tych zawartych w grzybach lub propolisie¹⁶. Mumio również zmniejsza stany zapalne i działa jako przeciwutleniacz. Zaś obie te właściwości mogą wspierać prawidłowe działanie układu odpornościowego¹⁷.