Terapia psychodeliczna i ciepłem? Oto alternatywne metody leczenia depresji

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Dawno temu Babilończycy i Egipcjanie nazywali współczesne ciężkie zaburzenie depresyjne „melancholią”. W przeważającej części starożytne kultury na całym świecie obwiniały o nią opętanie przez złe duchy i demony. Cierpiących na melancholię przekazywano w celu „leczenia” kapłanom. Zazwyczaj polegało ono na biciu i innych formach fizycznego znęcania się i miało na celu wypędzenie demonów z opętanego.

Kiedy pojawili się greccy i rzymscy lekarze, melancholię rozumiano jako przypadłość o podłożu psychicznym i z pewnym sukcesem stosowano w jej leczeniu znacznie bardziej humanitarne metody, takie jak ćwiczenia, dieta, kąpiele, masaże, muzyka i zioła, np. dziurawiec zwyczajny.

Przenieśmy się kilka tysięcy lat do przodu, a okazuje się, że melancholia jest coraz większym problemem globalnej populacji. Prawie jedna trzecia Amerykanów doświadczyła w którymś momencie swojego życia ciężkiego zaburzenia depresyjnego. Badania wskazują, że 22% dorosłych w USA doznało depresji tak skrajnej, że nie mogli pracować ani wykonywać codziennych zadań przez 2 tygodnie lub dłużej1.

Brytyjskie Krajowe Biuro Statystyczne ujawnia, że 20% dorosłych w Wielkiej Brytanii doświadcza poważnej depresji, którą sami zgłaszają – to 2 razy więcej osób niż przed pandemią Covid-192. W obu krajach wskaźniki są zbliżone do szacowanej światowej częstości występowania wynoszącej w przypadku tego zaburzenia 19%.

Objawy depresyjne, takie jak brak nadziei, smutek, poczucie winy, niski poziom energii, niezdolność do koncentracji, bezsenność i nadmierna senność, mogą utrzymywać się tygodniami, a stany przewlekłe mogą okresowo ustępować i nasilać się latami. Symptomom tym często towarzyszą nerwica lekowa i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne – od powtarzających się negatywnych myśli po kompulsywne zachowania autodestrukcyjne. Ciężkie zaburzenie depresyjne znacznie częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn – na depresję cierpi co czwarta kobieta w wieku 18-29 lat¹.

Standardowe leczenie

Niestety standardowe leczenie lekami przeciwdepresyjnymi, takimi jak SSRI (selective serotonin reuptake inhibitors, selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) i SNRI (serotoninnorepinephrine reuptake inhibitors, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny), jest skuteczne jedynie w minimalnym stopniu.

Dzięki farmakoterapii wiele osób uzyskuje tymczasową ulgę, tylko po to, by z czasem odczuć zmniejszenie jej efektywności³. Ponadto oczywiście, jak w przypadku każdego leku, występują działania niepożądane. Należą do nich przyrost masy ciała, bezsenność, nudności, suchość w ustach, bóle głowy, zaburzenia seksualne, problemy jelitowe i drgawki⁴.

Niektóre badania pokazują, że stosowanie leków z grupy SSRI w leczeniu depresji może zwiększać ryzyko wystąpienia myśli samobójczych, a następnie samobójstwa⁵. Inne z kolei ujawniają, że farmakoterapia psychiatryczna środkami przeciwdepresyjnymi czasami wiąże się ze „zmiennymi zakłócającymi” i z „osobliwymi reakcjami”, takimi jak jeszcze silniejsza depresja i późniejsze samobójstwo – szczególnie na wczesnych etapach terapii⁶.

Nic dziwnego, że leki przeciwdepresyjne niewiele pomagają, biorąc pod uwagę fakt, że „nauka”, na której się opierają, jest błędna. Przegląd setek tysięcy przypadków depresji wykazał w 2022 r., że propagowana przez firmy farmaceutyczne teoria, według której chorobę powoduje niski poziom serotoniny, jest bezpodstawna⁷. A w kilku recenzjach odnotowano, że placebo działa prawie równie dobrze, jak leki, co sugeruje, że odpowiedzią jest zmiana sposobu myślenia, a nie neuroprzekaźniki⁸.

Alternatywne metody leczenia

Istnieje coraz więcej alternatywnych sposobów leczenia depresji. Niektóre metody są bardzo stare, wypróbowane i naturalne, jak np. aktywność fizyczna, dieta, kąpiele, masaże, muzyka i zioła. Inne mają charakter szamański – np. terapie ciepłem oparte na terapeutycznych korzyściach płynących z konkretnych praktyk, takich jak spędzanie czasu w szałasie potów.

Istnieją też różne inne metody, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, połączona z użyciem psychodelików, np. psylocybiny (magicznych grzybów) i innych narkotyków, takich jak LSD i empatogen MDMA (3,4-metylenodioksymetamfetamina), powszechnie znany jako ecstasy. Nowsze terapie opierają się na technologii. Należy do nich np. przezczaszkowa stymulacja magnetyczna. Oto kilka z najbardziej skutecznych nieoczywistych metod leczenia depresji.

Terapia ciepłem

Prowadzone na przestrzeni lat badania wykazały, że proste wzięcie zimnego prysznica wspomagało łagodzenie objawów depresji. Doprowadziło to do hipotezy, że choroba była spowodowana nowoczesnym stylem życia, w którym brakowało wystarczających „ćwiczeń termicznych” (narażenia na skrajne ciepło i zimno), co skutkowało upośledzeniem funkcji mózgu⁹.

Następnie odkryto białka szoku cieplnego, które stanowią 5-10% białek w komórkach. Są one aktywowane pod wpływem stresu, np. wysokiej temperatury, i chronią organizm przed jego skutkami. Odpowiadają za wiele procesów oczyszczających, w tym regulację białek i śmierci komórek, co oznacza, że wspomagają profilaktykę szerokiego zakresu chorób przewlekłych¹⁰.

Inne niewielkie badania ujawniły dziwny fakt – osoby z depresją są „gorętsze” niż inni ludzie. Wreszcie próba z udziałem 20 tys. pacjentów z depresją, której wyniki opublikowano w kwietniu 2024 r., stanowczo wykazała, że rzeczywiście tak jest. Chorzy stale mają wyższą średnią temperaturę ciała¹¹.

Wszystkie te fakty doprowadziły do wzrostu częstości stosowania krioterapii – kąpieli lodowych i zanurzeń w zimnej wodzie – w celu ochłodzenia wnętrza ciała. Stwierdzono jednak, że termoterapia, czyli terapia ciepłem lub hipertermia, i/lub połączenie krioterapii i termoterapii, działa jeszcze lepiej.

Jane Witt, terapeutka przeszkolona w zakresie praktyk uzdrawiania termicznego pod auspicjami dr Susannah Sjoberg, stosuje terapię kontrastową – połączenie termoterapii, krioterapii i światłoterapii – w celu poprawy stanu zdrowia fizycznego, emocjonalnego i psychicznego oraz dobrego samopoczucia.

Czytaj również: Terapia światłem czerwonym na odchudzanie - jak to działa i czy naprawdę pomaga?

– Kiedy służyłam w wojsku i mieszkałam za granicą, miałam przyjemność żyć na Litwie i w Niemczech i tam naprawdę zobaczyłam, jak terapia termiczna pomaga osobom cierpiącym na różne schorzenia, w tym depresję. Kiedy w zeszłym roku odeszłam z wojska, postanowiłam zgłębić świat sauny jako metody leczenia – mówi Witt.

W ośrodku Fire & Ice w pobliżu Leeds w Wielkiej Brytanii (thisisfireandice. co.uk) Witt prowadzi pacjentów przez terapię hipertermiczną przy użyciu tradycyjnej fińskiej sauny opalanej drewnem, w której temperatura sięga 80-85°C. – Niewtajemniczonym wystawianie na działanie ciepła kogoś, kto już jest nadmiernie rozgrzany, może się wydawać naprawdę kuriozalne.

Jednak nauka pokazuje obecnie, że ciągłe stosowanie ciepła może prowadzić do obniżenia temperatury wnętrza ciała, które utrzymuje się przez kilka dni po zabiegu. Oznacza to, że widzisz rezultaty nie tylko podczas działania samego ciepła w saunie, gdy uwalniane są białka szoku cieplnego i endorfiny, lecz także później, gdy ciało pozostaje chłodniejsze, co może prowadzić do redukcji stanów depresyjnych na kilka dni – wyjaśnia Witt.

Naukowcy nadal nie są pewni, dlaczego osoby z depresją mają podwyższoną temperaturę ciała. Być może wskazuje to na wzmożoną produkcję ciepła w procesie metabolicznym bądź coś przeciwnego – mniejszą zdolność organizmu do chłodzenia się. Wysoka temperatura może też sugerować zaburzenia zdolności ośrodkowego układu nerwowego do przetwarzania sygnałów z receptorów na skórze, a nawet problemy z potencjałem systemu odpornościowego do przekazywania informacji zwrotnych.

Bez względu na przyczynę termoterapia zdecydowanie pomaga. – Pracuję z grupą weteranów, a wielu jej członków zmaga się z zaburzeniami depresyjnymi w wyniku służby. Terapia ta nie tylko łagodzi depresję, lecz także – jak obserwuję – ogranicza samookaleczenia. Napływ endorfin i adrenaliny w saunie i zimnej wodzie zastępuje nadnerczowy pęd ku samookaleczeniom – mówi Witt.

Badania pokazują, że integracyjne podejście do ciężkiego zaburzenia depresyjnego z wykorzystaniem terapii poznawczo-behawioralnej i sesji hipertermii całego ciała 2 razy w tygodniu ma działanie terapeutyczne¹². Z kolei sama hipertermia całego ciała działa szybko i przynosi „długotrwałe korzyści terapeutyczne”¹³.

Jak mówi Witt, inną zaletą sauny w leczeniu depresji jest spędzanie w niej czasu z innymi ludźmi. – Tworzy to więź i widzę, że daje pacjentom cel i powód, by wracać. Powstaje społeczność, która buduje, a robienie tego razem stwarza ludziom czas i przestrzeń, aby mogli się otworzyć i podzielić swoimi problemami. I to też może naprawdę pomóc – przekonuje terapeutka.

Napływ endorfin i adrenaliny w saunie i zimnej wodzie zastępuje nadnerczowy pęd ku samookaleczeniom – mówi Jane Witt

Terapia psychodeliczna

Lisa Ritter jest licencjonowanym doradcą zawodowym z doświadczeniem w pracy z lękami, depresją, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi i odżywiania oraz traumą. Po 12 latach pracy jako zwykła terapeutka została wprowadzona w tajniki stosowania terapii wspomaganej psylocybiną.

Psylocybina – substancja czynna „magicznych grzybów” – we współczesnym społeczeństwie jest postrzegana jedynie jako rekreacyjny „narkotyk”. Jednak szamani od niezliczonych pokoleń używają psylocybinowych grzybów w celu uzdrawiania psychiki (wraz z innymi naturalnymi środkami halucynogennymi, takimi jak pejotl i meskalina). Ritter była pod wrażeniem wyników, jakie zobaczyła, i nazwała terapię wspomaganą psylocybiną „kolejną wielką szansą na uzdrowienie”.

W Portland w stanie Oregon w USA założyła Stowarzyszenie Terapii Wspomaganej Psylocybiną (pata-us.org). Poświęciła się pomocy ludziom w znajdowaniu drogi do tego rodzaju integracyjnej kuracji, która dotyczy wszystkich dziedzin życia – psychiki, emocji, ciała fizycznego, kontaktów społecznych i duchowości – w celu poprawy osobistego dobrostanu i ewolucji. – Ludzie o tym słyszą, a dostępnych informacji wysokiej jakości jest niewiele. W dzisiejszych czasach większość osób szuka w życiu znaczenia, celu i wglądu. Chcą szybkich odpowiedzi, dlatego ten rodzaj terapii zyskuje na popularności – mówi Ritter.

Według psychoterapeutki Mary Jane Wilt, właścicielki ośrodka psychoterapeutycznego Whole Heart Counselling Services w Portland w stanie Oregon w USA (mjlpc.com) i absolwentki amerykańskiego Instytutu Psychiatrii Integracyjnej, szybkość zdrowienia dzięki terapii wspomaganej psychodelikami jest naprawdę imponująca. – Od ponad 20 lat pracuję z osobami, które przeżyły traumę, i sama jestem jedną z nich.

Mam za sobą 10 lat psychoterapii, więc znam jej siłę z obu stron barykady. Jednak gdy pracuję z pacjentami i nad sobą za pomocą terapii wspomaganej psychodelikami, widzę ludzi, którzy w ciągu pięciu godzin przechodzą pięcioletnią psychoterapię. To zdumiewające. Nie da się dotrzeć do sedna rzeczy, do których ludzie muszą dotrzeć, bez psychodelików – przynajmniej nie w żaden inny sposób, jaki znamy do tej pory – mówi Wilt.

Mówiąc językiem laika, Wilt twierdzi, że konwencjonalna psychoterapia ma charakter bardzo liniowy i oddziałuje na lewą półkulę, co odpowiada reakcjom na traumę w tzw. sieci domyślnej mózgu. To miejsce, w którym pojawiają się myśli o nas samych i naszych traumatycznych doświadczeniach. Sieć domyślna mózgu jest aktywna podczas odpoczynku, co powiązano z depresyjnym rozmyślaniem¹⁴.

Konwencjonalna terapia może ugrzęznąć w sieci domyślnej mózgu, ale psylocybina i inne kuracje wspomagane psychodelikami aktywują prawą półkulę mózgową. Przywołują nieliniowe myśli, wspomnienia, skojarzenia, uczucia i stare emocje związane z traumami, do których nie można łatwo dotrzeć tylko za pomocą metody lewopółkulowej. 

- Psylocybina jest agonistą receptora serotoninowego. Zwiększa transmisję glutaminianu i obniża poziom cytokin neurozapalnych (niewielkich białek ważnych w sygnalizacji komórkowej). Zmniejsza reaktywność ciała migdałowatego w korze przedczołowej, a następnie aktywność sieci domyślnej mózgu, co osłabia myśli i przekonania budowane jako mechanizmy obronne w wyniku traumy. A kiedy omija się te automatycznie powtarzające się historie, na powierzchnię mogą wypłynąć głębsze prawdy o tym, czego doświadczyliśmy i co czuliśmy. Prawa półkula mózgowa ma ogromną zdolność do wspomagania leczenia – przekonuje Wilt.

Badania pokazują, że psylocybina przyjmowana w ramach terapii jest bardzo skuteczna w łagodzeniu ciężkich zaburzeń depresyjnych¹⁵. Nawet próby z pojedynczą dawką wykazują znaczną redukcję depresji – w tym opornej na leczenie¹⁶.

Jednak, jak podkreśla Wilt, to nie psylocybina leczy. To nawet nie jest kuracja. Psylocybina po prostu wspomaga psychoterapię. – Nie można mieć kiepskiej psychoterapii i po prostu oczekiwać, że psylocybina przeniesie pracę na wyższy poziom. Jednak przy dobrej psychoterapii – o czym przytłaczająco świadczą wszystkie próby dotyczące ciężkich zaburzeń depresyjnych i psylocybiny – efekty są natychmiastowe i trwałe przez cały okres badania, a większość testów trwa ok. 12 miesięcy. A zatem rezultaty utrzymują się na wysokim poziomie – mówi Wilt.

Leczenie psylocybiną może wiązać się z krótkotrwałymi działaniami niepożądanymi, takimi jak ból głowy, nudności i myśli samobójcze, dlatego ważne jest stosowanie go pod nadzorem i opieką doświadczonego terapeuty.

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna

Inną wysoce skuteczną metodą leczenia ciężkich zaburzeń depresyjnych jest przezczaszkowa stymulacja magnetyczna. Ludzkie ciało i mózg są z natury elektryczne. Nie dziwi więc fakt, że istnieją skuteczne sposoby na elektryczną stymulację mózgu i wywoływanie imponujących zmian nastroju.

Wprowadzona w latach 90. ubiegłego wieku terapia polega na zastosowaniu pulsujących pól magnetycznych przez małą cewkę elektryczną. Stymulacja wytwarza prądy elektryczne w tkance mózgowej określonych obszarów związanych z różnymi zaburzeniami.

W leczeniu depresji konkretnym celem jest np. kora przedczołowa¹⁷. Kora przedczołowa, przednia część kory zakrętu obręczy oraz kora przedruchowa są obszarami leczenia w przypadku zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych. U osób cierpiących na schizofrenię, które często słyszą „głosy”, stymulowana jest kora słuchowa.

Bez względu na to, gdzie są skierowane, pola elektromagnetyczne stymulują uwalnianie substancji biochemicznych w mózgu, w tym produkcję neuroprzekaźników, oraz wspomagają nasilenie aktywności neurologicznej i rozwoju neuronów.

Badania pokazują, że przezczaszkowa stymulacja magnetyczna skutecznie łagodzi depresję u pacjentów opornych na leczenie, a przy tym nie powoduje żadnych działań niepożądanych z wyjątkiem sporadycznych krótkotrwałych bólów głowy u niektórych osób¹⁷. Może również skrócić całkowity czas terapii, jako że szybko redukuje objawy depresyjne¹⁸.

Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna jest również skuteczna w łagodzeniu objawów zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych19, które często towarzyszą depresji. Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków zatwierdziła ją w leczeniu obu schorzeń w USA, a brytyjskie instytucje – Narodowy Instytut Doskonałości Zdrowia i Opieki oraz Agencja Regulacyjna ds. Leków i Produktów Opieki Zdrowotnej – w terapii depresji w Wielkiej Brytanii.