Nasze magazyny
Semaglutyd (nazwy handlowe: Ozempic, Wegovy, Rybelsus), czyli agonista receptora peptydu glukagonopodobnego 1 (GLP1-RA) to celebryta wśród leków.
Odkąd pojawił się, nie tylko nie daje o sobie zapomnieć w środowisku naukowym, ale też nie schodzi z nagłówków czasopism plotkarskich, próbujących dociec, który aktor tym razem sięgnął po ten lek odchudzający.
Utrata wagi to jednak bardziej dodatkowa korzyść niż pierwotny cel semaglutydu, który przyjmuje się przede wszystkim jako lek na cukrzycę typu 2. Ale wygląda na to, że ten agonista ma nam do zaoferowania więcej niż tylko kontrolę poziomu glukozy w organizmie - nowe doniesienia opisujące jego działanie pojawiają się jak grzyby po deszczu: chroni przed chorobami serca, działa protekcyjnie na neurony, moduluje mechanizmy powiązane z dopaminą1… Tym razem naukowcy wzięli na tapet choroby psychiczne, a przy okazji udowodnili, że na stosowaniu semaglutydu skorzystają również palacze.
Semaglutyd i choroby psychiczne
W 2023 r. Europejska Agencja Leków (EMA) i brytyjska Agencja Regulacyjna ds. Leków i Produktów Medycznych (MHRA) rozpoczęły przegląd bezpieczeństwa stosowania semaglutydu i innych GLP1-RA. Było to następstwem doniesień o pogorszeniu samopoczucia i pojawieniu się skłonności samobójczych u pacjentów.
Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zajęła stanowisko, zgodnie z którym nie było związku między stosowaniem semaglutydu a wystąpieniem problemów psychicznych. Jednak obawy przed tego typu działaniami niepożądanymi nie ucichły.
Specjaliści z dziedziny psychiatrii i diabetologii z Oksfordu postanowili więc przyjrzeć się bliżej temu zagadnieniu. Przeanalizowali dokumentację medyczną ponad 100 tys. amerykańskich pacjentów przyjmujących różne leki na cukrzycę: semaglutyd, sitagliptynę, empagliflozynę i glipizyd.
Następnie porównano dane medyczne pacjentów stosujących zastrzyki z semaglutydu z danymi pacjentów przyjmujących pozostałe leki. Naukowców interesowało ryzyko wystąpienia 22 neurologicznych i psychiatrycznych problemów zdrowotnych, m.in.:
- parkinsonizmu, defizytu poznawczego, demencji,
- padaczki, migreny,
- bezsenności, zaburzeń na tle nerwowym,
- udaru niedokrwiennego,
- nadużywania alkoholu czy nikotyny,
- psychozy, choroby afektywnej dwubiegunowej, depresji, stanów lękowych, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych i skłonności samobójczych.
Okres analizy obejmował 12 miesięcy od przepisania leku.
Czy stosowanie semaglutydu wiązało się z większym ryzykiem problemów psychicznych? W żadnym razie, przekonują autorzy badania. Zgodnie z ich ustaleniami, przyjmowanie zastrzyków nie zwiększało ryzyka powikłań neurologicznych i psychiatrycznych, a nawet zmniejszało prawdopodobieństwo wystąpienia deficytu poznawczego (w porównaniu z sytagliptyną i glipizydem), demecji (w porównaniu z sytagliptyną) czy nadużywania nikotyny (w każdym porównaniu, chociaż w przypadku sytagliptyny różnica nie była istotna statystycznie). Przyjmowanie semaglutydu wiązało się też z niższym ryzykiem rozwoju depresji i udaru niedokrwiennego mózgu.
To nie wszystko. Semaglutyd zmniejszał również potrzebę sięgnięcia po papierosa u palących pacjentów. Autorzy badania sugerują zatem, żeby zacząć uwzględniać ten lek w terapii problemów psychicznych i nałogów. Ich zdaniem te ustalenia powinny stać się punktem wyjściowym do przyszłych studiów nad nowymi zastosowaniami semaglutydu.
Semaglutyd – działania niepożądane
Lista tzw. skutków ubocznych terapii semaglutydem jest długa. W opisanym powyżej badaniu substancja ta zwiększała ryzyko pojawienia się migren1. Wcześniej zaobserwowano wśród stosujących go osób:
- problemy ze wzrokiem,
- zmiany nastroju,
- zaburzenia pracy serca,
- uczucie odpływania,
- objawy guza tarczycy, zapalenia trzustki,
- hipoglikemię,
- zaburzenia pracy nerek i pęcherzyka żółciowego,
- tzw. grypę żołądkową.
Zwykle jednak działania niepożądane towarzyszące terapii semaglutydem ograniczają się do zgagi, odbijania, przelewania w żołądku, gazów, nudności i wymiotów, utraty apetytu, biegunki lub zaparć, bólu głowy czy uczucia zmęczenia.
Semaglutyd może też wywołać reakcję alergiczną: pokrzywkę, swędzenie. Jeśli po przyjęciu zastrzyku z semaglutydem pojawi się uczucie rozbicia, przyspieszony rytm serca, problemy z oddychaniem, opuchlizna twarzy, jamy ustnej i gardła, to należy jak najszybciej zasięgnąć pomocy lekarskiej2.
- https://www.thelancet.com/journals/eclinm/article/PIIS2589-5370(24)00305-5/fulltext
- https://www.drugs.com/semaglutide.html
