Wspomagają mózg i stymulują odporność. Oto 12 powodów, aby przyjmować algi

Po I wojnie światowej Niemcy wykorzy­stywali algi, by zapobiec klęsce głodu, a w latach 80. XX w. NASA, chcąc uchronić astronautów przed niedoborami składników odżywczych w czasie misji w kosmosie, uwzględniła w ich planie dietetycznym spirulinę, ponieważ 1 kg tych cyjanobakterii ma tyle samo składników odżywczych, co tona różnych warzyw. Nic więc dziwnego, że naukowcy chętnie badają właściwości alg. 

Choć prymitywne, algi okazują się skarbnicą składników odżywczych i prozdrowotnych substancji, które niejed­nokrotnie mają spektakularne działanie w przeciwdziałaniu najpowszechniejszym bolączkom ludzkości – cukrzycy, choro­bom neurodegeneracyjnym, schorzeniom układu krążenia, alergiom i nowotworom. 

1. Algi zwalczają objawy alergii 

Warto sięgnąć po algi arame (Eisenia bicyclis). Ze względu na łagodny, półsłodki smak i jędrną konsystencję wodorosty te są bardzo popularne w kuchni azjatyckiej. Dodaje się je do przystawek, zapiekanek, babeczek, zup, dań tostowych i wielu innych potraw. 

W randomizowanym podwójnie zaślepionym badaniu kontrolowanym placebo osoby z alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa przez 12 tygodni przyjmowały codziennie albo placebo, albo spirulinę. Wykazano, że wysoka dawka wodorostu znacznie zmniejszyła poziom cytokiny IL-4 (o 32%)⁵. Natomiast astmatycy powinni poszukać wodorostów Ecklonia cava. Zastosowanie ekstraktu z tych brunatnic okazało się bowiem skuteczne w hamowaniu reakcji astmatycznych – m.in. glony ograniczyły ogólną produkcję histaminy o 46,29%⁶.

2. Brunatnice przeciwdziałają cukrzycy 

W jednym z badań codziennie przez 4 tygodnie myszom podawano Ascophyllum nodosum w dawce 200 mg/kg masy ciała. Okazało się, że u gryzoni z cukrzycą stymulowały wychwyt glukozy i zmniejszały wzrost jej stężenia we krwi po doustnym teście tolerancji sacharozy. Zwierzęta, które przyjmowały brunatnice, miały obniżony poziom całkowitego cholesterolu i glikowanego białka surowicy w porównaniu z tymi, które jej nie otrzymywały.  Odnotowano także obniżenie poziomu glikogenu w wątrobie¹.

W walce z insulinoopornością oraz ze słodką chorobą pomóc też mogą glony Haematococcus pluvialis. Jak stwierdzono w randomizowanym, kontrolowanym placebo badaniu klinicznym, obecna w nich astaksantyna jest obiecująca w poprawie metabolizmu glukozy i lipidów².

3. Nori i spirulina zmniejszają stan zapalny 

Jak się okazuje, algi gatunku Ecklonia wywierają działanie przeciwzapalne poprzez hamowanie wielu szlaków sygnałowych. Dowiedziono m.in., że są silnym i skutecznym środkiem w chorobach zapalnych, w których pośredniczą komórki tuczne⁷. Ponadto hamują też nadmierną produkcję tlenku azotu, do której dochodzi pod wpływem stymulacji przez patogeny⁸. 

4. Krasnorosty zapobiegają osteoporozie 

Główną cechą Lithothamnion calcareum jest tworzenie osadu węglanu wapnia w ścianach komórkowych. Zasobność tych krasnorostów w składniki odżywcze – prócz wapnia zawierają one 74 mikro- i makroelementy, w tym magnez, potas, fosfor, żelazo, krzem, sód, chlorek, bor, miedź, siarkę, jod, fluor, cynk i selen – skierowała uwagę uczonych na ich potencjalny wpływ na zapobieganie utracie minerałów kostnych.

Kolejne badania dowiodły, że w tym zakresie ekstrakt pochodzący z Lithothamnion calcareum nie ma sobie równych i może być stosowany jako suplement diety. Tym bardziej że dowiedziono, iż w przypadku wysokotłuszczowej diety typowej dla zachodniego stylu życia suplementacja nim poprawiała zarówno mineralizację, jak i wytrzymałość kości. Ponadto zwiększają gęstość mineralną kości¹⁰. 

5. Glony chronią przed szkodliwym promieniowaniem UV 

Glony Haematococcus pluvialis uważane są za najlepsze naturalne źródło silnego przeciwutleniacza – astaksantyny. Ten jasnoczerwony barwnik jest 65 razy silniejszy niż witamina C oraz 100 razy bardziej skuteczny niż α-tokoferol.

Astaksantyna kumuluje się w komórkach spoczynkowych Haematococcus pluvialis, które są gwałtownie produkowane, gdy warunki środowiskowe stają się niekorzystne dla tych alg – np. gdy dochodzi do wysokiego zasolenia, niskiej dostępności składników odżywczych oraz ekspozycji na zbyt jasne światło¹¹. Astaksantyna m.in. chroni je przed stresem oksydacyjnym i szkodliwym wpływem promieniowania UV¹². 

6. Algi wspomagają leczenie chorób układu krążenia

Spirulina może pomóc w zapobieganiu miażdżycy i zmniejszaniu czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych – tak przynajmniej twierdzą naukowcy, którzy sprawdzili jej wpływ na hipercholesterolemię indukowaną u królików dietą.

Po 8 tygodniach suplementacji algą u zwierząt znacznie spadły stężenia trójglicerydów w surowicy, cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (o 41%). Jednocześnie istotnie wzrósł u nich poziom lipoprotein o wysokiej gęstości (HDL)¹⁴. 

Warto też chrupać Caulerpa lentillifera i Caulerpa racemosa. Algi te często nazywane są „winogronami morskimi”, je się je zwykle na surowo w sałatkach. Mają charakterystyczny „morski” smak i chrupiącą konsystencję¹⁵. Caulerpa zawierają dużą ilość żelaza (do 81,3 mg/100 g suchej masy w C. racemosa), magnez i wapń9. Dzięki sporej ilości związków przeciwutleniających wodorosty te są stosowane leczeniu zaburzeń sercowo-naczyniowych oraz nowotworów¹⁶. 

Natomiast przyjmowanie chlorelli przez 2 miesiące u 25% pacjentów z łagodnym lub umiarkowanym nadciśnieniem tętniczym doprowadziło do unormowania ciśnienia rozkurczowego (do 90 mmHg)¹⁷. Tu pomóc może też spirulina.

Jak dowiedziono w badaniach z udziałem pacjentów z nadciśnieniem, ci, którzy przyjmowali 4,5 g tej mikroalgii dziennie przez 6 tygodni, odnotowali drastyczny spadek ciśnienia skurczowego i rozkurczowego – bez wprowadzania jakiejkolwiek innej zmiany w diecie¹⁸! 

Inne badania laboratoryjne wykazały natomiast, że obecna w algach Ecklonia cava florotanina może mieć takie samo działanie, jak inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE) – klasyczne leki na nadciśnienie. Wysokie dawki polifenoli będących składnikiem aktywnym tego gatunku (400 mg/dzień) po 3 miesiącach obniżyły również poziom cholesterolu. Związki te redukują poziom lipoprotein niskiej gęstości (LDL), a podwyższają korzystny HDL¹⁹. 

7. Spirulina stymuluje odporność 

Nazywana cyjanobakterią spirulina korzystnie wpływa na pracę układu immunologicznego, modulując aktywność komórek NK (tzw. naturalnych zabójców). Jak udowodniono w badanich in vitro, hamują replikację ludzkiego wirusa cytomegalii, odry i świnki, grypy typu A czy opryszczki²⁰. To nie wszystko, niektóre polisacharydy (sulfoglikolipidy i karageniany) zidentyfikowane m.in. w gatunkach Spirulina platensis, Constantinea simplex i Farlowia mollis hamują replikację retrowirusów, takich jak wywołujący opryszczkę Herpes simplex (HSV) czy HIV²¹. 

8. Spirulina przeciwdziała chorobom neurodegeneracyjnym 

Spirulina ma też działanie neuroprotekcyjne. Jak się okazuje, dzięki swojemu potencjałowi antyoksydacyjnemu alga ta zapobiega utracie pamięci, a przy tym poprawia zdrowie psychiczne i funkcje poznawcze. Kiedy dzieciom w wieku szkolnym podawano 2 g spiruliny przez 2 miesiące, ich wyniki w nauce poprawiły się o 10% (średnia ocen wzrosła z 5,17 do 5,78 na 10)²². 

Naukowcy wiążą też duże nadzieje na poprawę funkcji kognitywnych, a nawet łagodzenie objawów demencji przy zastosowaniu Haematococcus pluvialis, a dokładniej zawartej w nich astaksanyny. W końcu zgodnie z teorią wolnorodnikową to stres oksydacyjny przyspiesza procesy starzenia, również te zachodzące w mózgu, a reaktywne formy tlenu sprzyjają neurodegeneracji. A wielką zaletą astaksantyny jest to, że – w przeciwieństwie do innych antyoksydantów – przenika przez barierę krew-mózg i dzięki czemu znacząco redukuje wytwarzanie reaktywnych form tlenu w komórkach nerwowych. 

Inne pomocne w profilaktyce chorób neurodegeneracyjnych wodorosty to Ecklonia Cava. Dowiedziono, że glony te zmniejszają śmierć komórek neuronalnych i stan otępienia²³. 

9. Wodorosty oczyszczają organizm 

Wiele wodorostów może pochwalić się właściwościami detoksykacyjnymi. Algi norweskie (Ascophyllum nodosum) zawierają unikalne substancje zwane koloidami, które oczyszczają organizm z metali ciężkich. Suplementacja nimi sprawiła, że w hodowli okrzemek bardzo wrażliwych na metale ciężkie, toksyczność Zn2+ znacząco spadła²⁵.

Z kolei u pacjentów zatrutych arszenikiem w wyniku spożywania skażonej wody przyjmowanie 2 razy dziennie 250 g wyciągu ze spiruliny z dodatkiem cynku (2 g) pozwoliło znacząco oczyścić organizm, co potwierdziły badania krwi i moczu. Te mikroalgi mogą też usuwać z organizmu kadm i ołów (przynajmniej u zwierząt)²⁶. 

Jednak niekwestionowaną królową w kategorii odtruwania jest chlorella. Dość powiedzieć, że dostarczano ją ofiarom wybuchu bomby atomowej w Japonii, gdyż zmniejszała afekty napromieniowania. Nic więc dziwnego, że uczeni z Kraju Kwitnącej Wiśni mając to na uwadze, postanowili sprawdzić, czy poradzi sobie ona ze strontem (90Sr).

Uwalnianie się tego radionuklidu do atmosfery i oceanów stanowi poważny problem, gdyż jest on bardzo szkodliwy dla ludzi. Dlatego roztwory radioaktywnej substancji podawano myszom, a następnie serwowano im chlorellę. Eksperyment dowiódł, że wodorost ten może hamować wchłanianie 90Sr do krwi i zwiększać jego eliminację z organizm. 

10. Wodorosty dbają o zdrowie jelit 

Wodorosty Undaria pinnatifida – powszechnie znane jako wakame – są szeroko wykorzystywane w kuchni japońskiej. Badacze z Kraju Kwitnącej Wiśni zbadali wpływ 2-tygodniowego przyjmowania wakame na częstotliwość defekacji i mikroflorę jelitową 22 zdrowych osób cierpiących z powodu zaparć. Częstotliwość wypróżniania znacznie wzrosła w okresie przyjmowania wodorostów. Wakame poprawiły również środowisko jelitowe i zwiększyły populację Bifidobacterium longum w kale, co wskazuje, że może mieć właściwości prebiotyczne²⁴. 

11. Algi wspomagają odchudzanie 

Po drugie fukoidyna zwiększa stężenie hormonozależnej lipazy, co prowadzi do nasilenia lipolizy (procesu rozkładu trójglicerydów), a w konsekwencji do obniżenia akumulacji tłuszczów w organizmie²⁹.

Podobnym działaniem cechuje się fukoksantyna, przyspieszająca utlenianie kwasów tłuszczowych i produkcję ciepła. Można ją znaleźć np. w listownicy japońskiej (Saccharina japonica), Alaria crassifolia oraz Laminaria religiosa, które są używane jako kombu – podstawowy składnik japońskiego bulionu dashi wykorzystywanego do przygotowania zupy miso, a także pikantny dodatek do ryżu i innych potraw. 

Do wodorostów wspomagających redukcję masy ciała należy też zaliczyć Ecklonia cava. Otyli pacjenci przyjmujący pochodzące z nich polifenole w dawkach 72 lub144 mg/dzień zauważalnie stracili na wadze już po 3 miesiącach, a w porównaniu do osób biorących placebo znacznie zmniejszyły się u nich również wskaźnik BMI, poziom tłuszczu w organizmie, obwód pasa oraz stosunek talii do bioder³⁰. 

Warto też pamiętać o najbardziej popularnych glonach: chlorelli i spirulinie. Dowiedziono, że pierwsza powoduje zauważalną utratę masy ciała zarówno u ludzi otyłych, jak i zdrowych. Pewne badanie na szczurach wykazało zaś, że chlorella może pomóc w zapobieganiu przybieraniu na wadze w okresie menopauzy³¹.

Natomiast u otyłych pacjentów przyjmujących 2 g spiruliny po 3 miesiącach zaobserwowano nie tylko istotny spadek kilogramów, zmniejszenie obwodów oraz poprawę BMI, ale również pozytywne zmiany w zakresie wrażliwości na insulinę, poziomu lipidów w osoczu, stanów zapalnych i biomarkerów stresu oksydacyjnego³². 

12. Algi hamują rozwój raka 

Długa jest też lista alg z potwierdzonymi właściwościami przeciwnowotworowymi. Otwiera ją undaria pierzastodzielna, czyli wspomniane już wakame. Roztwór z tego wodorostu silnie hamuje karcynogenezę w gruczole piersiowym.

W jednym z eksperymentów działanie to było nawet silniejsze od szeroko stosowanego u kobiet z rakiem piersi 5-fluorouracylu (5-FU)33. W innym randomizowanym podwójnie zaślepionym, kontrolowanym badaniu klinicznym fukoidynę pozyskaną z wakame z sukcesem stosowano jako uzupełnienie środków chemioterapeutycznych u pacjentów z przerzutowym rakiem jelita grubego³⁴. 

Kolejne na liście są najpopularniejsze i najlepiej przebadane cyjanobakterie (spirulina). Zawarta w nich fikocyjanina niszczy błonę komórek rakowych, przy czym robi to wybiórczo (nie atakując zdrowych struktur), a fikocyjanobilina znacząco hamuje wzrost raka trzustki oraz produkcję wolnych rodników³⁵.

Podczas trwającego rok testu na pacjentach z leukoplakią w obrębie jamy ustnej (stan przedrakowy spowodowany zazwyczaj paleniem lub żuciem tytoniu) u prawie połowy osób stosujących spirulinę schorzenie całkowicie zniknęło. W grupie przyjmującej placebo zanik zaobserwowano jedynie u 7% pacjentów³⁶. 

Oczywiście w tym zestawieniu nie mogło zabraknąć chlorelli, która likwiduje komórki rakowe zarówno u szczurów, jak i u ludzi, natomiast inne gatunki glonów z tego rzędu są w stanie zatrzymać rozrost nowotworu jelita grubego³⁷.

Spore zasługi na polu walki z nowotworami ma też morszczyn. Wodorost ten przeciwdziała m.in. rakowi piersi, okrężnicy, płuca, czerniakowi i chłoniakowi poprzez aktywację apoptozy komórek rakowych, hamowanie przerzutów i angiogenezy oraz wygaszanie stanów zapalnych³⁸. A zawarte w nim polifenole hamują wzrost raka trzustki oraz produkcję wolnych rodników. Niemieccy badacze potwierdzili znaczną aktywność cytotoksyczną surowych ekstraktów z morszczynu przeciwko ludzkim komórki tego nowotworu³⁹.  Wreszcie listę zamyka trzęsidło (Nostoc). Metabolit tych glonów – zawierająca bor boroficyna – wykazuje cytotoksyczność wobec komórek raka jelita grubego i naskórka⁴⁰.