Nasze magazyny
Nasza skóra pokryta jest mieszkami włosowymi, nawet na twarzy mamy maleńkie niewidoczne włoski. Do mieszków tych przylegają gruczoły łojowe, wydzielające łój, czyli sebum – gęstą oleistą substancję, której zadaniem jest tworzenie bariery ochronnej skóry i utrzymanie odpowiedniej jej wilgotności oraz hamowanie namnażania bakterii. Ujścia gruczołów łojowych znajdują się w mieszku włosowym. Najwięcej gruczołów łojowych mamy na skórze twarzy, głowy, górnej części pleców i na ramionach oraz klatce piersiowej.
Jakie są przyczyny trądziku?
Trądzikiem pospolitym nazywamy przewlekłe zapalenie mieszków włosowych i znajdujących w nich ujść gruczołów łojowych. Tworzenie zmian trądzikowych to proces wieloetapowy, zapoczątkowany zbyt szybkim namnażaniem i złuszczaniem się komórek nabłonka wyściełającego ujścia mieszków włosowych.
Złuszczone komórki tworzą czop, który zatyka ujście mieszka włosowego, czyli por w skórze i tak tworzy się zaskórnik. W samym mieszku, wskutek jego zamknięcia, zaczynają namnażać się beztlenowe bakterie Propionibacterium acnes, nazywane także Cutibacterium acnes. Zwiększa się także ilość sebum, które nie ma ujścia. Bakterie te wytwarzają substancje, na których obecność reaguje układ odpornościowy i wysyła do zaczopowanego mieszka włosowego białe krwinki, które zaczynają wydzielać cytokiny i wskutek ich działania rozwija się stan zapalny.
Pęczniejący od gromadzącej się wydzieliny i stanu zapalnego mieszek włosowy w końcu pęka, co powoduje zakażenie skóry. Jeżeli drapiemy lub wyciskamy wypryski, skóra może zostać dodatkowo zakażona przez gronkowce i paciorkowce, które nasilają stan zapalny. Na powierzchni zaczerwienionej skóry pojawiają się krostki, grudki, cysty i ropne wypryski. Czasami zlewają się one ze sobą, tworząc torbiele ropne. Towarzyszyć im może łuszczenie się skóry i świąd lub ból.
Wskutek trwającego stanu zapalnego na skórze mogą pojawić się blizny i wgłębienia, odzwierciedlające stopień zaawansowania zmian lub będące wynikiem procesów gojenia. Często blizny są spowodowane także mechanicznym, zbyt silnym usuwaniem wyprysków – na skutek ucisku dochodzi wtedy do uszkodzenia głębokich warstw skóry.
Wróćmy jeszcze na chwilę do bakterii, zaangażowanych w rozwój trądziku. Nie są to patogeny, nie zarażamy się nimi. Propionibacterium acnes należą bowiem do fizjologicznej mikroflory skóry, a ich namnażanie jest kontrolowane przez inne bakterie. W stanie zdrowej równowagi, populacje poszczególnych szczepów współżyją na naszej skórze w równowadze. Tym, co pobudza wspomnianą bakterię do nadmiernego namnażania się, jest m.in. zaburzenie wydzielania sebum i jego nadmiar.
Zatem reasumując, przyczyną powstawania trądziku jest nadmierne łuszczenie komórek nabłonka mieszków włosowych, któremu towarzyszy nadmierne wydzielanie sebum i namnożenie bakterii Propionibacterium acnes1. Rodzi się zatem pytanie, co prowadzi do tych niekorzystnych zmian w funkcjonowaniu skóry i w konsekwencji do trądziku?
Co to jest trądzik pospolity?
Trądzik pospolity, nazywany także młodzieńczym, z mniejszym lub większym nasileniem, atakuje zasadniczo wszystkich nastolatków. Jest on bowiem nieodłącznie związany z czasem pokwitania, czyli intensywnego dojrzewania organizmu.
Wskutek zmian hormonalnych, dochodzi bowiem do pobudzenia wydzielania łoju i przyspieszenia złuszczania komórek nabłonka mieszków włosowych, a także zaburzenia równowagi mikrobioty skóry. Mamy tu zatem do czynienia z wystąpieniem wszystkich przyczyn trądziku. Co ważne, zmiany są często bardziej nasilone u chłopców, z powodu wysokiego poziomu męskich hormonów, androgenów.
Czynnikiem, który wikła przebieg trądziku młodzieńczego, jest niewątpliwie stres, a tego młodym ludziom, wkraczającym w dorosłość, nie brakuje – problemy w szkole, nieporozumienia z rodzicami, obniżenie poczucia własnej wartości z powodu zmian w wyglądzie, spowodowanych trądzikiem, kłopoty sercowe, to tylko czubek góry lodowej spraw, które silnie stresują młodzież.
Dlatego często zmiany skórne są u nich bardzo duże i nasilają się w okresie szczególnego zdenerwowania. Co ciekawe, trądzik o wiele gorzej przechodzi młodzież miejska, co jest spowodowane drażniącym działaniem zanieczyszczeń i smogu. Cale szczęście, z czasem, wraz ze stabilizowaniem się działania układu hormonalnego, trądzik młodzieńczy zaczyna ustępować.
Trądzik u dorosłych
Niestety, w niektórych przypadkach trądzik nie opuszcza nas po osiągnięciu dorosłości lub znika, by nagle pojawić się po 30-tce lub później, w prezencie na 40. urodziny. Warto wiedzieć, że o ile trądzik młodzieńczy jest sprawą naturalną, trądzik w dorosłym wieku, o ile nie jest spowodowany czynnikami natury genetycznej, to zawsze sygnał do zatrzymania i przyjrzenia się swojemu organizmowi oraz zrewidowania przyzwyczajeń.
Co ciekawe, jeszcze 30 lat temu atakował dorosłych sporadycznie, a obecnie aż 15% kobiet powyżej 25 roku życia nadal zmaga się z pryszczami. Rozmieszczenie zmian jest jednak nieco inne niż u młodzieży – największe skupiska wyprysków tworzą się na żuchwie, szyi i brodzie. Zwykle mają one postać dużych, twardych krost, wypełnionych ropą, ale trudno je usunąć przez wyciśnięcie. Ponadto, trądzik dorosłych może pojawiać się okresowo, znikać i nawracać. Nie poddaje się także łatwo leczeniu.
Spójrzmy zatem, jakie są przyczyny trądziku u dorosłych?
- Zaburzenia hormonalne – pojawienie się trądziku może świadczyć o zaburzeniach funkcji gruczołów dokrewnych i wydzielania hormonów. Dlatego wypryski powinny skłonić do wizyty u endokrynologa, który zleci odpowiednie badania. Często trądzik towarzyszy zespołowi policystycznych jajników (PCOS), chorobom nadnerczy i tarczycy, hiperprolaktynemii, insulinooprności oraz podwyższonemu poziomowi androgenów. Może także pojawić się na skutek odstawienia hormonalnej antykoncepcji – w tym przypadku mija po ustabilizowaniu poziomu hormonów w organizmie.
- Przewlekły stres – towarzyszący mu wysoki poziom kortyzolu sam w sobie zwiększa wydzielanie łoju i przyczynia się do stanów zapalnych, a ponadto prowadzi do rozregulowania osi hormonalnych i nasila zaburzenia endokrynologiczne.
- Nieodpowiednia pielęgnacja skóry – stosowanie ciężkich kosmetyków, w dużej ilości, mocny makijaż i jego pozostawianie na skórze np. na noc, niedokładne usuwanie makijażu lub zaniedbywanie regularnego mycia twarzy – to wszystko prowadzi do zatkania porów i przyczynia się do rozwoju bakterii oraz stanu zapalnego na skórze.
- Zanieczyszczenie środowiska – o tym, że zanieczyszczenia i smog nasilają trądzik, świadczą statystyki, które mówią o tym, iż więcej przypadków notuje się w miastach i rejonach przemysłowych. Toksyny, metale ciężkie i pyły osadzają się na skórze i blokują ujścia mieszków włosowych, przyczyniając się do rozwoju trądziku. Powodują także zaburzenia mikrobiomu skóry i pobudzają rozwój Propionibacterium acne.
- Używki – nadmierne spożycie alkoholu, palenie papierosów i inne używki, zaburzają równowagę w organizmie, a to z kolei niekorzystnie odbija się na naszej skórze i sprzyja powstawaniu wyprysków.
- Nadmiar słońca – choć latem zmiany trądzikowe zazwyczaj łagodnieją za sprawą hamującego wydzielanie łoju działania promieni słonecznych, ich nadmiar może nasilać stan zapalny i działać drażniąco na skórę.
- Choroby przewlekłe – poza zaburzeniami endokrynologicznymi, trądzik może pojawić się w przebiegu sarkoidozy, tocznia rumieniowatego układowego, zespołu metabolicznego, insulinooporności i cukrzycy typu 2, zespołu jelita drażliwego oraz choroby Leśniowskiego-Crohna, zatem nigdy nie należy bagatelizować tego objawu. Wszystkie wymienione choroby wymagają leczenia pod okiem specjalisty1,2.
Naturalne wspomaganie walki z trądzikiem
Walka z trądzikiem nie jest łatwa, ale nawet jeśli nie uda się nam całkowicie pozbyć problemu, możemy wspomagać organizm i zmniejszać rozległość oraz nasilenie zmian oraz zapobiegać powikłaniom, takim jak blizny. Pomocne w tym są witaminy, minerały i zioła oraz inne składniki naturalne. Wybór jest szeroki, dlatego zarówno młodzież jak i dorośli, borykający się z trądzikiem, znajdą wśród tych składników coś dla siebie.
- Siarka jest od dawna stosowana w dermatologii jako skuteczny środek wspomagający leczenie trądziku, a także przetłuszczającej się i skłonnej do wyprysków skóry. Siarka działa keratolityczne, czyli złuszcza martwe komórki naskórka, zapobiega zatykaniu porów i powstawaniu zaskórników. Ponadto hamuje rozwój bakterii Propionibacterium acnes, które rozwijają się w zatkanych porach i hamuje stany zapalne. Absorbuje także nadmiar sebum i tym samym zmniejsza przetłuszczanie się skóry oraz jej zaczerwienienie. Jak stosować siarkę na trądzik? Wypróbuj mydła siarkowe do mycia twarzy i kremy lub maści, zawierające siarkę. Pomocne są także kąpiele siarkowe, którymi możemy cieszyć się w ośrodkach SPA lub uzdrowiskach – są one szczególnie skuteczne, jeśli trądzik pokrywa plecy i dekolt. Należy jednak pamiętać, że częste stosowanie siarki wysusza skórę, zatem konieczne jest jej nawilżanie3.
- Cynk ma właściwości przeciwdrobnoustrojowe i przeciwzapalne, łagodzi podrażnienia oraz zmniejsza obrzęk oraz zaczerwienienie skóry. Reguluje także wydzielanie sebum poprzez wpływ na układ hormonalny – zmniejsza wydzielanie androgenów – i w ten sposób zapobiega zatykaniu porów. Wspomaga także procesy regeneracji skóry i przyspiesza gojenie. Zapobiega także w pewnym stopniu tworzeniu się blizn. Jak stosować cynk na trądzik? Cynk można stosować zarówno miejscowo (np. w kremach czy maściach z tlenkiem cynku), jak i doustnie (w formie suplementów). Skuteczność cynku w leczeniu trądziku jest najlepiej udokumentowana w przypadku łagodnych i umiarkowanych postaci choroby4.
Jak stosować rumianek na trądzik? Na skórę można stosować napar, okłady lub parówkę, taką samą, jak przy chorobach zatok, dodając do wrzątku suszony rumianek. W aptekach można zaopatrzyć się także w preparaty przeciwtrądzikowe z rumiankiem. Z kolei picie naparu z rumianku (1-2 filiżanki dziennie) wspiera organizm od wewnątrz i redukuje stres.
- Selen wspomaga leczenie trądziku głównie dzięki swoim właściwościom przeciwutleniającym – pierwiastek ten jest składnikiem enzymu, peroksydazy glutationowej, który neutralizuje wolne rodniki i chroni komórki skóry przed stresem oksydacyjnym. A to właśnie nadmiar wolnych rodników nasila stany zapalne. Selen reguluje także wydzielanie cytokin prozapalnych przez komórki układu odpornościowego.
Jak stosować selen na trądzik? Selen zazwyczaj przyjmujemy doustnie, w formie suplementów. Warto także włączyć do diety jego źródła, takie jak orzechy brazylijskie, ryby, mięso i jaja4. - Witamina A odgrywa kluczową rolę w leczeniu trądziku. Przyspiesza regenerację skóry poprzez nasilenie procesu złuszczania naskórka i zapobiega zatykaniu porów. Reguluje również pracę gruczołów łojowych i wydzielanie sebum oraz łagodzi stany zapalne, co pomaga zmniejszyć zaczerwienienie i obrzęk wokół zmian trądzikowych. Zapobiega także powstawaniu blizn i zmniejszać widoczność już powstałych. Jak stosować witaminę A na trądzik? Doustnie stosuje się pochodne witaminy A – są to silne leki, które przyjmuje się pod okiem lekarza. Warto także włączyć źródła witaminy A do diety: podroby, jaja, marchew, bataty, szpinak, mleko i jego przetwory5.
Zielona herbata działa przeciwzapalne, zmniejsza zaczerwienienie i obrzęk wokół wyprysków oraz hamuje namnażanie Propionibacterium acnes. Ponadto zmniejsza produkcję sebum poprzez wpływ na gospodarkę hormonalną, w tym obniżenie poziomu DHT (dihydrotestosteronu), hormonu związanego z nadmiernym wydzielaniem łoju. Zapobiega także zatykaniu porów i unieszkodliwia wolne rodniki tlenowe, odpowiedzialne za stany zapalne. Łagodzi podrażnienia i koi skórę. Jak stosować zieloną herbatę na trądzik? Zaparz 1–2 łyżeczki liści zielonej i pij 2 filiżanki dziennie. Ostudzony napar można wykorzystać jako tonik do twarzy, a także zrobić z niego okład. A zaparzone liście warto wykorzystać do zrobienia maseczki – wystarczy wymieszać je z miodem lub jogurtem i nałożyć na twarz na 15 minut.
- Witamina D wspomaga leczenie trądziku dzięki swoim właściwościom immunomodulującym i przeciwzapalnym – zmniejsza wydzielanie cytokin prozapalnych, obrzęk i zaczerwienieni skóry. Pobudza także wytwarzanie peptydów przeciwbakteryjnych. Reguluje ponadto gospodarkę hormonalną organizmu i bierze udział w różnicowaniu komórek skóry, co przyspiesza jej regenerację. Jak stosować witaminę D na trądzik? Warto włączyć do diety jej źródła, takie jak ryby, jaja, mleko i jego przetwory oraz tran. Dobrze jest także z umiarem korzystać z kąpieli słonecznych, ponieważ nasz organizm wytwarza witaminę D pod wpływem promieniowania UVB. Z kolei w okresie jesienno-zimowym dobrze jest wspomagać się suplementami4.
- Witamina E unieszkodliwia wolne rodniki tlenowe, odpowiedzialne za rozwój stanów zapalnych i uszkodzenie komórek skóry. Zmniejsza zaczerwienienie i obrzęk zapalny, przyspiesza regenerację skóry i zmniejsza ryzyko powstawania blizn potrądzikowych. Dba również o odpowiednie nawilżenie skóry. Jak stosować witaminę E na trądzik? Witamina E to składnik kosmetyków, kremów lub maści, które można aplikować na skórę. Warto także zadbać o jej podaż w diecie – dobrym źródłem witaminy E są orzechy, nasiona i oleje roślinne5.
Fiołek trójbarwny, znany także jako bratek, to roślina od dawna stosowana w ziołolecznictwie, wspomagająca leczenie trądziku. Przede wszystkim fiołek ma właściwości moczopędne i napotne, co wspomaga usuwanie toksyn z organizmu przez nerki i skórę – nagromadzenie toksyn nasila trądzik, więc detoksykacja może poprawić stan cery. Fiołek zawiera także flawonoidy i salicylany, które działają przeciwzapalnie. Ponadto reguluje gospodarkę hormonalną i zmniejsza wydzielanie sebum oraz łagodzi podrażnienia. Jak stosować fiołek trójbarwny na trądzik? Pij herbatkę z fiołka 1–2 razy dziennie, napar można wykorzystać także do przemywania twarzy i pleców. Suszony fiołek wymieszany z wodą lub miodem to za to idealna maseczka – nałóż ją na twarz na 10 minut, a następnie spłucz.
- Colostrum, zwane także siarą, to pierwsza wydzielina gruczołów mlekowych ssaków (najczęściej stosuje się colostrum bovinum, czyli bydlęce). Zawiera laktoferynę, białko o właściwościach przeciwzapalnych, łagodzące zaczerwienienie i obrzęk wokół wyprysków. Ponadto laktoferyna i lizozym obecne w siarze wykazują działanie przeciwbakteryjne i pomagając zwalczać bakterie Propionibacterium acnes. W colostrum znajdują się także gotowe do działania przeciwciała, które wzmacniają odporność organizmu i skóry oraz zmniejszają podatność na infekcje. Z kolei czynniki wzrostu przyspieszają regenerację komórek skóry, wspomagają gojenie zmian trądzikowych i redukują ryzyko blizn, a peptydy i lipidy wzmacniają naturalną barierę ochronną skóry. Jak stosować colostrum na trądzik? Warto sięgnąć po suplementy i przyjmować je zgodnie z zaleceniami producenta. Z colostrum w proszku można także przygotować maseczkę – wystarczy wymieszać je z wodą, miodem lub jogurtem i nałożyć na 20 minut na twarz, po czym spłukać. Na rynku dostępne są również kosmetyki, zawierające siarę6.
Nagietek zawiera flawonoidy, triterpeny i karotenoidy, które skutecznie łagodzą stany zapalne, zmniejszają zaczerwienienie i obrzęk oraz zwalczają bakterie Propionibacterium acnes. Nagietek stymuluje także produkcję kolagenu i przyspiesza gojenie ran, pomaga w regeneracji skóry i redukcji blizn potrądzikowych. Reguluje także funkcje gruczołów łojowych. Jak stosować nagietek na trądzik? Napar z nagietka do dokonały tonik do skóry, z którego można robić także okłady – wystarczy namoczony wacik przyłożyć na 10 minut. Z kolei maści z nagietka, zastosowane po wszystkich zabiegach pielęgnacyjnych, łagodzą podrażnienia i przyspieszają gojenie.
- Drożdże piekarskie wspomagają leczenie trądziku dzięki swoim właściwościom odżywczym i oczyszczającym. Są one bowiem źródłem witamin z grupy B, które wspierają metabolizm skóry i regulują wydzielanie łoju. Niedobór tych witamin może zatem nasilać problemy skórne, w tym trądzik. Drożdże wspomagają również pracę układu pokarmowego, co może pośrednio poprawić stan skóry. Ponadto, zawarte w nich składniki, takie jak beta-glukany, mają działanie przeciwzapalne, a cynk wspiera procesy naprawcze skóry, przyspieszając gojenie wyprysków i zapobiegając powstawaniu blizn. Przy stosowaniu miejscowym, drożdże działają jak delikatny absorbent – usuwają nadmiar sebum i zanieczyszczenia, co zmniejsza zatykanie porów. Jak stosować drożdże na trądzik? Możemy przygotować napój drożdżowy: wystarczy rozpuścić 20–30 g świeżych drożdży piekarskich w szklance gorącego mleka lub wody ostudzić i pić dziennie przez 2-3 tygodnie. Dobrze sprawdza się także maseczka drożdżowa: wymieszaj 20 g świeżych drożdży z odrobiną ciepłej wody lub mleka, aż powstanie gęsta pasta, nałóż ją na twarz na 15-20 minut, a następnie spłucz7.
Pokrzywa ma silne właściwości przeciwzapalne i reguluje wydzielanie łoju. Zawiera także cynk, korzystnie wpływający na stan skóry trądzikowej. Zapobiega powstawaniu wyprysków i zaskórników oraz hamuje rozwój bakterii. Jest także doskonałym źródłem witamin A, C i E oraz przeciwutleniaczy, które wspierają regenerację skóry, chronią ją przed uszkodzeniami i wspomagają gojenie istniejących zmian. Jak stosować pokrzywę na trądzik? Zaleca się 2 szklanki naparu (herbaty) dziennie, można ją wykorzystać także jako tonik do twarzy. Dobrze jest także sięgnąć po suplementy, zawierające pokrzywę.
- Mumio (znane także jako shilajit) to naturalna substancja mineralno-organiczna, występująca głównie Himalajach, górach Ałtaj i na Kaukazie. Od wieków stosowana jest w medycynie ludowej, w tym w leczeniu dermatoz. Mumio działa przeciwzapalne – zawarte w nim kwasy fulwowe i huminowe zmniejszają stan zapalny, redukują zaczerwienienie i obrzęk wokół wyprysków. Substancja ta wykazuje również działanie przeciwbakteryjne, co pomaga w zwalczaniu bakterii Propionibacterium acnes, hamuje zatykanie porów, pobudza regenerację skóry i przyspiesza gojenie, zmniejsza ryzyko powstawania blizn oraz reguluje wydzielanie łoju. Jak stosować mumio na trądzik? Rozpuść niewielką ilość mumio w wodzie, wymieszaj z miodem lub jogurtem naturalnym, nałóż na twarz na 15–20 minut, a następnie spłucz. Dostępne są także gotowe kosmetyki, zawierające mumio. Można także przyjmować mumio w postaci suplementów i w ten sposób wspierać organizm od wewnątrz8.
- Rdest ptasi zawiera flawonoidy i garbniki, które mają właściwości przeciwzapalne i ściągające, zatem działa łagodząco i hamuje stan zapalny, zwęża pory w skórze i reguluje wydzielanie łoju. Roślina wykazuje łagodne właściwości antybakteryjne, co wspiera walkę z bakteriami Propionibacterium acnes, działa także moczopędnie i wspomaga usuwanie toksyn. Rdest jest bogaty w krzemionkę, która pobudza regenerację skóry, wzmacnia jej strukturę i przyspiesza gojenie zmian trądzikowych.Jak stosować rdest ptasi na trądzik? Oczyszczający napar należy pić pij 1–2 razy dziennie, można go także zastosować jako tonik lub przygotować okłady.
Owies ma właściwości przeciwzapalne i kojące, pomaga zmniejszyć zaczerwienienie i podrażnienie skóry wokół zmian trądzikowych. Z kolei płatki owsiane działają jak delikatny peeling, absorbują nadmiar sebum i usuwają martwe komórki skóry, co może zapobiegać zatykaniu porów. Owies zawiera także polisacharydy, które tworzą na skórze ochronną warstwę nawilżającą, nie zatykając porów. Jak stosować owies na trądzik? Zmiel 2-3 łyżki płatków owsianych, wymieszaj z wodą lub miodem, nałóż na twarz na 10-15 minut, a następnie spłucz. Korzystnie na skórę działa także kąpiel owsiana – dodaj około 1 szklanki zmielonych płatków owsianych do ciepłej wody i mocz twarz lub ciało przez 15 minut. Spożywanie owsianki korzystnie wpływa na trawienie i reguluje funkcje układu hormonalnego.
- Uczep trójlistkowy, zwany też uczepem trójdzielnym, łagodzi stany zapalne skóry i redukuje zaczerwienienie oraz obrzęk wokół wyprysków. Roślina wykazuje również działanie przeciwbakteryjne, ściągające i oczyszczające, co pomaga w usuwaniu nadmiaru sebum i zanieczyszczeń z porów, zapobiegając ich zatykaniu. Zawarte w uczepie garbniki, wspomagają gojenie ran i regenerację skóry, co może przyspieszyć znikanie zmian trądzikowych. Jak stosować uczep na trądzik? Zalej 1–2 łyżeczki suszonego ziela uczepu szklanką wrzątku, parz przez 15 minut, ostudź i używaj jako toniku do przemywania twarzy. Możesz także namoczyć gazik w ostudzonym naparze i przykładać na miejsca z trądzikiem na 10-15 minut. Z kolei herbata z uczepu wspiera organizm w oczyszczaniu się z toksyn9.
Niewidoczna strona trądziku
Podczas gdy uwaga otoczenia i lekarzy skupia się zazwyczaj na widocznych oznakach trądziku, jest on także przyczyną niewidocznych na pierwszy rzut oka problemów. I nie ma tu znaczenia, ile mamy lat, czy męczy nas trądzik młodzieńczy, ślady, jakie zostawił na skórze, czy jego nawrót w dorosłości.
Skóra, a zwłaszcza twarz, to przecież nasza wizytówka, dlatego wszelkie niedoskonałości mogą stać się powodem kompleksów i dyskomfortu psychicznego. Zwłaszcza osoby młode, wkraczające w dorosłość, są podatne na te niewidoczne skutki trądziku. Nic dziwnego, to czas, kiedy chcemy czuć się atrakcyjni, przeżywamy pierwsze fascynacje i miłości oraz szukamy akceptacji rówieśników, dla których wygląd jest często podstawą oceny innych osób. Jeśli do tego dołożymy burzę hormonalną, związaną z okresem pokwitania, powstaje prawdziwa mieszanka wybuchowa emocji, w której mamy marzenia i pragnienia, kompleksy i niskie poczucie wartości, a do tego czasami nawet niechęć do samego siebie, swojego ciała i spaczony odbiór wyglądu.
Czasami młodzi doświadczają z powodu trądziku wielu przykrości, mogą stać się przedmiotem kpin ze strony rówieśników, zostać odrzuceni lub wyśmiani. A nawet jeśli otoczenie ich akceptuje, to nie zmniejsza strachu, że tak się może stać, dlatego wiele osób, profilaktycznie, odsuwa się od reszty społeczności, a izolacja, sama w sobie generuje kolejne problemy natury emocjonalnej. Co w takiej sytuacji robią młodzi ludzie, a zwłaszcza dziewczęta?
Często zaczynają obsesyjnie dbać o swój wygląd, nakładają przysłowiowe tony makijażu, zachęcone reklamami próbują coraz to nowszych sposobów na pozbycie się pryszczy, stosują peelingi, maseczki, olejki, płyny... słowem wszystko, co wpadnie im w ręce, byle tylko pozbyć się problemu. Ale paradoksalnie właśnie takie postepowanie może przyczynić się do nasilenia zmian i niepotrzebnego podrażnienia skóry. A stąd już tylko krok do zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, dysforii i wytworzenia fałszywego obrazu samego siebie. Jak zatem pomóc nastolatkowi przetrwać czas trądziku młodzieńczego?
Pierwszym krokiem jest akceptacja – nie pozostaje nic innego, jak zaakceptować fakt, że trądzik jest wpisany w młodość i kilka lat będzie nam towarzyszył w dorastaniu. Ale nie trzeba tego czasu spędzać biernie, można działać. Pomocne jest zrozumienie istoty problemu i poznanie czynników, które pogarszają stan cery oraz sposobów na to, by zniwelować ich negatywny wpływ na nasz wygląd. Kolejnym krokiem jest opracowanie sposobu pielęgnacji – warto wraz z dzieckiem udać się do kosmetologa i dobrać odpowiednie preparaty oraz kosmetyki do pielęgnacji. Często taka wizyta to dla nastolatka odkrycie przysłowiowej Ameryki, ponieważ dowiaduje się, że nie ilość kosmetyków ma znaczenie, ale ich jakość i odpowiednie dopasowanie.
Czasami, zwłaszcza przy bardzo nasilonych zmianach, konieczna jest dodatkowo wizyta u dermatologa, który być może przepisze antybiotyki lub leki przeciwtrądzikowe. Nic nie zastąpi przy tym rozmowy – możliwość wygadania się lub wypłakania może dać młodemu człowiekowi szansę na ujście negatywnych emocji, a nam pozwoli zrozumieć, w jaki sposób postrzega świat i samego siebie, dowiedzieć się, czy ma wsparcie w rówieśnikach i jak mocno trądzik ingeruje w jego życie.
Warto przy tym wiedzieć, że można, i czasami jest to nawet konieczne, skorzystać także z pomocy psychologa, który pomoże uporać się z niskim poczuciem własnej wartości i innymi problemami. A na koniec dobrze jest wejść w świat młodego człowieka i pomóc mu np. poprzez wspólną naukę makijażu, który w subtelny i nieprzesadzony sposób zmniejszy widoczność zmian trądzikowych, pokazać, że nie jest jedyny, że większość rówieśników, w mniejszym lub większym stopniu także boryka się z tym problemem i że trądzik nie jest wyznacznikiem wartości człowieka. To oczywiście tylko pewien zarys, wskazujący kierunki – znamy nasze dzieci i wnuki najlepiej na świecie, zatem wybór sposobu, w jaki możemy pomóc, to sprawa bardzo indywidualna.
Warto także wiedzieć, że podobne rozterki mogą mieć dorośli, u których trądzik nie ustąpił lub powrócił po pewnym czasie. Oni też borykają się z utratą pewności siebie, kompleksami, fałszywym obrazem swojego ciała, a do tego rodzą się w nich zahamowania natury seksualnej i obawa o własną atrakcyjność w oczach partnera.
Panie starają się tuszować niedoskonałości cery makijażem i unikają nagości, jeśli trądzik pokrywa np. ich plecy, a panowie często zapuszczają zarost i opalają się nie zdejmując podkoszulka. W takim przypadku warto udać się do dermatologa, ponieważ trądzik dorosłych to zawsze stan patologiczny i wymaga leczenia. Co ważne, może on świadczyć o dużo poważniejszym problemie zdrowotnym, dlatego tego sygnału ostrzegawczego nie wolno bagatelizować. Ponadto dobrze jest porozmawiać z bliskimi, przyjaciółki lub psychologiem10.
Czym jest trądzik grzybiczy?
Typowo trądzikowe zmiany mogą pojawić się nie tylko na twarzy, ale także na ramionach, plecach i dekolcie. Krostki, grudki, zaczerwienienie skóry, ropnie i zaskórniki, mogą jednak wcale nie świadczyć o trądziku, a być objawem zakażenia grzybami, nazywanego także trądzikiem grzybicznym.
Wywołują go grzyby z rodzaju Malassezia, stanowiące część mikrobiomu skóry i zazwyczaj nieszkodliwe. Problem pojawia się, jeśli przejdą one transformację z jednokomórkowej formy drożdżowej w strzępkową. Dzieje się tak zazwyczaj latem pod wpływem wysokiej temperatury i wilgotności oraz w obecności potu. Ponadto do rozwoju trądziku grzybicznego przyczyniają się m.in. także nadmierna higiena skóry i stosowanie mocnych kosmetyków, zaburzenia hormonalne i nadmierne wydzielanie łoju, będące odpowiedzią skóry na podrażnienie lub efektem uwarunkowań genetycznych.
Wskutek zakażenia mogą pojawić się plamy na skórze – miejsca rozwoju grzyba nie opalają się – przybierające postać charakterystycznych cętek. Dobra wiadomość jest taka, że pozbywając się grzybów, zwalczysz trądzik grzybiczy. Aby tego dokonać należy utrzymywać higienę skóry i myć ją regularnie, ale delikatnymi, nie podrażniającymi kosmetykami. Dobrze sprawdzają się także szampony, zawierające ketokonazol lub dwusiarczek selenu, przeznaczone do zwalczania łupieżu – tak, plecy, ramiona i dekolt należy myć takim szamponem. Pielęgnując twarz nie można zapominać za to o demakijażu za pomocą łagodnych płynów micelarnych lub mleczka, warto także zmniejszyć temperaturę wody podczas mycia – chłodniejsza łagodzi podrażnienia i nie pobudza wzrostu ciepłolubnych grzybów. Jeśli jednak trądzik grzybiczy zajmuje dużą powierzchnię ciała i nie ustępuje po zastosowaniu domowych metod, warto udać się do dermatologa, który zaleci odpowiednie leki, miejscowe lub ogólne. Należy jednak nastawić się na to, że trądzik grzybiczy nie zniknie natychmiast, a leczenie, czy to domowe, czy pod okiem lekarza, wymaga czasu. Podobnie jest z plamkami, które po sobie pozostawia – skóra potrzebuje czasu na złuszczenie i regenerację, ale z czasem wróci do dawnego wyglądu i zdrowia11.
Trądzik różowaty - przyczyny i objawy
Trądzik różowaty to natomiast przewlekła choroba skóry, która najczęściej dotyka osób dorosłych, zwłaszcza w wieku od 30 do 50 lat, z jasną karnacją. Dokładna przyczyna trądziku różowatego nie jest w pełni poznana, ale istnieje kilka czynników, które mogą przyczyniać się do jego rozwoju: uwarunkowania genetyczne – skłonność do trądziku różowatego może być dziedziczna, nadreaktywność naczyń krwionośnych twarzy, co prowadzi do zaczerwienienia, nadmierna reakcja skóry na czynniki drażniące, prowadząca do szybkiego rozwoju stanów zapalnych, ekspozycja na słońce, wysokie lub niskie temperatury, wiatr, stres, pikantne jedzenie i nadmierne spożywanie alkoholu oraz zaburzenia hormonalne.
Objawy trądziku różowatego nasilają się z czasem. Pierwszy pojawia się rumień, czyli przejściowe lub trwałe zaczerwienienie twarzy, zwłaszcza na policzkach, nosie, czole i brodzie. Później zauważamy poszerzenie drobnych naczyń krwionośnych w skórze, następnie na zaczerwienionych miejscach pojawiają się grudki i krostki, przypominające trądzik pospolity, ale, co ważne, nie tworzą się zaskórniki. Skóra staje się obrzęknięta, może piec lub szczypać.
Czasami dochodzi także do podrażnienia spojówek. Charakterystycznym objawem trądziku różowatego jest deformacja i pogrubienie nosa, tzw. guzowatość nosa (rhinophyma), częściej występująca u mężczyzn. Sposób leczenia trądziku różowatego zależy od nasilenia objawów i powinien być skonsultowany z dermatologiem. Ważne, aby unikać czynników drażniących, w tym słońca, stresu, zmian temperatur i używek. Do pielęgnacji trzeba stosować łagodne kosmetyki, konieczne jest także nawilżanie skóry.
Dermatolog może zapisać również miejscowe leki, takie jak przeciwzapalny i antypasożytniczy metronidazol, redukujący zaczerwienienie kwas azelainowy lub brymonidynę, która zmniejsza rumień poprzez obkurczanie naczyń. Czasami konieczne jest także zastosowanie antybiotyków lub pochodnych witaminy A. Pomocna jest również laseroterapia12.
Dieta i trądzik – czego nie jeść?
Rozpatrując wpływ diety na rozwój trądziku, warto skupić się na tym, czego nie kłaść na talerz. Niektóre pokarmy mogą bowiem nasilać trądzik młodzieńczy i powodować pojawienie się trądziku dorosłych. Co powinniśmy ograniczyć, by wspomóc proces leczenia trądziku i mu zapobiegać?
- Mleko i jego przetwory – zawierają składniki, które działają na nasz organizm tak, jak androgeny i nasilają wydzielanie sebum oraz działają prozapalnie.
- Cukier i słodycze – żywność bogata w cukry, zwłaszcza w biały cukier, prowadzi do podniesienia poziomu glukozy we krwi, a to z kolei stymuluje trzustkę do wydzielania insuliny. Jej stale wysoki poziom prowadzi natomiast do nasilenia wydzielania łoju i powstawania zaskórników.
- Fast foody – zawierają duże ilości tłuszczów trans i dodatków chemicznych (emulgatory, polepszacze smaku, barwniki), które nasilają procesy zapalne w organizmie i zaburzają równowagę fizjologiczną skóry, co sprzyja powstawaniu wyprysków. Dodatki do żywności mogą ponadto zaburzać wydzielanie hormonów i niszczyć mikrobiotę jelitową.
- Sól – a właściwie jej nadmiar, pobudza wydzielanie sebum, dlatego dobrze jest zrezygnować z potraw solonych i unikać pokarmów instant, które zawierają jej duże ilości.
- Ostre przyprawy – tu sprawa nie jest jednoznaczna, bo choć dowiedziono, że zawarta w nich kapsaicyna lub piperyna może działać drażniąco, substancji tych nie powiązano bezpośrednio z rozwojem trądziku. Być może zatem, obserwowane nasilenie zmian po spożyciu ostrych potraw, jest związane z tym, że wzmagają one wydzielanie potu, a to z kolei nasila trądzik1,2.
- Am Fam Physician. 2019 Oct 15;100(8):475-484.
- https://www.wiadomoscidermatologiczne.pl/artykul/tradzik-pospolity-najczestsza-dermatoza-osob-mlodych
- Cochrane Database Syst Rev. 2020 May 1;2020(5):CD011368.
- J Cosmet Dermatol. 2024 Dec;23(12):4249-4254.
- Healthcare (Basel). 2021 Jun 3;9(6):668.
- Dermatol Ther. 2020 Nov;33(6):e14483.
- Fortschr Med. 1989 Sep 10;107(26):563-6.
- Evid Based Complement Alternat Med. 2010 Sep 15;2011:738131.
- Molecules. 2024 May 19;29(10):2394.
- Indian J Dermatol. 2012 Jan-Feb;57(1):26–29.
- Arch Dermatol Res. 2023 Aug;315(6):1497-1509.
- J Cosmet Dermatol. 2022 May;21(5):1895-1904.
- Cent Asian J Glob Health. 2016 Aug 4;5(1):241
- Dermatol Ther. 2019 Nov;32(6):e13103.
- https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24571-sebaceous-filaments
