Nasze magazyny
Yerba mate – co to?
To nazwa rośliny rosnącej w Ameryce Południowej – ostrokrzewu paragwajskiego, a popularnie również termin określający napar z suszonych liści tej rośliny. Yerba jest bogatym źródłem kofeiny, a odpowiednio parzona może konkurować z najpopularniejszym źródłem kofeiny: kawą.
Napój yerba mate ma zielony kolor i charakterystyczny, cierpki smak. Tradycyjnie parzy się go w wydrążonej tykwie zwanej mate (lub też w drewnianym bądź ceramicznym naczyniu) i pije przez specjalną metalową słomkę zwaną bombilla lub bomba. Ponieważ tykwa ma małą pojemność, często jej zawartość parzy się kilkakrotnie, nawet 10 razy. W lokalnych społecznościach picie naparu z yerba mate ma wymiar komunalny: tykwa z kolejnymi naparami może wędrować pomiędzy różnymi uczestnikami spotkania1.
W dalszej części artykułu termin „yerba mate” będzie odnosił się wyłącznie do napoju.
Właściwości yerba mate
Zawarta w yerba mate kofeina ma działanie zdrowotne. Spożywana w ilości 100-400mg dziennie pobudza aktywność ośrodkowego układu nerwowego oraz pracę mięśni – w tym serca, przez co przyspiesza metabolizm. Ponadto kofeina zmniejsza napięcie mięśni gładkich naczyń krwionośnych.
Kofeina poprawia również funkcje nerek, działa pobudzająco na żołądek. Dodatkowo zwiększa ciśnienie krwi i temperaturę ciała, wykazuje więc działanie rozgrzewające.
Również umysł zyskuje na spożywaniu kofeiny: substancja ta zmniejsza zmęczenie psychiczne i fizyczne, a także zwiększa sprawność myślenia2.
Inne właściwości zdrowotne yerba mate:
- hamuje działanie wolnych rodników,
- obniża ryzyko cukrzycy typu 2,
- wyrównuje gospodarkę cholesterolową,
- redukuje ostre infekcje płuc,
- działa przeciwbakteryjnie i moczopędnie3,
- chroni wątrobę4,
- zmniejsza apetyt i daje poczucie sytości,
- wzmacnia układ odpornościowy,
- wzmacnia kości i zęby,
- poprawia stan skóry, włosów i paznokci,
- regeneruje uszkodzone ściany żołądka i jelit5.
Jak parzyć i pić yerba mate?
Tradycyjnie suszone liście (nawet ¾ objętości naczynia) należy po prostu zalać gorącą, ale nie wrzącą wodą i krótko parzyć, a następnie pić napar przez bombillę. Aby jednak rozkoszować się napojem w pełni, przestrzegaj kilku zasad:
- susz tworzy niejako stok w naczyniu, tzn. jest nasypywany pod kątem, tak by część dna naczynia była odsłonięta.
- bombilla powinna przyciskać susz do ścianki naczynia,
- wypij wszystko aż do ostatniej kropli, inaczej psuje się smak naparu,
- zalewaj wodą jedną porcję suszu kilkakrotnie6.
Jeżeli chcemy uzyskać yerbę o najwyższym stężeniu kofeiny, należy zalać susz wodą o temperaturze 70 st. C. i odstawić na ok. 45 minut do naciągnięcia2.
Jednocześnie, jak w przypadku wielu naparów, można urozmaicić napój dodając mleko, zioła, ziarna kawy lub sok cytrynowy1.
Yerba mate bywa też spożywana jako zimny napój7. Nazywa się on tereré i jest bardzo popularny w Paragwaju oraz północnej Argentynie. Aby go przygotować, wypełnij naczynie w 2/3 objętości suszem, dodaj świeżo wyciśnięty sok z 1-2 z limonek, lód, wodę i szczyptę słodzika; pij tradycyjnie przez bombillę8,9.
Yerba mate - przeciwwskazania
Niektóre badania sugerują, że osoby spożywające yerba mate w dużych ilościach przez dłuższy czas są narażone na rozwój raka jamy ustnej, raka krtani i raka płuc. Picie bardzo gorącej mate (65 st. C i więcej) zwiększa dodatkowo to ryzyko7.
Kto nie powinien pić yerba mate:
- kobiety w ciąży,
- pacjenci z wrzodami żołądka.
Osoby palące papierosy i spożywające duże ilości alkoholu powinny mieć na uwadze, że taki styl życia w połączeniu z regularnym piciem yerby może prowadzić do rozwoju raka przełyku10.
Yerba mate – ciekawostki
- ostrokrzew paragwajski może osiągnąć rozmiary drzewa: dorasta do 15 m wysokości,
- liście ostrokrzewu są zielone przez cały rok,
- oprócz kofeiny w ostrokrzewie paragwajskim rozpoznano rutynę, kwercetynę, potas, magnez i mangan11,
- w Ameryce Połduniowej yerba mate jest pita w ilości nawet 1 litra dziennie,
- zawartość kofeiny w porcji napoju może sięgać 2%,
- yerba mate parzona w temperaturze 70 st. C wydziela nawet 2 razy więcej kofeiny niż parzona w wodzie o temperaturze 100 st. C2,
- w odróżnieniu od kawy yerba mate nie wypłukuje magnezu z organizmu5,
- ekstrakt z ostrokrzewu paragwajskiego w połączeniu z mikrowłóknami celulozy to potencjalny naturalny bandaż przyspieszający gojenie ran12.
- https://www.britannica.com/topic/mate-beverage
- https://www.researchgate.net/publication/263371119_Influence_of_brewing_parameters_on_caffeine_content_in_Yerba_mate_infusions
- https://www.hindawi.com/journals/ecam/2018/6849317/
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/j.1750-3841.2007.00535.x?vis=107973391.14074560005139_
- https://dietetycy.org.pl/yerba-mate-wlasciwosci/
- https://yerbamate.com.pl/content/10-przyrzadzanie-naparu-z-yerba-mate
- https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/yerba-mate/faq-20058343
- https://yerbamate.com/pages/how-to-make-yerba-mate-tea
- https://yerbamate.com/blogs/news/its-time-for-terere?_pos=1&_sid=faa0bc40f&_ss=r
- https://medyk.online/wiedza/zdrowa-zywnosc/yebra-mate/
- Functional and Medicinal Beverages, Volume 11: The Science of Beverages 2019, Pages 313-349
- Polymers 2020, 12, 2807; doi:10.3390/polym12122807
