Zapalenie spojówek - domowe sposoby

Zapalenie spojówek - przyczyny

Zapalenie spojówek to wbrew pozorom bardzo powszechny problem, będący powodem nawet 15% wizyt u okulistów i 6% konsultacji u lekarza rodzinnego¹. Niestety wielu specjalistów mylnie sądzi, że powoduje go właśnie alergia, co często prowadzi do zbędnego - i oczywiście nieskutecznego - leczenia. Dlatego masz dużo szczęścia, że w Twoim wypadku udało się wykluczyć alergiczne źródło nawracających zapaleń.

Jeśli lekarz wykluczył alergię, zespół suchego oka (wówczas zapalenie objawia się przede wszystkim uczuciem pieczenia lub "piasku pod powiekami"), infekcje bakteryjne i wirusowe (poprzedzone zazwyczaj przeziębieniem i powiększeniem węzłów chłonnych przyusznych, ale bez charakteru nawracającego²), przewlekły stan zapalny zatok i polipy nosa, dolegliwości mogą wynikać z działania czynników zewnętrznych. Potwierdza to ich nawracający charakter - brak wyeliminowania czynnika wywołującego podrażnienie powoduje systematyczne zapalenie spojówek.

Lista potencjalnych winnych jest niestety długa i obejmuje m.in. używanie niewłaściwego szamponu do włosów, narażenie na brud, dym lub chlor obecny w wodzie basenowej, pracę przy komputerze i nadmierne oglądanie telewizji (powodujące rzadsze mruganie i wysuszanie oka), pracę przy sztucznym świetle czy długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych. Aby zmniejszyć częstotliwość i uciążliwość dolegliwości, należy zatem przede wszystkim przyjrzeć się swojemu otoczeniu i poszukać potencjalnego źródła problemu. Bez tego żadne leczenie w dłuższej perspektywie nie okaże się skuteczne.

Rozumiem również obawę przed regularnym stosowaniem kropli z antybiotykiem. Po pierwsze, stosuje się je wyłącznie po stwierdzeniu zakażenia bakteryjnego, choć niestety wciąż wielu lekarzy sięga po nie także przy zapaleniach grzybiczych czy wirusowych. Po drugie, niektóre preparaty tego typu (np. krople obkurczające naczynia krwionośne), wykazują działania uboczne: co prawda eliminują zaczerwienienie, ale powodują jednocześnie długotrwałe wysuszenie oka.

Tzw. sztuczne łzy, które poleca okulista, rzeczywiście stosowane są dość powszechnie nie tylko w przypadku zespołu suchego oka, ale i przy podrażnieniu tego narządu i pierwszych objawach zapalenia spojówek. Bez trudu można nabyć je w aptekach bez recepty, i to w różnych postaciach: od kropel, przez żele, po praktyczne minimsy, czyli małe, jednorazowe opakowania, w których znajduje się odpowiednio wyliczona dawka kropli. Preparaty te zawierają wodę oraz substancje o dużej lepkości (np. hialuronian sodu, alkohol poliwinylowy, hipromelozę), które wiążą wodę i zatrzymują ją na powierzchni gałki ocznej.

Uznaje się, że sztuczne łzy to preparaty bezpieczne, jednak mogą zawierać uczulające konserwanty, które czasami dodatkowo podrażniają oko i wywołują stan zapalny. Nie powinny stosować ich osoby noszące miękkie soczewki kontaktowe, z uszkodzoną rogówką oraz alergicy.

Poza tym warto pamiętać, że preparaty te likwidują jedynie objawy, a nie przyczynę dolegliwości. Ponadto bardzo często przy ich aplikacji (którą trzeba powtarzać co 2-3 godziny ze względu na krótki czas działania) pacjenci popełniają błędy niwelujące ich działanie, np. dotykają końcówki zakraplacza, nie myją rąk przed zakropieniem (wprowadzając do oka kolejne bakterie) czy podają więcej niż jedną kroplę.

W zapobieganiu zapaleniom spojówek dużo istotniejsza od farmakoterapii jest zatem odpowiednia higiena. Oprócz usunięcia zewnętrznych czynników ryzyka ważne jest, aby nie dotykać oczu palcami i używać wyłącznie czystych ręczników. Warto również zwrócić uwagę na odpowiednie stężenie w organizmie kilku substancji, których niedobory mogą powodować wrażliwość gałki ocznej, prowadzącą nie tylko do częstych zapaleń, ale nawet zaćmy.

Badania pokazały, że w zdrowym oku poziom witaminy C, glutationu i cynku jest wielokrotnie wyższy niż we krwi, natomiast u osób z zaćmą - nawet niższy od deficytowego poziomu ogólnoustrojowego. Dlatego zdaniem ekspertów związki te można traktować jak markery kondycji oka. Witamina C i glutation to znane przeciwutleniacze, a cynk jest częścią wielu enzymów znajdujących się w siatkówce, naczyniówce, rogówce i soczewce oka.

Niedobór witaminy C oznacza niski poziom innych antyutleniaczy w oczach i w całym organizmie, a niedostatek glutationu wskazuje na zubożenie organizmu w jego własne, endogenne antyutleniacze. Jeśli zabraknie tych dwóch składników, które redukują wolne rodniki, pojawiają się m.in. zmiany w gałce ocznej. Przyczyna jest prosta: naukowcy odkryli, że wiele chorób tego narządu wynika z uwarunkowań środowiskowych, np. obecny w powietrzu ołów może prowadzić do zaćmy. Proces ten zazwyczaj poprzedzony jest obniżeniem poziomu glutationu w atakowanych tkankach i komórkach.

Poza tym jego niedobór objawia się osłabieniem odporności, które również czyni oko bardziej podatnym na infekcje. Dlatego warto dostarczać wymienione składniki z dietą lub rozważyć suplementację jako profilaktykę nie tylko zapaleń spojówek, ale i chorób oka w ogóle. Jeśli jednak dojdzie już do zapalenia spojówek, można sięgnąć po naturalne metody. W łagodzeniu objawów pomagają przede wszystkim ziołowe okłady. Przed ich użyciem warto przemyć oko wacikiem nasączonym jałowym, izotonicznym roztworem soli fizjologicznej.

Napar z ziela świetlika na zapalenie spojówek

Najczęściej stosowanym ziołem w przypadku zapalenia spojówek jest świetlik (Euphrasia rostkoviana). Wyniki badań pokazują, że wpływa on korzystnie na stan oka w przypadku podrażnień wywołanych czynnikami zewnętrznymi. Uczestnicy testu, którzy przez 14 dni 1-3 razy dziennie przyjmowali jedną kroplę preparatu homeopatycznego z wyciągiem ze świetlika, odczuwali zdecydowane złagodzenie objawów³. Średni czas leczenia wyniósł 11 dni, a w przypadku 81% osób doszło co całkowitego wyleczenia. Najczęściej napary ze świetlika przygotowuje się bezpośrednio przed ich użyciem.

W przypadku zapalenia spojówek i innych delikatnych podrażnień oczu aplikuje się je zewnętrznie jako okłady. Do przemywania oczu należy przygotować napar z 2-3 g wysuszonego ziela świetlika, zaparzać go przez 5-10 min, a następnie przecedzić⁴. Stosuj go kilka razy dziennie. Inną opcją jest zakup ziela świetlika w aptece w postaci zioła sypkiego lub fix. Dostępne są również homeopatyczne krople do oczu z tym składnikiem.

Oprócz samego świetlika skuteczne działanie wykazuje również jego połączenie z wyciągiem ze starca popielnego (Cineraria Maritima). Homeopatyczna mieszanka tych składników została opracowana przez doktora Ronalda Questela, który przetestował ją wśród swoich 60 pacjentów z zapaleniem spojówek w klinicznym, randomizowanym badaniu z podwójnie ślepą próbą⁵. Po 6 dniach stosowania kropli raz dziennie okazało się, że wyraźnie zmniejszyły one ból, łzawienie, nadwrażliwość na światło i ilość produkowanej wydzieliny.

Miód dobry także na zapalenie spojówek

Łagodzące właściwości lecznicze miodu wykorzystywane są w leczeniu wielu schorzeń i dolegliwości, m.in. zakażonych ran odleżynowych⁶, owrzodzeń gruźliczych, uszkodzeń skóry piersi u kobiet poddanych radioterapii z powodu nowotworu tego narządu⁷, a szczególnie chorób błon śluzowych - stanów zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i przyzębia oraz schorzeń jamy ustnej i dziąseł na tle grzybiczym.

Miód stosuje się jednak również w okulistyce, zwłaszcza w przypadku zakażeń oczu wywołanych przez drobnoustroje, czyli poopryszczkowych zbliznowaceń rogówki, ropnego zapalenia brzegów powiek czy właśnie zapalenia spojówek i rogówki. Prawdopodobnie jego skuteczność wynika z obecności pochodnych fruktozy we fragmentach wosku występujących w miodzie⁸.

Aby przygotować odpowiednią kurację, podgrzej mleko i rozpuść w nim miód w proporcjach 1:1. W tak powstałej miksturze zamaczaj wacik kosmetyczny i przemywaj nim oko kilka razy dziennie, najlepiej zanim napar całkiem ostygnie.

Majeranek doskonały przy zapaleniu spojówek

Choć znane bardziej z właściwości wiatropędnych i stosowane w zaburzeniach pracy jelita, ziele majeranku ogrodowego (Origanum majorana) stosowane zewnętrznie wykazuje również silne działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i łagodnie ściągające, zmniejszając obrzęk błony śluzowej nosa oraz stan zapalny skóry u małych dzieci⁹.

Udowodniono naukowo jego właściwości antywirusowe, antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwskurczowe i napotne. Szczególnie silne właściwości przeciwzapalne na skórę i błony śluzowe, w tym oczy, mają okłady ze świeżego lub suchego majeranku¹⁰. Przed II Wojną Światową napar z majeranku w medycynie niemieckiej był nawet oficjalnie zalecany do przygotowywania okładów na skórę i oczy oraz płukania jamy ustnej i gardła przy stanach zapalnych.

Rumianek na zapalenie spojówek

Silne właściwości przeciwzapalne wykazują również  rumianek pospolity i szlachetny. Do encyklopedii nauk przyrodniczych włączył je już rzymski przyrodnik Pliniusz Starszy.

Dla celów zielarskich pozyskujemy całe koszyczki kwiatowe (Anthodium Chamomillae), zawierające do 1,5% olejku eterycznego, w którego skład wchodzą m.in. flawonoidy¹¹, kumaryna, żywica, węglowodany, kwasy organiczne i sole mineralne.

Dzięki tym związkom czynnym roślina posiada właściwości przeciwzapalne, potrafi niszczyć wiele rodzajów bakterii, jest też skutecznym antidotum na różnego rodzaju alergie.

Przy zapaleniu spojówek lub zmęczeniu wzroku zalej łyżeczkę koszyczków wrzątkiem, odczekaj kwadrans, a następnie używaj naparu do przemywania oczu albo jako okład.

Borówka amerykańska wspomaga leczenie zapalenia spojówek

Często spotykana w naszych ogrodach borówka amerykańska skutecznie wspomaga leczenie zapalenia spojówek ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne i bakteriostatyczne. Ponadto naukowcy wykazali, że poprawia widzenie nocą¹².

Spożywanie borówki amerykańskiej wpływa również dobroczynnie na całe funkcjonowanie oka. Wszystko dzięki dużej zawartości antocyjanów, czyli związków chemicznych zwalczających wolne rodniki i regenerujących uszkodzone przez nie elementy oka. Te substancje uszczelniają również naczynia krwionośne oka i dbają o jego odpowiednie ukrwienie.