To jedno z najpopularniejszych ziół stosowanych w fitoterapii i kosmetyce naturalnej

Roślina ta posiada długą historię stosowania w różnych regionach świata, która sięga co najmniej III w. p.n.e., kiedy to była upra­wiana w Rzymie i Grecji. W wielu krajach środkowego Wschodu oraz Azji wykorzystywano ją jako środek odkażający i wspomagający gojenie.

W średniowiecznej Europie nagietek był cenio­nym środkiem na rany i choroby skóry. Do jego popularyzacji przyczyniła się Hildegarda z Bin­gen, która dostrzegała jego skuteczność w lecze­niu problemów dermatologicznych, takich jak świerzb czy łuszczyca. Zalecała stosowanie maści sporządzonej z nagietka i tłuszczu zwierzęcego, którą wcierano w zmienione chorobowo miejsca, by złagodzić dolegliwości i wspomóc regenerację skóry.

Kwiaty nagietka były także obecne w prak­tykach religijnych, gdzie symbolizowały czystość i ochronę. Obecnie jest chętnie uprawiany w ogro­dach przydomowych jako roślina ozdobna. 

Nagietek zawiera dużą ilość związków bioak­tywnych, które odpowiadają za jego prozdrowotne działanie, w tym terpenoidy i terpeny (bisabolol, faradiol, chamazulen, arnidiol i estry) o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym, przeciwwi­rusowym i przeciwutleniającym¹ oraz flawonoidy – kwercetynę, izorhamnetynę i aglikony kemfero­lu, które działają antyoksydacyjnie i wspomagają usuwanie wolnych rodników.

W składzie ma także karotenoidy, głównie o strukturze rubiksantyny i likopenu, odpowiadające za intensywny kolor kwiatów, działające ochronnie na komórki i popra­wiające wygląd skóry, polisacharydy wzmacniające odporność organizmu, jak również olejek eteryczny działający przeciwbakteryjnie i przeciwzapalnie.

Występują w nim także wielonienasycone kwa­sy tłuszczowe, witaminy i sole mineralne, które wspierają metabolizm i regenerację tkanek. Nagietek znajduje zastosowanie w kosmetykach przeznaczonych do skóry wrażliwej oraz w prepara­tach łagodzących, takich jak środki po opalaniu. Wy­korzystywany jest w różnych formach – od kremów po szampony i płyny do kąpieli – oraz jako składnik produktów do pielęgnacji skóry, oczu i włosów². 

Jak nagietek wpływa na leczenie ran i regenerację skóry?

Nagietek jest znany ze swojej zdolności do przyspie­szania procesów regeneracyjnych skóry. Zawarte w nim saponiny i flawonoidy działają przeciwza­palnie, stymulują ziarninowanie oraz tworzenie nowej tkanki, co przyczynia się do szybszego gojenia ran, oparzeń i odmrożeń³.

Wyniki badań sugerują, że ekstrakt z Calendula officinalis jest bezpiecz­ny i ma korzystny wpływ na gojenie owrzodzeń w przebiegu stopy cukrzycowej (DFU)⁴. Dzięki właściwościom antyseptycznym zmniejsza ry­zyko zakażeń bakteryjnych, a dodatkowo łago­dzi swędzenie i ból. Stosowany jest także przy odleżynach, egzemach i skaleczeniach. Maści i kremy z nagietkiem sprawdzają się jako środek wspomagający leczenie skóry wrażliwej, atopowej i skłonnej do pękania. Regularne stosowanie po­prawia elastyczność i ogólną kondycję naskórka. 

Nagietek jako wsparcie dla układu pokarmowego 

Składniki nagietka wpływają łagodząco na śluzówkę przewodu pokarmowego, dzięki czemu surowiec znajduje zastosowanie w leczeniu nieżytów żołąd­ka, wrzodów oraz stanów zapalnych jelit. Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, co przynosi ulgę przy bólach brzucha, wzdęciach i kolkach. Wspo­maga także pracę wątroby.

W przeprowadzonym na myszach badaniu stwierdzono, iż zmniejsza wy­dzielanie kwasu żołądkowego i zapobiega rozwojowi wrzodów żołądka wywołanych przez aspirynę⁵. Regularne picie naparu z nagietka może pomóc osobom cierpiącym na niestrawność, zgagę i uczucie ciężkości po posiłku. Roślina ta nie tylko łagodzi objawy, ale także wspiera regenerację nabłonka wyściełającego żołądek i jelita. Wykazuje działanie gastroprotekcyj­ne porównywalne do ranitydyny. 

Przeciwzapalne i przeciwbakteryjne działanie nagietka

Nagietek zawiera związki, które sku­tecznie zwalczają bakterie, grzyby i wirusy, przez co wykazuje silne działanie przeciwdrobnoustrojowe⁶. Dzięki obecności olejków eterycznych i flawonoidów łagodzi stany zapalne skóry, błon śluzowych oraz tkanek we­wnętrznych. Może być z powodzeniem stosowany w infekcjach gardła, aftach, a także przy podrażnieniach pochwy lub odbytu.

Żel z ekstraktem z nagietka ma potencjał w zmniejszaniu intensyw­ności zapalenia błony śluzowej jamy ustnej i gardła wywołanego radiote­rapią⁷. W przeprowadzonym badaniu stwierdzono, że płyn do płukania jamy ustnej z nagietka skutecznie zmniejsza bakteryjną płytkę nazębną i zapalenie dziąseł⁸.

Preparaty na jego bazie działają kojąco i odkażająco, wspomagając lecze­nie zmian trądzikowych, łupieżu czy grzybicy. Stosowanie nagietka pomaga ograniczyć namnażanie się patogenów i przyspiesza powrót do zdrowia. 

Nagietek na wzmocnienie odporności 

Nagietek wspomaga obronę organizmu, głównie dzięki obecności polisachary­dów i antyoksydantów, które stymulu­ją układ odpornościowy do bardziej efektywnej pracy. Jest zatem cennym wsparciem w profilaktyce zdrowotnej, szczególnie w okresach osłabienia or­ganizmu, wykazując silne działanie immunomodulujące⁹. Związki te wspie­rają aktywność komórek obronnych, takich jak makrofagi, które zwalczają infekcje i neutralizują szkodliwe drobno­ustroje.

Regularne stosowanie naparów z nagietka może zmniejszyć podatność na przeziębienia i inne infekcje sezono­we. Roślina ta działa także ochronnie na komórki, zabezpieczając je przed stresem oksydacyjnym, który może osła­biać funkcje układu odpornościowego. 

Jak można stosować nagietka?

• Napar na stany zapalne gardła. Zalej 1 łyżkę suszonych kwiatów na­gietka 1 szklanką wrzątku. Przykryj i odstaw na 15 min. Odcedź i płucz gardło 2-3 razy dziennie. Działa prze­ciwzapalnie i łagodzi ból gardła oraz podrażnienia błon śluzowych. 
• Kąpiel łagodząca podrażnienia skóry. Do wanny z ciepłą wodą wsyp 4 łyż­ki suszonych kwiatów nagietka lub wlej litr mocnego naparu. Zanurz ciało na 15-20 min. Kąpiel działa kojąco na stany zapalne skóry, eg­zemy, łuszczycę i podrażnienia. 
• Maść na pękającą skórę. Podgrzej 100 g wazeliny lub masła shea, dodaj 2 łyżki suszonych kwiatów nagietka. Gotuj na małym ogniu przez 30 min. Prze­cedź, przelej do słoiczka. Smaruj spierzch­niętą lub popękaną skórę. Maść przy­spiesza gojenie i działa ochronnie. 
• Tonik do cery trądzikowej. Zaparz 2 łyżki nagietka w 200 ml wrząt­ku. Po ostygnięciu przecedź i przechowuj w lodówce do 5 dni. Przemywaj twarz 2 razy dziennie. Działa antybakteryj­nie, ściągająco i łagodzi wypryski. 

• Kompres na oczy. Zrób napar z 1 łyżeczki kwiatów na pół szklanki wrzątku. Po ostygnięciu zamocz gazę lub waciki i nałóż na oczy na 10 min. Pomaga przy opuchnięciach, zmę­czeniu i stanach zapalnych spojówek. 
• Okład na oparzenia słoneczne. Zaparz mocny napar z 3 łyżek nagietka i przestudź. Nasącz gazę i przyłóż na skórę na 15 min. Powtarzaj kilka razy dziennie. Zmniejsza zaczerwienienie, łagodzi ból i przyspiesza regenerację naskórka. 
• Serum na zajady i pęknięcia ust. Wymieszaj kilka kropli olejku nagietko­wego z witaminą E (z kapsułki dostępnej w aptece). Smaruj usta 2 razy dzien­nie. Łagodzi pęknięcia, przyspiesza gojenie i zapobiega nawrotom.