Roślina ta od wieków uprawiana była w krajach Bliskiego Wschodu, w Indiach i Iranie, gdzie doceniano jej działanie lecznicze. W starożytności stosowana była jako lek na problemy trawienne, biegunki oraz jako naturalny środek przeczyszczający. W średniowiecznej Europie zioło zyskało popularność wśród zielarzy i medyków, którzy cenili je za jego zdolność do regulowania pracy jelit.
BABKA PŁESZNIK (PLANTAGO PSYLLIUM)
Występowanie: naturalnie rośnie w krajach basenu Morza Śródziemnego, Azji Zachodniej, Indiach i Iranie. Obecnie uprawiana również w Europie i Ameryce Północnej.
Surowiec: nasiona (Semen psyllii) oraz łuski nasienne (Psyllium husk), bogate w błonnik rozpuszczalny i śluzy roślinne.
Uprawa: roślina jednoroczna. Preferuje gleby lekkie, dobrze przepuszczalne, stanowiska słoneczne i ciepły klimat. Wysiew wiosną, zbiór nasion latem.
Ważne: podczas stosowania należy pić dużo wody, aby uniknąć zaparć lub niedrożności jelit. Niewskazana przy niedrożności przewodu pokarmowego. Może wpływać na wchłanianie leków, dlatego należy zachować odstęp czasowy.
Jakie właściwości ma babka płesznik?
W medycynie ajurwedyjskiej babka płesznik (znana jako isabgol) była stosowana od tysięcy lat jako łagodny środek oczyszczający, środek przeciwzapalny oraz jako wsparcie w leczeniu zaparć i innych dolegliwości jelitowych.
Obecnie roślina ta znajduje szerokie zastosowanie zarówno w medycynie naturalnej, jak i w przemyśle farmaceutycznym. Stosowana rozsądnie i zgodnie z zaleceniami, może stać się cennym składnikiem codziennej diety i naturalnym wsparciem w utrzymaniu zdrowia.
Główną substancją czynną nasion babki płesznik jest błonnik pokarmowy, szczególnie błonnik rozpuszczalny. Zawierają one też duże ilości śluzu roślinnego (10-12%), który w kontakcie z wodą pęcznieje, tworząc żel, działający osłonowo na błonę śluzową przewodu pokarmowego oraz wspomagająco na perystaltykę jelit.
Oprócz tego w nasionach znajdziemy polisacharydy, białka (15-20%), kwas linolowy, oleinowy i palmitynowy, fitosterole (kampesterol, stigmasterol i beta-sitosterol) oraz flawonoidy1. Dzięki bogactwu substancji bioaktywnych babka płesznik wykazuje szerokie działanie prozdrowotne.

Najczęściej stosuje się całe nasiona lub ich łuski (Psyllium husk). Zalecane dzienne spożycie to ok. 10-25 g/dobę, podzielone na 2-3 porcje. Należy je zalać wodą i wypić, a następnie popić dodatkową porcją płynu. Nieprzestrzeganie tego zalecenia może prowadzić do zaparć lub niedrożności jelit. Mimo licznych zalet babka płesznik nie jest wskazana dla wszystkich. Nie należy jej stosować u osób z niedrożnością jelit, zwężeniem przewodu pokarmowego, a także dzieci poniżej 6. r.ż. bez konsultacji z lekarzem.
1. Babka płesznik wspiera układ pokarmowy
Najbardziej udokumentowany jest wpływ babki płesznik na układ trawienny. Błonnik zawarty w nasionach rośliny reguluje pracę jelit i zapobiega zaparciom2, działa osłonowo na ściany żołądka i jelit, a także pomaga w leczeniu zespołu jelita drażliwego (IBS).
Śluz tworzy powłokę ochronną, która łagodzi stany zapalne i chroni przed podrażnieniami. Działa regulująco, zmniejszając bóle brzucha, wzdęcia i naprzemienne biegunki oraz zaparcia.
Mimo że zioło działa przeczyszczająco, w odpowiedniej dawce może pomóc w zagęszczeniu stolca dzięki właściwościom wiążącym. Łagodzące działanie śluzu może przynieść ulgę w stanach zapalnych jelita grubego. Korzyści dla układu sercowo-naczyniowego.
Błonnik rozpuszczalny zawarty w babce płesznik wiąże kwasy żółciowe i cholesterol w jelitach, co ogranicza ich wchłanianie do krwi. Regularne stosowanie może obniżyć poziom cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.
Poprzez wpływ na obniżenie cholesterolu, regulację poziomu cukru oraz wspomaganie kontroli masy ciała, babka płesznik pośrednio wspiera serce i naczynia krwionośne. Pomaga też w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia krwi i zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie czy miażdżyca3.
2. Reguluje poziom cukru we krwi
Włączenie nasion zioła do diety może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru. Spowalnia wchłanianie węglowodanów, co zmniejsza wahania glukozy i pomaga utrzymać jej stabilny poziom we krwi. Babka płesznik działa jak naturalny stabilizator glikemii, co jest szczególnie korzystne dla osób z cukrzycą typu 2 oraz osób z insulinoopornością4.
3. Wspomaga odchudzania
Dzięki dużej zawartości błonnika, nasiona pęcznieją w żołądku, dzięki czemu zwiększa się uczucie sytości5. To zaś przekłada się na mniejszą ilość spożywanych kalorii i ułatwia redukcję masy ciała. Dodatkowo babka płesznik poprawia perystaltykę jelit, co sprzyja regularnym wypróżnieniom6.
4. Działa detoksykacyjne
Żel powstający z nasion, dzięki właściwościom wiążącym, działa jak naturalny „czyściciel” jelit i usuwa toksyny, metale ciężkie oraz produkty przemiany materii z ustroju. Śluzy roślinne pochłaniają szkodliwe substancje i wspomagają ich wydalanie, co odciąża wątrobę i nerki oraz wspiera ogólną równowagę metaboliczną.
5. Zapobiega hemoroidom
Dzięki zdolnościom zmiękczania stolca i regulowania rytmu wypróżnień babka płesznik obniża napięcie podczas defekacji. Ma to kluczowe znaczenie w leczeniu hemoroidów i ogranicza ryzyko powstawania szczelin odbytu. Żelowa konsystencja stolca łagodzi podrażnienia i wspomaga regenerację delikatnych tkanek w okolicy odbytu.
6. Skutecznie pomaga na problemy skórne
Zioło wykazuje działanie łagodzące i delikatnie antybakteryjne dzięki zawartości śluzów roślinnych, flawonoidów i fitosteroli. Tworzy ochronny żel, który koi podrażnioną skórę i błony śluzowe7.
W kosmetyce stosuje się ją w maseczkach, tonikach i żelach do cery wrażliwej, trądzikowej i suchej. Wyciągi z rośliny pomagają nawilżać, redukować zaczerwienienia, wspomagają też regenerację naskórka i łagodzą stany zapalne skóry. Babka płesznik doskonale nadaje się do pielęgnacji skóry atopowej i po opalaniu.
Babka płesznik - (nie tylko) w napojach i koktajlach
- Napój na lepsze trawienie. Zalej łyżeczkę nasion babki płesznik szklanką letniej wody i odstaw na 10 min, aż powstanie żel. Wypij całość, najlepiej rano na czczo. Możesz dodać sok z cytryny dla smaku. Wspomaga trawienie, zapobiega zaparciom i reguluje pracę przewodu pokarmowego.
- Koktajl oczyszczający jelita. Do blendera wrzuć łyżeczkę babki płesznik, 1 banana, garść szpinaku, dodaj sok z połowy cytryny i szklankę wody kokosowej. Zmiksuj na gładko. Pij codziennie rano lub jako drugie śniadanie. Wspomaga usuwanie toksyn i poprawia perystaltykę.
- Napój na obniżenie cukru i cholesterolu. Zalej 1 łyżkę łusek babki płesznik szklanką chłodnej wody, dodaj ½ łyżeczki cynamonu i odstaw na kwadrans. Pij 2 razy dziennie przed posiłkiem. Cynamon wspomaga metabolizm, a błonnik reguluje poziom glukozy. Regularne spożywanie pomaga obniżać poziom LDL i wspiera zdrowie serca.

- Pudding na zdrowe jelita. Zblenduj na gładki krem 2 łyżeczki nasion babki płesznik ze szklanką mleka migdałowego, polową szklanki ugotowanej kaszy jaglanej, łyżką miodu i bananem. Odstaw do lodówki na minimum 1 godz. Pudding poprawia trawienie i wspiera florę jelitową.
- Łagodzący kompres na oparzenia słoneczne. Zaparz 2 łyżki nasion babki płesznik w ½ szklanki wrzątku. Po ostudzeniu nasącz gazę i przyłóż do skóry na 15 min. Powtarzaj kilka razy dziennie. Przynosi ulgę i przyspiesza regenerację naskórka.
- Maseczka łagodząca na trądzik. Zalej łyżeczkę nasion babki płesznik 2 łyżkami gorącej wody i odstaw na 10 min. Po tym czasie nałóż żelową masę na twarz na 15 min, a następnie spłucz letnią wodą. Maseczka łagodzi stany zapalne, działa kojąco i zmniejsza zaczerwienienia.

- Lamer-Zarawska E, Kowal-Gierczak B, Niedworok J. Fitoterapia i leki roślinne. Warszawa 2007; 339
- White LB, Foster S. Księga zdrowia. Ziołowa apteka domowa: 547
- Int. J. Sci. Res. 2013;4:1581-5
- J Diabetes Complications. 1998 Sep-Oct;12(5):273-8
- J. Biol. Sci. 2021; 28:3602-6
- W. Olechnowicz-Stępień, E. Lamer-Zarawska: Rośliny lecznicze stosowane u dzieci. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1992, s. 261
- Semen Plantaginis. WHO monographs on selected medicinal plants, 1999; 1:202-12