Nasze magazyny
Trudny do wytrzymania ból głowy, nudności, światłowstręt czy wrażliwość na konkretne dźwięki lub zapachy to cechy charakterystyczne migreny, schorzenia, na które cierpi 3 mln Polaków1 i 1 mld ludzi na całym świecie2.
Przewlekła migrena, czyli silny ból głowy, trwający co najmniej 15 dni w miesiącu (z których co najmniej 8 dni to „prawdziwa” migrena), dotyka ok. 2% światowej populacji. Chorujący na nią doświadczają jeszcze większej niepełnosprawności i niższej jakości życia, a ich wskaźnik chorób współistniejących jest wyższy3.
Migrena to jeden z największych problemów zdrowotnych ludzkości, tak więc specjaliści nie ustają w poszukiwaniach nowych leków prewencyjnych oraz terapeutycznych. Jeden z nich, stosowany w profilaktyce migreny, atogepant, może również pomóc w zmniejszeniu tzw. bólów głowy z odbicia, czyli wtórnego zjawiska, będącego następstwem przyjmowania dużych dawek ibuprofenu, paracetamolu czy aspiryny4. Im poważniejszy jest ból głowy, tym więcej leków bierze pacjent, nakręcając tym samym spiralę migreny.
Nowy lek na migrenę
Specjaliści postanowili sprawdzić, czy i w jaki sposób atogepant może przyczyniać się do zmniejszenia bólu migrenowego oraz do ograniczenia farmakoterapii w przebiegu bólu z odbicia, a tym samym odzyskania kontroli nad swoim życiem. W tym celu zaprosili do udziału w randomizowanym badaniu z podwójną ślepą próbą 755 uczestników (wiek 18–80 lat) z co najmniej roczną historią przewlekłej migreny. 66% ochotników nadużywało leków przeciwbólowych.
Pacjenci zostali losowo przydzieleni do jednej z poniższych grup:
- 30 mg atogepantu 2 razy dziennie,
- 60 mg atogepantu 1 raz dziennie,
- placebo.
Badanie trwało 3 lata i przebiegało w 142 ośrodkach na całym świecie. Na początku ochotnicy uczestniczyli w 4 tygodniach okresu przesiewowego (tj. wywiadu i skriningu), po których nastąpiło 12 tygodni interwencji (podawania leków) i 4 tygodnie obserwacji.
Wyniki tego badania klinicznego okazały się obiecujące. U 42% ochotników nadużywających leków, adogepant w dawce 60 mg zmniejszył liczbę dni w miesiącu z bólem głowy co najmniej o połowę. Dawka 30 mg dwa razy dziennie wykazała większą skuteczność: 45% ochotników zauważyło zmniejszenie liczy dni w miesiącu z bólem głowy co najmniej o połowę. W grupie placebo odsetek pacjentów z lepszym samopoczuciem wyniósł 25%.
Wśród pacjentów z migreną, którzy nie przyjmowali nadmiernie leków przeciwbólowych, 39% zauważyło zmniejszenie liczby dni z bólem głowy co najmniej o połowę przy dawce 30 mg dwa razy dziennie, a niemal 40% w przypadku dawki 60 mg raz dziennie. W grupie placebo ok. 29% ochotników zauważyło znaczącą poprawę.
To jednak nie wszystko. Atogepant zmniejszył też liczbę dni w miesiącu z bólem głowy o prawie 3 dni (dawka 30 mg dwa razy dziennie) lub o 2 dni (dawka 60 mg raz dziennie). Wcześniej uczestnicy badania doświadczali bólu głowy średnio przez 20–21 dni (osoby nie nadużywające leków przeciwbólowych) lub przez 21–22 dni w miesiącu (ochotnicy stosujący nadmierną farmakoterapię).
A samo sięganie po leki przeciwbólowe w migrenie? Na początku badania pacjenci nadużywający leków przyjmowali je średnio przez 18–19 dni w miesiącu, a pozostałe osoby przez 7-8 dni w miesiącu.
Terapia atogepantem sprawiła, że osoby te rzadziej sięgały po tabletki. W ciągu pierwszych 4 tygodni liczba osób nadużywających leków przeciwbólowych:
- spadła z 64% do 28% przy dawce 30 mg atogepantu 2 razy dziennie,
- obniżyła się z 66% do 32% przy dawce 60 mg raz dziennie,
- zmniejszyła się z 67% do 48% w grupie placebo.
W kolejnych tygodniach również dawało się zauważyć różnicę, tak więc atogepant zdecydowanie wpływał na zmniejszenie potrzeby sięgania po leki przeciwbólowe, niezależnie od ich rodzaju.
Czy atogepant wywołał skutki uboczne?
Różnego rodzaju terapie często wiążą się z występowaniem tzw. działań niepożądanych. W tym badaniu przyjmowanie atogepantu wiązało się z możliwością wystąpienia zaparć, nudności, zapalenia nosogardła, zmęczenia, bólów stawów czy zawrotów głowy.
Co ciekawe, działania te zgłosiło nie tylko 56–57% ochotników przyjmujących atogepant w dawce 30 mg 2 razy dziennie i 58–66% pacjentów stosujących 60 mg atogepantu raz dziennie, ale też 49–51% członków grupy placebo (liczby te były zależne od tego, czy pacjenci nadużywali leków przeciwbólowych).
Zdaniem autorów badania atogepant jest skuteczny, lekiem łagodzącym bóle głowy w przebiegu migreny. Substancja ta zmniejszyła wynikającą niepełnosprawność ochotników, i upośledzenie fizyczne. Dzięki atogepantowi pacjenci mogli podejmować codzienne czynności, poprawiła się też ich jakość życia. Wynik ten był niezależny od tego, czy i w jakich ilościach przyjmowali oni leki przeciwbólowe4.
Migrena. Ból głowy od bólu głowy
Łatwy dostęp do różnego rodzaju leków przeciwbólowych: ibuprofenu, paracetamolu czy aspiryny, sprawia, że pacjenci nierzadko łykają je w nadmiernych dawkach oraz przy każdej okazji - nawet niejako profilaktycznie. Dowód? Polska znajduje się wśród 5 krajów o najwyższym wskaźniku stosowania substancji przeciwbólowych.
Jednak za chłodnymi statystykami kryją się historie konkretnych ludzi oraz mechanizmy reakcji biochemicznych. Okazuje się bowiem, że niekiedy niesteroidowe leki przeciwzapalne są w stanie wpływać na poziom anandamidu, jednej z naszych naturalnych substancji przeciwbólowych. W ten sposób łatwiej dochodzi do uzależnienia.
A „profilaktyczne” przyjmowanie tabletek? Jeśli pacjent z migreną odczuwa ból przez 20 dni w miesiącu, to trudno go winić za to, że połyka kolejne dawki nawet, kiedy czuje się dobrze, kieruje nim bowiem lęk przed obezwładniającym cierpieniem.
Ale tego typu zachowania okupione są wysoką ceną. Częste przyjmowanie leków lub też łączenie tabletek różnego rodzaju bądź przyjmowanie ich wraz z kofeiną (np. kawą) naraża pacjenta na zmniejszenie wrażliwości organizmu na substancje lecznicze. Wtedy już trudno walczyć z bólem, a przewlekłe stosowanie lekarstw doprowadza do pojawienia się bólu głowy z odbicia, czyli polekowego bólu głowy.
Jego charakterystyczne objawy to tępy, uciskający ból, zwłaszcza w okolicach czoła i skroni. Ból towarzyszy choremu już od przebudzenia, a łagodnieje lub ustępuje na jakiś czas po przyjęciu leków - po to, by wrócić ze zdwojoną siłą. Bóle głowy z odbicia wiążą się też z osłabieniem organizmu, nadpobudliwością, bezsennością, brakiem apetytu, a także problemami z koncentracją, niepokojem i drżeniem rąk. Pacjent może też odczuwać przygnębienie.
A co, jeśli chory spróbuje odstawić leki przeciwbólowe? Znowu pojawi się silny ból głowy, a nawet całego ciała, nudności, biegunka i dreszcze. Dodatkowo mogą wystąpić symptomy podobne do tych towarzyszących polekowym bólom głowy: niepokój, nerwowość i problemy ze snem. Niezależnie od podjętych działań, pacjent zdaje się stać na przegranej pozycji.
Dlatego właśnie poszukiwanie nowych opcji leczenia migreny i jej powikłań jest ważnym kierunkiem rozwoju medycyny. Obecnie jedynym skutecznym sposobem leczenia bólów głowy z odbicia jest natychmiastowe i całkowite zaprzestanie przyjmowania wszystkich stosowanych preparatów. To oczywiście oznacza objawy odstawienia, które zwykle utrzymują się przez tydzień. W warunkach szpitalnych choremu podaje się pod kontrolą lekarze inne leki, które zwykle łagodzą objawy odstawienia3.
Miejmy nadzieję, że atogepant szybko zostanie zaaprobowany w terapii przewlekłej migreny, zmniejszając tym samym liczbę przyjmowanych leków przeciwbólowych i chroniąc pacjentów zarówno przed przedawkowaniem, jak i przed bólami z odbicia.
- https://www.termedia.pl/neurologia/Migrena-przewlekla-to-nie-fanaberia-to-powazna-choroba,44731.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8904749/
- https://www.mp.pl/pacjent/neurologia/choroby/146318,polekowe-bole-glowy
- https://www.neurology.org/doi/10.1212/WNL.0000000000209584
