Wybieramy się z mężem na świąteczny urlop do ciepłych krajów. Już raz spędziłam większą część podróży w toalecie, bardzo nie chciałabym tego powtórzyć. Jak uniknąć zatrucia pokarmowego?
Winowajcą zatruć pokarmowych są toksyny wytwarzane przez bakterie. Jesteśmy na nie bardziej narażeni tam, gdzie jest ciepło, ponieważ wyższe temperatury sprzyjają szybkiemu namnażaniu się drobnoustrojów. Główni winni to: salmonella, gronkowiec złocisty, Escherichia coli. Jednak w czasie zagranicznych wojaży zestaw potencjalnych zagrożeń poszerza się o dur brzuszny, cholerę, wirusowe zapalenie wątroby typu A.
Wraz z pokarmem toksyny dostają się do żołądka, gdy jest ich zbyt dużo, kwas solny, który jest składnikiem soku żołądkowego, nie jest w stanie ich zatrzymać. Wtedy część bakterii może przedostać się do jelit. Tam walczą z nimi pałeczki kwasu mlekowego.
Jeśli jednak intruzi wygrają tę potyczkę, zaczynamy odczuwać: nudności, ból brzucha, mamy wymioty, biegunkę... Dlatego zawsze trzeba szczególnie zwracać uwagę na to, co jemy, a także przestrzegać zasad higieny bardziej rygorystycznie niż w domu.
Witaminy na pomoc przy zatruciach
Zadbaj o wysoki poziom witaminy B i C u członków swojej rodziny. Może on zapobiec powikłaniom wielu chorób zakaźnych. Suplementacje witaminami należy rozpocząć na trzy miesiące przed wyjazdem.
Zrezygnuj z krwistych befsztyków
Szczególnie unikaj potraw z surowego mięsa (tatar). Bądź czujna, gdy kelner podaje Ci mięso zbyt słone lub za bardzo przyprawione - czasem w ten sposób nieuczciwy restaurator ukrywa fakt, że danie jest nieświeże.
Jedz lody ze sprawdzonych miejsc
Czasem są wielokrotnie rozmrażane i zamrażane. Poznasz to po małych kryształkach lodu. Świeże lody powinny być po wyjęciu z lodówki twarde i mieć jednolitą konsystencję. Jak to sprawdzić, nim kupisz produkt? Najlepiej kupować tam, gdzie jest kolejka. To oznacza, że miejsce ma dobrą renomę wśród miejscowych.
Ostrożnie ze słodkim, by się nie zatruć
Zjadłabyś coś słodkiego? Najpierw przyjrzyj się cukierni. Jeśli latają w niej osy lub inne owady, które przenoszą drobnoustroje, obejdź się smakiem. I pamiętaj, że ciastka z kremem powinny leżeć w lodówce.
Uważaj na konserwy
Zanim je kupisz, sprawdź datę przydatności do spożycia. Jeśli puszka ma wybrzuszone denko, zgłoś to obsłudze - bo najpewniej jest zepsuta. Podobną zasadą kieruj się, kupując jogurty i serki w kubeczkach. Jeśli otworzyłaś konserwę i poczułaś dziwny zapach lub smak, wyrzuć ją do kosza. Podobnie jak puszkę, która „syczy” już podczas otwierania.
Starannie myj owoce i warzywa
Zanim podasz je do jedzenia, umyj je najlepiej w przegotowanej lub butelkowanej wodzie. Jeśli takiej nie masz pod ręką, obierz je cieniutko ze skórki.
Jaja przed użyciem sparz, czyli na ok. 10 sekund zanurz we wrzątku. Jeśli coś zostało na później, przechowuj to w lodówce – w ten sposób uchronisz je przed muchami, które mogą przenosić groźną E. coli.
Kranówka zabroniona
Nie pij wody prosto z kranu ani z płytkich studni czy miejskich fontann. Nawet jeśli robią tak rdzenni mieszkańcy, ich żołądek jest do tego nawykły, Twój nie. Poza tym oni mogą być nosicielami bakterii lub pierwotniaków, które im nie czynią szkody, natomiast Tobie mogą zrujnować urlop. Zamiast tego używaj wody mineralnej, a przynajmniej przegotowanej.
Do niektórych krajów zaleca się zabieranie tabletek do uzdatniania wody. Sprawdź, czy nie będziesz ich potrzebować. Pij tylko puszkowane lub butelkowane napoje gazowane, piwo i wino albo napoje sporządzone z przegotowanej wody. W miarę możliwości unikaj butelkowanej wody niegazowanej - może okazać się zwykłą wodą z kranu.
Kostki lodu - potencjalne źródło zatrucia
W większości restauracji kostki lodu przygotowywane są z nieprzegotowanej wody. Wybieraj butelkowaną wodę i soki, najlepiej z lodówki.
Zatrucia w tropikach
Gdy odwiedzasz kraje, w których występują choroby tropikalne, unikaj ulicznych barów i obwoźnych sprzedawców. Pij napoje tylko z ich oryginalnego opakowania, przez słomkę. Zrezygnuj z jedzenia niegotowanych warzyw i sałatek, zimnych mięs, majonezu oraz deserów z kremem, a także ryżu, który przez dłuższy czas leżał w temperaturze pokojowej.
Escherichia coli
Toksyny wydzielane przez te bakterie mogą powodować biegunkę, ale mogą też mieć działanie enterokrwotoczne (wszystko zależy od rodzaju szczepu). Prócz bólu brzucha, biegunki, wymiotów i silnej gorączki powoduje ona uszkodzenie nerek oraz uszkodzenie krwinek czerwonych a nawet grozi śmiercią.
Do zakażenia bakterią dochodzi, gdy po wyjściu z toalety nie umyjemy rąk i zasiądziemy do stołu lub brudnymi rękami zaczniemy przygotowywać posiłek. Co ciekawe, badania wykazały, że najwięcej E. coli znajduje się na... pilotach od telewizorów!
bacteriophage vs ecoli animation from Anson Call on Vimeo.
Salmonella
Odpowiada za niemal 75% zatruć. Bakteria może trafić do Twojego żołądka, gdy jesz surowe jajka lub mięso, majonez, sernik na zimno albo lody. Czasem wystarczy niewłaściwie przechowywanie produktów, ale często zarazki przenoszą muchy lub gryzonie. Ból brzucha, gorączka, wymioty i biegunka pojawiają się już po 12-24 godz. od zjedzenia zakażonego bakteriami pokarmu.
Zakażenie salmonellą jest dość uciążliwe, bo dolegliwości utrzymują się nawet kilka dni. W tym czasie wizyty w toalecie możesz składać nawet 20 razy w ciągu doby. To zaś grozi odwodnieniem. Pamiętaj więc, by przy zatruciu salmonellą pić bardzo dużo wody niegazowanej i stosować lekkostrawną dietę. Na szczęście zwykle wystarczą leki z domowej apteczki: węgiel czy smecta.
Gronkowiec złocisty
Upodobał sobie pasztety, sosy, mleczne przetwory, desery. Może się też zagnieździć w surowym mięsie lub źle uwędzonych wędlinach. O tym, że zjadłaś gronkowca, dowiesz się w ciągu ok. 2 godz. Wtedy bowiem pojawią się: silny ból brzucha, wymioty, czasem biegunka, gorączka i dreszcze.
Na szczęście zwykle pomaga węgiel, środki rozkurczowe i przeciwbólowe. Czasem jednak potrzebny jest antybiotyk. Jad kiełbasiany - (nazywany też botuliną) to jedna z najgroźniejszych toksyn - bo oddziałuje głównie na układ nerwowy i zatrucie nim może skończyć się nawet śmiercią.
Jego źródłem może stać się źle zakonserwowana żywność, pozostawione w cieple zapiekanki, wędliny lub paszteciki. Dlatego nie kupuj wędlin i mięs na ulicznych straganach.
Uważaj też na puszki, które mają wzdęte wieczka! Objawy zatrucia botuliną ujawniają się w ciągu 12-36 godz.
Najpierw pojawiają się bóle głowy, zawroty, suchość w ustach, opadanie powiek, potem widzisz jak przez mgłę lub podwójnie, po chwili dochodzą zaburzenia mowy.
W końcu mogą pojawić si trudności z przełykaniem i oddychaniem - a to grozi śmiercią. Gdy tylko zauważysz pierwsze objawy, wezwij pogotowie. Musisz dostać surowicę antybotulinową, być może konieczne będzie również płukanie żołądka.
Zagraniczne bakterie
Zatrucie pokarmowe, choć nieprzyjemne, nie jest najgorszym dopustem bożym, jaki może Cię spotkać na wakacjach. Gorzej, gdy zakażona woda lub jedzenie wywołują poważną chorobę.
Cholera
Tak jest w przypadku przecinkowca cholery (Vibrio cholerae). By uniknąć infekcji, nie pij nieprzegotowanej wody i nie spożywaj niegotowanych produktów. Stosuj się do podanych wyżej zasad dotyczących wody i lodu.
Możesz też na dwa tygodnie przed wyjazdem do zagrożonego kraju przyjąć homeopatyczną szczepionkę (o ile jesteś przekonana do homeopatii) - 1 camphor 30 przed snem i 1 po obudzeniu.
W razie zachorowania należy przede wszystkim przyjmować duże ilości płynów, by zapobiec odwodnieniu, które jest najgroźniejszym skutkiem ostrej biegunki i może nawet doprowadzić do zgonu.
Dur brzuszny
To ogólnoustrojowa infekcja wywoływana przez bakterie Salmonella enterica typhi. Mikroby te giną już po kilkunastu minutach w temperaturze 60°C. Źródłem zakażenia może być brudna woda, nieumyte owoce, a także nieczystości zawierające w sobie pałeczki.
Jeśli planujesz podróż do Indii, to trzy dni przed wyjazdem zażyj manganum metallicum, by zabezpieczyć się przed durem brzusznym. Ryzyko tej choroby jest tam nawet 30 razy wyższe niż w innych rejonach świata.
Charakterystyczne objawy choroby to gorączka, krańcowe wyczerpanie, bóle brzucha i różowa plamisto-grudkowa wysypka zlokalizowana na klatce piersiowej lub nadbrzuszu.
Tym objawom towarzyszy także powiększenie wątroby, śledziony i węzłów chłonnych szyi oraz zapalenie spojówek. By uniknąć zakażenia, należy przestrzegać zasad bezpiecznego spożywania wody i pożywienia.
Można też rozważyć alternatywy i na trzy dni przed wyjazdem zastosować manganum metallicum.
Pamiętaj o tym, szczególnie gdy wybierasz się do Indii. Dla turystów w tym kraju ryzyko zachorowania na dur brzuszny jest nawet 30 razy większe niż w innych rejonach świata.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Ten wirus wywołuje ostrą infekcję wątroby, a rozprzestrzenia się poprzez skażoną wodę i produkty spożywcze, szczególnie w prymitywnych warunkach sanitarnych, jak również przez kontakt z zakażonymi osobami.
Najprostszym sposobem uniknięcia choroby jest przyjęcie szczepienia przeciwko WZW A. Zwłaszcza gdy wybierasz się do krajów o niskich standardach higieny lub państw basenu Morza Śródziemnego (Egipt, Turcja, Maroko) przegląd dotychczasowych badań pokazał, że szczepionki przeciw zapaleniu wątroby typu A dają ogólnie skuteczność około 88-90%.
Badania skuteczności gamma-globuliny, obejmujące łącznie pół miliona osób, wykazały znaczne zmniejszenie zapadalności na tę chorobę, trwające jednak zaledwie kilka miesięcy.
Jeśli jednak nie chcesz się szczepić, skrupulatnie przestrzegaj zasad higieny oraz - jeśli jesteś zwolenniczką homeopatii - wypróbuj chelidonium majus 30 na osiem dni przed wyjazdem i powtarzaj dawkę raz w tygodniu przez cały czas pobytu.
Zatrucie, co robić?
Nawet niewielkie ciastko zakażone salmonellą czy plasterek wędzonki z gronkowcem może wywołać ostry ból brzucha i biegunkę. Pierwsze objawy zatrucia – nudności i skurcze żołądka - pojawiają się zwykle już po kilku godzinach od zjedzenia zakażonego produktu.
Później dochodzi wysoka gorączka oraz wymioty. Gdy tylko poczujesz pierwsze sygnały, natychmiast przestań jeść.
Dwa - trzy dni głodówki to najlepszy sposób, by szybko zaradzić chorobie.
Musisz bowiem jak najszybciej oczyścić organizm. Pij więc dużo płynów, najlepiej niegazowanej wody mineralnej, która wypłucze toksyny z organizmu i zapobiegnie odwodnieniu. Dobry jest też sok z czarnej porzeczki lub gorzka czarna herbata.
Jeśli chcesz oczyścić organizm po zatruciu, pij gorzką herbatę lub sok z czarnej porzeczki.
Gabriel Virella: Mikrobiologia i choroby zakaźne. Elsevier Urban & Partner Wydawnictwo. ISBN 978-83-85842-59-0.
Piotr Sawiec: XI.D.3. Zatrucie toksyną botulinową. W: Interna Szczeklika • Podręcznik chorób wewnętrznych • 2012. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2012, s. 2230-2232. ISBN 9788374303361.
James B. Kaper, James P. Nataro, Harry L. T. Mobley. Pathogenic Escherichia coli. „Nature Reviews Microbiology”. 2, s. 123-140, 2004. DOI: 10.1038/nrmicro818.
AmJHyg, 1957; 66: 131-50
Paweł Satora. Escherichia coli - charakterystyka i wykrywanie w żywności. „Laboratorium - Przegląd Ogólnopolski”. 11, s. 20-24, 2007. Wydawnictwo ELAMED.
Gabriel Virella: Mikrobiologia i choroby zakaźne. Wrocław: Urban & Partner, 2000. ISBN 8385842594.
Raport Centrum Zdrowia Dziecka oraz marki Dettol: „Higiena rąk i otoczenia Polaków”, lipiec-wrzesień 2010 r.
Antybiotykoterapia praktyczna. Danuta Dzierżanowska. ISBN 978-83-7522-013-1. Wydanie IV. Strony 38-57
Drug Saf, 2004; 27: 25–61; Trans R Soc Trop Med Hyg, 2001; 95: 182–3
Cochrane Database Syst Rev, 2011; 3: CD008603
Cochrane Database Syst Rev, 2007; 3: CD001261
Cochrane Database Syst Rev, 2012; 7: CD009051
Cochrane Database Syst Rev, 2009; 2: CD004181
Lancet, 1993; 341: 603–8; Trans R Soc Trop Med Hyg, 1994; 88 [suppl 1]: S9–S11
Nasze magazyny
