Głównymi przyczynami pogorszenia ostrości widzenia i starczej ślepoty są zaćma, czyli degeneracja soczewki, która mętnieje i nie przepuszcza światła do oka (blisko 50% przypadków), zwyrodnienie plamki żółtej (występuje u ok. 25% osób w podeszłym wieku), jaskra powodująca uszkodzenie nerwu wzrokowego oraz retinopatia cukrzycowa.
Na szczęście postępowanie katarakty i zwyrodnienia plamki żółtej można spowolnić, przyjmując regularnie przeciwutleniające karetonoidy: luteinę i zeaksantynę, które są częścią biochemicznej struktury oka.
Według licznych badań te dwa związki chronią oczy przed wolnymi rodnikami i w związku z tym warto ich sobie systematycznie dostarczać. Jednak nie zapominajmy też o innych składnikach odżywczych, które chronią oczy, takich jak witaminy A i C, cynk, selen oraz antocyjanozydy zawarte w wielu roślinach i ich owocach.
Uczeni są zgodni, że odpowiednia dieta jest ważnym czynnikiem prewencji chorób oczu związanych z wiekiem. Do roślin zasobnych w luteinę i zeaksantynę należą żółte, pomarańczowe i czerwone warzywa i owoce. Znajdziesz je też w zielonych: kapuście, szpinaku, brokułach. Spora część z nich zawiera przy okazji witaminy i mikroelementy, których potrzebują oczy.
Dobrze dobrane posiłki w połączeniu z ziołami mogą również wzmocnić wzrok oraz złagodzić objawy zespołu suchego oka, czy podrażnienia wywołane przez uczulenie bądź zapalenie spojówek.
Kuracje Św. Hildegardy
Ciasto z herbatką
Święta Hildegarda rozróżniała 5 typów oczu ze specyficznymi skłonnościami do chorób i 5 stosownych uniwersalnych środków leczniczych. Dzięki ich zastosowaniu można usunąć niemal podrażnienie oczu podczas kataru siennego, zapalenie spojówek, osłabienie wzroku, a nawet początek zaćmy i jaskry.
Niebieskookim na osłabienie wzroku przeorysza z Bingen zalecała okłady. 1 łyżeczkę soku z kopru włoskiego połącz z łyżeczką ciasta z mąki pszennej, dodaj kilka kropel porannej rosy zebranej z traw.
Wszystkie składniki zagnieć i na noc nałóż jako kompres na oczy z opaską. W takim przypadku równie skuteczne będą proste okłady z herbatki z kopru włoskiego. 1 łyżeczkę nasion kopru włoskiego zalej 125 ml wody. Gotuj przez 3 minuty, przelej przez sitko, zwilż herbatą gazę i połóż ciepłe okłady na oczy. Czynność tę powtarzaj kilka razy.
Oczy niebieskie są wrażliwe na powietrze, podatne na zakłócenia atmosferyczne, zimno, ciepło, wilgoć i mgłę. Uniwersalnym środkiem leczniczym będzie koper włoski.
Oczy ogniste mają wyraźny pierścień wokół źrenicy, „podobne do czarnej chmury obok słońca”, są czułe na zanieczyszczenia środowiska. Uniwersalnym środkiem leczniczym jest dla nich wino z fiołków, róży i kopru włoskiego.
Oczy różnobarwne – plamiste szare oczy z mieszanką barw. Czułe na światło, cechują się wrażliwą reakcją na ekrany, migoczące powierzchnie wodne i śnieżne. Uniwersalnym środkiem leczniczym jest wino cynkowe.
Oczy w kolorze czystej zieleni występują stosunkowo rzadko. Hildegarda nazwała je „oczami rzemieślnika”. Uniwersalnym środkiem leczniczym są dla nich kompresy z kopru włoskiego.
Oczy brązowe zachowują długo sprawność widzenia. Charakteryzują się wrażliwą reakcją na wilgotność powietrza oraz mgłę pochodzącą z wód i bagien. Uniwersalnym środkiem leczniczym jest miód z rutą zwyczajną i winem.

Wino z fiołków, róży i kopru włoskiego
Osoby o ognistych oczach powinny przygotować dla siebie specjalną tynkturę. W tym celu zmieszaj 6 ml nalewki fiołkowej, 12 ml nalewki z róży, 4 ml nalewki z kopru włoskiego oraz 50 ml wina frankońskiego (lub dobrym winem Kabinett). W nocy przed położeniem się do łóżka należy zwilżyć powieki otrzymaną mieszanką.
Ulga w podrażnieniach
Z kolei wino cynkowe wzmocni oczy różnobarwne i pomoże pozbyć się świądu oraz podrażnień, jakie zdarzają się przy katarze siennym. 0,5 g tlenku cynku zmieszaj z 0,2 g cynku metalicznego. Całość zalej 10 ml wina frankońskiego lub dobrego wina Kabinett. Pozostaw na 3 dni. Po tym czasie odfiltruj. Otrzymaną mieszanką co wieczór zwilżaj powieki.
Kompresy z kopru włoskiego
Chcąc poprawić osłabiony wzrok, zielonoocy powinni rozetrzeć na papkę łyżkę nasion kopru i zmieszać go z pianą ubitą z 1 białka. Najlepiej okład taki nakładać na oczy na godzinę przed snem.
Miód z rutą zwyczajną i winem
Św. Hildegarda na dolegliwości oczu brązowych zalecała mieszankę z 10 kropli soku z ruty zwyczajnej, łyżeczki miodu oraz 0,5 łyżeczki wina frankońskiego (lub dobre wino Kabinett). Otrzymaną mieszanką trzeba zwilżać wieczorem powieki1.
Krople z winorośli
Do zapalenia spojówek wskutek infekcji bakteryjnej lub wirusowej dochodzi pod wpływem reakcji na środowisko, przeciągu, promieniowania słonecznego lub alergii.
Jako środek leczniczy św. Hildegarda zaleca się zwilżanie oczu zwykłymi kroplami z winorośli. Warto jednak wspomnieć, że doskonale sprawdzą się one również przy łagodzeniu zespołu suchego oka. Na wiosnę do sterylnych naczyń zbierz ciecz pojawiającą się po ścinaniu winorośli od rana do południa. W lodówce możesz ją przechowywać przez rok, bez otwierania. Kroplami zwilżaj powieki kilka razy dziennie5.
Leczenie łąkową zielenią
Jako uniwersalny środek wzmacniający dla wszystkich typów oczu św. Hildegarda zaleca leczenie zielenią łąkową i wodą oraz stosowanie kompresów ze świeżych liści jabłoni. Mniszka tak pisze: „Gdy krew i woda w oczach z powodu wieku lub na skutek choroby są nadmiernie zużyte, idź na zieloną łąkę i patrz na nią tak długo, aż do oczu napłyną Ci łzy [...]. Weź także lniany ręcznik, zwilż go zimną wodą i tak połóż na oczy i skronie, aby oczy poprzez tę wodę znów zostały pobudzone do widzenia”5.
Kuracja ojca Sroki
Zalecenia praktyczne franciszkanina
Osobom cierpiącym z powodu niedowidzenia zmierzchowego zakonnik radził pić 0,5 szklanki soku z marchwi raz dziennie, a także wprowadzić do menu surową marchew, słodką śmietanę z twarożkiem, gotowane wątróbki oraz świeże masło. Ponadto proponował, by co 3 dni robić sobie kogel-mogel. Wskazywał także na potrzebę suplementacji: witaminy A w kapsułkach (zgodnie z przepisem lekarza) oraz tranu przez 10-12 dni2.
Kuracje Andrzeja Żaka
Zioła na zapalenie spojówek
Andrzej Żak w swojej książce zebrał przepisy na kilka mieszanek ziołowych łagodzących tę przykrą dolegliwość.
- I Zmieszaj po 50 g kwiatu chabru i ziela nostrzyka żółtego oraz po 20 g ziela świetlika lekarskiego i koszyczków rumianku pospolitego. Jedną czubatą łyżeczkę ziół zalej szklanką wrzącej wody. Zostaw do zaparzenia pod przykryciem przez kwadrans. Przecedź. 4 razy dziennie przemywaj oczy naparem i tyle samo razy przykładaj na oczy okłady. Kompres zostawiaj na 15 min.
- II Zmieszaj po 30 g liścia babki lancetowatej, ziela świetlika lekarskiego i ziela nostrzyka. Czubatą łyżeczkę mieszanki zalej 3 łyżkami wrzątku. Przykryj i odstaw do zaparzenia na 5 min. Możesz tę mieszankę stosować na 2 sposoby: albo odcedzić płyn i zakraplać nim oczy (dając do każdego po kilka kropli), albo przykładać okład na powieki przez kwadrans.
- III Do słoja wsyp po 50 g koszyczków rumianku pospolitego, ziela świetlika lekarskiego i kwiatu jasnoty białej oraz po 20 g kwiatu nagietka i liści babki lancetowatej. Zioła dobrze wymieszaj. Kopiastą łyżeczkę mieszanki zalej szklanką wrzątku, odstaw na 15 min, by zioła się dobrze zaparzyły pod przykryciem. Po tym czasie odcedzić. Przykładaj ciepłe (ale nie gorące!) kompresy 3 razy dziennie przez kwadrans3.

Gemmoterapia
To dział ziołolecznictwa wykorzystujący w celach leczniczych jako surowiec pączki roślin. Franc Gigon i Patricia Bareau proponują zastosowanie jej w prewencji chorób wzroku. Oto przepis na poprawiające widzenie i wzmacniające oczy krople.
Wyciąg glicerynowy 1D (rozcieńczony 10 razy) ze świeżych pąków czarnej porzeczki (Ribes nigrum), przyjmuj 100 kropli dziennie, rano najlepiej na czczo. Możesz też sięgnąć po wyciąg glicerynowy 1D (rozcieńczony 10 razy) ze świeżych młodych pędów borówki brusznicy (Vaccinium vitis-idaea). Przyjmuj go dokładnie tak samo.
Obie rośliny zawierają sporo antocyjanozydów – substancji, które stabilizują kolagen, zapobiegają osłabieniu naczynek, poprawiają mikrocyrkulację, zwłaszcza w siatkówce, działają korzystnie w retinopatii cukrzycowej, w zwyrodnieniu plamki żółtej, w pigmentacyjnym zapaleniu siatkówki oraz kurzej ślepocie. Ponadto spowalniają rozwój zaćmy. Kuracja powinna trwać miesiąc, a następnie 20 dni w miesiącu przez 3 miesiące4
Wiosenna kuracja
Pączki i liście jabłoni zmiel maszynką do mięsa na soczystą papkę, zmieszaj w proporcji 1:1 ze zwykłymi kroplami z winorośli i wieczorem co najmniej na godzinę nakładaj jako kompres z gazy lub płótna lnianego pod opaską na oczy. Uważaj jednak, by nic nie dostało się do oczu.
Wiosną codziennie powtarzaj kurację, dopóki są dostępne kwiaty jabłoni. Niestety soku z wiosennej jabłoni nie można przechowywać. Zdaniem Benedyktynki jest to najbardziej gruntowna i uniwersalna metoda lecznicza dla oczu, działającą na rogówkę, tęczówkę i siatkówkę1.

Kuracje ojca Sroki
Receptura na świąd
Zapaleniu spojówek towarzyszy zwykle zapalenie powiek. Przyczyn jest wiele, np. praca w kurzu, dymie lub pyle, wady refrakcji, wrodzona krótkość powiek, wpływ ognisk zakażenia (zatok, migdałków, okostnej), które mogą działać przez krwiobieg lub w wyniku uczulenia.
Ojciec Grzegorz Sroka opracował recepturę łagodzącą świąd oraz działającą przeciwzapalnie. Po 50 g ziela świetlika i koszyczków rumianku zmieszaj z 20 g kwiatów bławatka i 10 g kwiatów nagietka. Gdy mieszanka jest gotowa, zalej dużą łyżkę ziół szklanką wrzątku. Zostaw na 30 min do zaparzenia pod przykryciem. Następnie przecedź i ciepłym naparem przemywaj oczy 4-5 razy dziennie lub używaj go do okładów.
W tym czasie chroń oczy przed zabrudzeniem i zakurzeniem oraz ostrym światłem słonecznym (noś ciemne okulary). Ogranicz czytanie i czas spędzany przed ekranem. Codziennie jedz dużo owoców i surówek zawierających witaminy C i A. Koniecznie odwiedź okulistę2!
- Dr Wighard Strehlow „Wiedza lecznicza św. Hildegardy z Bingen od A do Z”, Wydawnictwo Esprit, s. 99-103, 106
- O. Grzegorz Franciszek Sroka „Poradnik Ziołowy”, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, s. 160-162
- Andrzej Żak „Dziennik zdrowia. Medycyna naturalna. 1 000 skutecznych porad”, Wydawnictwo Videograf II, Katowice, s. 82-83
- Franc Gigon i Patricia Bareau „Lecznicza moc roślin. Jak zachować młodość i zdrowie”, Wydawnictwo Ringier Axel Springer, s. 54 i 59
- Dr Wighard Strehlow „Św. Hildegarda z Bingen. Medycyna na każdy dzień”, Wydawnictwo Esprit, s. 179 i 183