Nasze magazyny
Ekspozycja oka na światło ultrafioletowe jest związana z rozwojem zaćmy i zwyrodnieniem siatkówki. W obu przypadkach zakłada się, że promienie UV mogą inicjować powstawanie wolnych rodników, które powodują modyfikację białek i peroksydację lipidów1. Nadmierna ekspozycja na słońce wywołuje również zapalenie spojówek, pogłębia wiele dolegliwości wzroku i może indukować tzw. ślepotę śnieżną.
Kiedy zbyt długo patrzymy w kierunku słońca, pojawiają się podrażnienie, zaczerwienienie, swędzenie i pieczenie oczu oraz uczucie suchości, a czasem nawet nadwrażliwość na światło. Właśnie dlatego w okresie letnim tak ważna jest ochrona narządu wzroku.
Stosowanie okularów przeciwsłonecznych, które blokują promieniowanie ultrafioletowe, spowalnia tempo pogorszenia widzenia i opóźnia wystąpienie chorób związanych z wiekiem2. Trzeba przy tym pamiętać, że przyciemnione szkła chronią przed szkodliwym działaniem promieni UVA i UVB jedynie wówczas, gdy mają filtr 400 lub większy.
Okazuje się jednak, że można dla oczu zrobić więcej, niż tylko założyć okulary. Jak każdy narząd potrzebują one codziennego odżywienia, które umożliwi im bronienie się przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. W tym przypadku prym wiodą luteina i zeaksantyna, które gromadzą się w plamce żółtej i soczewce, zabezpieczając oko przed negatywnym wpływem promieni słonecznych. Tych naturalnych barwników z grupy karotenoidów dostarczysz sobie, jedząc m.in. jarmuż, natkę pietruszki, brokuły, nektarynki oraz groszek zielony, ale to dopiero początek listy naturalnych składników, które wspomagają wzrok zwłaszcza latem.
Kukurydza
Związana z wiekiem lub nieprawidłową dietą utrata luteiny i zeaksantyny zwiększa fototoksyczne uszkodzenie ludzkiego oka, a suplementacja tymi karotenoidami ma działanie ochronne przed indukowanymi przez promienie uszkodzeniami3. Jednak zanim sięgniesz po gotowe preparaty, wypróbuj zmianę jadłospisu, wprowadzając do niego szeroką gamę zielonych warzyw i... kukurydzę. Tak, w jej kolbach również znajdują się duże ilości cennych karotenoidów, spośród których ok. 70% to luteina i zeaksantyna!
Co więcej, zdaniem badaczy porównujących zawartość tej pierwszej w różnych zbożach i roślinach właśnie kukurydza wiedzie tu prym i stanowi obiecujący składnik do opracowania żywności funkcjonalnej o wysokiej zawartości tego związku4. Naukowcy wyliczyli przykładowo, że zawartość luteiny waha się od 5,4 do 7,4 μg/g w różnych gatunkach pszenicy, a w kukurydzy sięga nawet 21,9 μg/g!
Fenkuł (Foeniculum vulgare)
Jak twierdzi Robert G. Smith, kiedy tylko wychodzimy na światło słoneczne, praktycznie cały barwnik zawarty w pręcikach (fotoreceptorach) na kilka sekund blaknie i wymaga regeneracji, zanim znów będzie możliwe widzenie w ciemności. Barwnik ten regeneruje witamina A, którą trzeba pozyskać z pożywienia10.
Doskonałym źródłem witaminy A okazuje się koper włoski, polecany w szczególności osobom wykonującym pracę przy komputerze i podróżującym nocą kierowcom. Zawarta w nim witamina A przeciwdziała kurzej ślepocie, a także łagodzi podrażnienia oczu i niweluje ich zmęczenie. Badania pokazują też, że wodny wyciąg z fenkułu zmniejsza ciśnienie wewnątrzgałkowe w modelu jaskry indukowanej steroidami11.
Pomarańcze
Choć zdrowie oczu wiąże się przede wszystkim z dietą bogatą w karotenoidy, okazuje się, że cytrusy również odgrywają ważną rolę. Szczególną uwagę warto zwrócić na pomarańcze. Osoby regularnie spożywające te owoce rzadziej zapadają na zwyrodnienie plamki żółtej, jedną z głównych przyczyn utraty wzroku w wieku podeszłym. Specjaliści z Uniwersytetu w Sidney (Australia) przez 15 lat przyglądali się nawykom żywieniowym 2 tys. ochotników w wieku co najmniej 50 lat. Ci, którzy jedli 1 owoc pomarańczy dziennie, wykazywali o 60% niższe ryzyko zachorowania na AMD.
Tajemnica tkwi we flawonoidach, związkach chemicznych wykazujących właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne - a zwalczając wolne rodniki, uczestniczą również w fotoprotekcji. I chociaż ich źródłem mogą być także wino, zielona herbata, jabłka i inne produkty spożywcze, to zdaniem autorów badania właśnie flawonoidy zawarte w pomarańczach wykazują największą skuteczność5.
Aronia (Photinia melanocarpa)
Ponieważ stres oksydacyjny odgrywa istotną rolę w rozwoju niektórych kłopotów ze wzrokiem, jak zaćma, jaskra i zwyrodnienie plamki związane z wiekiem (AMD), również aronia, jako bogate źródło antyoksydantów, może skutecznie im zapobiegać lub hamować ich rozwój.
Wykazano również, że obecne w niej antocyjany wpływają korzystnie na prawidłowe funkcjonowanie siatkówki6. Jej owoce zawierają też dużo karotenu. Związki aronii działają również bezpośrednio fotoprotekcyjnie, choć głównie na skórę. Jak wykazano w badaniach doświadczalnych, ich miejscowe stosowanie, np. w postaci żelu, chroni przed szkodliwym działaniem promieni UV7.
Szafran (Crocus dativus)
Według badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Sydney w Australii i Uniwersytetu L’Aquila we Włoszech ta cenna przyprawa ma bardzo wiele pozytywnych właściwości wpływających korzystnie na nasz wzrok. Przede wszystkim stanowi ochronę przed niebezpiecznym działaniem promieni ultrafioletowych8.
Szafran chroni oczy również przed wpływem jaskrawego światła oraz oddziałuje na poziom lipidów w komórkach, regulując stan nawilżenia oka. Powinny wypróbować go również osoby z AMD. Jak wykazano w kilku badaniach z udziałem pacjentów cierpiących na mokrą lub suchą postać zwyrodnienia plamki żółtej, regularne stosowanie suplementów ze sproszkowaną przyprawą przynosi zarówno krótko-, jak i długotrwałą poprawę ostrości wzroku - prawdopodobnie głównie ze względu na właściwości antyoksydacyjne tego surowca9.
Olej z awokado
Ten owoc zalecany jest chyba we wszystkich zdrowych trybach odżywiania. Nic dziwnego - w końcu działa kompleksowo na cały organizm, również na układ nerwowy, a zawiera szerokie spektrum niezbędnych substancji: witamin (A, C, z grupy B, E, K, H i PP), składników mineralnych i kwasu oleinowego.
Dzięki temu pozyskiwany z zdrowie plamki żółtej wpływają zawarta w tym owocu luteina oraz liczne antyoksydanty12.
Artykuł ukazał się w wydaniu papierowym O Czym Lekarze Ci Nie Powiedzą Czerwiec 2019.
Bibliografia
- Environ Health Perspect. 1991;96:177-184
- J Natl Med Assoc. 1992; 84(4):353-8
- J Ophthalmol. 2015; 2015: 687173
- Nutrients. 2013 Apr; 5(4): 1169-1185
- Am J Clin Nutr, 2018; 108: 381-7
- Farm. Pol. 2001; 57: 719
- Folia Med 2006; 48: 11-17
- Pharmacogn Rev. 2013 Jan-Jun; 7(13):61-66; Iran J Pharm Res. 2010 Spring;9(2): 133-140
- Med Hypothesis Discov Innov Ophthalmol.2016 Spring; 5(1):32-38; EvidBased Complement Alternat Med. 2012;2012:429124
- R.G. Smith, ‚Nutrition and Eye Diseases’ in The Orthomolecular Treatmentof Chronic Disease, A. W. Saul, ed.(Basic Health, 2014) end box
- Indian J of Physiol and Pharmacol 2008; 52(1):77-83
- Pharmacogn Rev. 2011; 5(10):164-173; J Agric Food Chem. 2006; 54(26):10151-8
