Naturalne energetyki - czy rzeczywiście działają?

Guarana - ile ma kofeiny?

Paulinia guarana (cierniopląt), nazywana również guaraną, to roślina naturalnie występująca w rejonie Amazonii. Napój pozyskiwany z jej nasion był stosowany przez rdzennych mieszkańców w celu zmniejszenia pragnienia, wrażliwości na upał i zmęczenia przed planowaną bitwą lub w czasie długiego marszu¹.

Jest on naturalnym źródłem kofeiny: substancja ta stanowi nawet 5% suchej masy nasion guarany, podczas gdy nasiona kawy zawierają jej zaledwie 1-2%.

Do czego używa się guarany?

Z danych statystycznych wynika, że w skali świata: 70% wyhodowanych nasion guarany wykorzystuje się do produkcji napojów energetyzujących i bezalkoholowych, a pozostałe 30% trafia na rynek farmaceutyczny i kosmetyczny bądź do bezpośredniego spożycia.

Co jeszcze ma w sobie guarana?

W guaranie duże stężenie osiągają również taniny, które stanowią 6% jej suchej masy. Są to organiczne związki chemiczne, nazywane też garbnikami, którym przypisuje się między innymi silne działanie antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe.

Badania na temat guarany

Najnowsze badania potwierdzają, że guarana zmniejsza uczucie zmęczenia i poprawia wydolność organizmu². Badanie przeprowadzone w Brazylii w 2013 roku potwierdziło tego rodzaju działanie guarany nawet w przypadku zmęczenia towarzyszącego chemioterapii:

• według ekspertów skuteczna okazała się dawka 37,5 mg ekstraktu z ciernioplątu, przyjmowana doustnie dwa razy dziennie
• uczestnicy badania przyjmowali ekstrakt przez trzy tygodnie, przy czym pierwszą dawkę podano im po upływie tygodnia od chemioterapii³.

Z kolei inne badanie, przeprowadzone przez włoskich specjalistów, nie wykazało wprawdzie znaczącej różnicy w samopoczuciu 27 zdrowych ochotników przyjmujących 350 mg guarany trzy razy dziennie przez 5 dni względem grupy kontrolnej (placebo), jednak zaobserwowano, że uczestniczki badania zgłaszały po jego zakończeniu poprawę w postrzeganiu samych siebie⁴.

Zdaniem specjalistów najwięcej korzyści przynosi spożywanie małych lub umiarkowanych dawek kofeiny (na przykład w postaci suplementów z guarany), w dawce 2-3 mg/kg masy ciała.

UWAGA! Istnieje możliwość przedawkowania kofeiny, a spożycie 10 g czystej guarany jest prawdopodobnie śmiertelne².

Maca (żen-szeń peruwiański) poprawia pracę układu nerwowego

Pochodząca z Ameryki Południowej maca (Lepidium meyenii), nazywana też pieprzycą peruwiańską lub peruwiańskim żeń-szeniem, od dwóch dziesięcioleci zyskuje coraz większą popularność na całym świecie, głównie ze względu na substancje adaptogenne oraz poprawiające libido, pamięć i koncentrację, które występują w jej korzeniu. Roślina ta należy do rodzaju kapustowatych, podobnie jak dobrze znana w naszym kraju pieprzyca siewna, czyli rzeżucha.

Jak udowodniono w badaniu na myszach, maca poprawia pracę układu nerwowego, zwiększając zdolność do orientacji w przestrzeni i zapobiegając powstawaniu luk w pamięci^5,7. Jest ponadto dobrym źródłem błonnika, a także zawiera działającą antyoksydacyjnie witaminę C, miedź i żelazo⁵.

Na co jeszcze dobra jest maca?

Korzeń pieprzycy peruwiańskiej występuje w wielu odmianach kolorystycznych, z których najrzadsza to czarna. Uchodzi ona za wartościową dla mężczyzn, zwłaszcza pragnących zwiększyć masę mięśniową i wytrzymałość, a także chcących poprawić swoją zdolność koncentracji i libido.

Maca wykazuje działanie energetyzujące i poprawia kondycję fizyczną

W przeprowadzonym przez peruwiańskich specjalistów badaniu udowodniono, że spożywanie 1500 mg świeżego korzenia pieprzycy dziennie przez 60 dni zwiększyło u sportowców wydolność oddechową z 2 ml/kg/min do 57,75 ml/kg/min, gdzie kg oznacza 1 kg masy ciała^5,6. Korzeń ten wpływa ponadto na działanie dysmutazy ponadtlenkowej, enzymu neutralizującego wolne rodniki tlenowe, i ogranicza peroksydację (utlenianie) lipidów⁵, powodującą między innymi uszkodzenie błon komórkowych.

Różeniec górski usuwa stres i lęki

Różeniec górski, rosnący również w Polsce, wykazuje wiele cennych właściwości. Mieli go podobno spożywać nawet radzieccy kosmonauci w celu ochrony przed promieniowaniem jonizującym⁸. Przypisuje się mu również zdolność do poprawy pracy organizmu w sytuacjach wymagających jednoczesnego wysiłku fizycznego i umysłowego. Prawdopodobnie jest to powiązane z redukowaniem przez tę roślinę uczucia zmęczenia⁹.

Rożeniec górski wykazuje także działanie przeciwdepresyjne, zmniejszające lęki i antystresowe.

Jak zrobić nalewkę z różeńca górskiego?

Z różeńca górskiego można w prosty sposób przygotować samodzielnie nalewkę:

• zalej rozdrobnione kłącze różeńca ciepłym alkoholem 40% w proporcjach 1:5
• maceruj przez co najmniej 14 dni, przefiltruj
• pij nalewkę maksymalnie 2-3 razy dziennie, po 5 ml, nie dłużej jednak niż przez 4 miesiące¹⁰.

UWAGA! Przedawkowanie nalewki z różeńca może prowadzić do stanów niepokoju, bezsenności, drżenia kończyn czy tak zwanej gonitwy myśli.

Tauryna wycisza i uspokaja

Tauryna to aminokwas, który nie bierze udziału w syntezie białek, ale występuje w stanie wolnym w tkankach organizmu. Jego największe stężenie odnotowuje się w sercu, mięśniach, mózgu i gałce ocznej. Tauryna pełni w organizmie wiele ważnych funkcji, w tym osmoregulacyjną, modulującą kanały wapniowe i przeciwutleniającą. Przyspiesza ponadto regenerację mięśni po wytężonym wysiłku i wzmacnia skurcze mięśni.

Jaką funkcję pełni tauryna?

Tauryna nie jest neurotransmiterem, ale pełni ważną funkcję, jeśli chodzi o prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Zwiększając stężenie dekarboksylazy kwasu glutaminowego (GAD), enzymu występującego między innymi w mózgu i trzustce, a odpowiadającego za wytwarzanie w naszym ciele najważniejszego neuroprzekaźnika o działaniu hamującym, jakim jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA), przeciwdziała nadmiernemu pobudzeniu organizmu.

Dodajmy, że organizm noworodków nie jest w stanie syntezować tauryny, jednak mleko matki i mieszanki dla niemowląt zawierają ją w ilości niezbędnej do zaspokojenia potrzeb rozwijającego się dziecka.

Występowanie tauryny w organizmie regulują nerki: jeśli zbyt mało przyjmujemy jej z pokarmem, kłębuszki nerkowe odfiltrowują ją i tym samym zapobiegają jej niedoborom¹¹.

Co jeszcze powoduje tauryna?

Udowodniono, że tauryna obniża ciśnienie tętnicze krwi poprzez rozkurczanie naczyń krwionośnych - w ten sposób może więc działać uspokajająco. Aminokwas ten uczestniczy także w powstawaniu kwasów żółciowych, odgrywa zatem ważną rolę w procesach trawiennych¹², a ponadto wiele wskazuje na to, że chroni nas również przed wystąpieniem zespołu metabolicznego¹¹.

Tauryna jest antyoksydantem - chroniąc komórki przed negatywnym działaniem wolnych rodników, przyczynia się do zwiększenia pułapu tlenowego i umożliwia wydłużenie wysiłku fizycznego; naukowcy sugerują, że wspomaga również regenerację organizmu i przywraca nam siły^13,14.

Aminokwas ten jest popularnym składnikiem napojów energetyzujących - w 1 szklance takiego napoju (250 ml) może znajdować się nawet 1000 mg tauryny¹⁵. Naturalne źródła tauryny w diecie to ryby i małże, mięso (w tym drób) i mleko¹⁵.

Dlaczego nie należy mieszać substancji pobudzających?

Specjaliści przestrzegają, że łączenie kilku substancji pobudzających może mieć negatywny wpływ na nasze zdrowie. Ponadto osoby, które nie ukończyły 18. roku życia, w ogóle nie powinny po nie sięgać, zwłaszcza w postaci napojów energetyzujących. Lista możliwych długoterminowych działań niepożądanych jest długa i obejmuje między innymi wzrost ciśnienia tętniczego i ubytki w kościach¹⁶.

W przypadku osób dorosłych łączenie kilku (nawet naturalnych) substancji pobudzających może zaś skutkować silnym bólem mięśni i nienaturalnie wysokim stężeniem kinazy kreatynowej¹⁷, co wiąże się z uszkodzeniem mięśni i może prowadzić do zawału. A zatem zachowajmy zdrowy rozsądek i suplementy diety przywracające energię stosujmy zgodnie ze wskazówkami producenta.