Nasze magazyny
Uczucie pieczenia w przełyku i za mostkiem to częsta dolegliwość, spowodowana cofaniem się do przełyku kwaśnej treści żołądkowej w wyniku rozluźnienia lub osłabienia dolnego zwieracza przełyku (LES).
Ten zbudowany z mięśni pierścień rozluźnia się podczas przełykania pokarmu, by umożliwić jego przedostanie się do żołądka, po czym zacieśnia się, by zapobiec jego cofaniu. Jego napięciem steruje układ nerwowy z udziałem związków sygnalizacyjnych, ale pod wpływem pewnych produktów spożywczych, leków, a nawet silnych emocji zwieracz może rozluźniać się, co jest przyczyną zgagi.
Jakie są przyczyny zgagi?
Choć objaw ten potocznie kojarzy się z nadprodukcją kwasu żołądkowego, to w rzeczywistości jego przyczyną może być zarówno nadkwasota, jak i (może nawet częściej) niedokwasota żołądka.
Obniżenie kwasowości w żołądku utrudnia prawidłowe trawienie (zwłaszcza białek) i wchłanianie składników pokarmowych, a oprócz tego zwiększa podatność żołądka na infekcje.
Przyczyn niedokwasoty może być wiele, a do najczęstszych należą infekcje bakteriami Helicobacter pylori, podeszły wiek, niedoczynność tarczycy, stosowanie leków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego, takich jak inhibitory pompy protonowej (IPP) lub blokery receptora H2, a także zaburzenie funkcjonowania nerwu błędnego, który steruje wydzielaniem soku żołądkowego.
Nadkwasota również może być skutkiem infekcji Helicobacter pylori, ale może być także wywołana stresem, niewłaściwą dietą, paleniem tytoniu i nadmiernym spożyciem alkoholu, chorobą wrzodową, stosowaniem pewnych leków (niesteroidowych leków przeciwzapalnych, niektórych antybiotyków, leków przeciwdepresyjnych SSRI).
Nadmierne wydzielanie kwasu żołądkowego może też być paradoksalnym skutkiem nagłego odstawienia przyjmowanych przez dłuższy czas leków hamujących jego wydzielanie.
Zgaga może sporadycznie pojawiać się u każdego, np. po spożyciu pewnych produktów lub alkoholu, ale jeśli zdarza się często, może być symptomem poważniejszego schorzenia, zwanego chorobą refluksową przełyku.
Do jej przyczyn, poza niewłaściwą dietą i schematem odżywiania oraz stresem, należą też zaburzenia funkcjonalne dolnego zwieracza przełyku oraz jego częste samoistne rozluźnianie się, zaburzenia motoryki przełyku, a także upośledzenie funkcjonowania żołądka.
Długotrwała nieleczona choroba refluksowa może prowadzić do stanu zapalnego, krwawień i owrzodzeń przełyku, a nawet do raka przełyku. Dlatego dolegliwości refluksowych nie należy lekceważyć, a łagodzić je można poprzez odpowiedni dobór spożywanych produktów, unikanie stresu i stosowanie suplementów łagodzących zgagę oraz ochraniających błonę śluzową przełyku.
W uporczywych przypadkach zgagi, a także wtedy, gdy towarzyszą jej inne objawy, takie jak utrata wagi, krwawienia, trudności w przełykaniu, wymioty i silne bóle brzucha, niezbędna może być dokładniejsza diagnostyka medyczna. Jakie są sposoby na zgagę?
1. Unikaj produktów wywołujących pieczenie
Lista wyzwalaczy zgagi może być nieco odmienna u poszczególnych osób, ale na ogół zawiera bardzo pikantne potrawy, pomidory i ich przetwory, owoce cytrusowe, czosnek, cebulę, czekoladę, potrawy smażone lub bardzo tłuste, miętę, alkohol oraz napoje kofeinowe i gazowane.
Czasem zgaga może pojawiać się też po produktach o wysokim indeksie glikemicznym, takich jak białe pieczywo i słodycze. Postaraj się zawsze zapisywać, co wywołało u Ciebie zgagę, by ustalić swój własny zestaw produktów, które powinieneś wyeliminować z jadłospisu.
2. Bierz probiotyki
Ważną rolę w rozwoju choroby refluksowej odgrywa dysbioza jelitowa, czyli zaburzenie składu flory bakteryjnej jelit. Bakterie probiotyczne z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium mogą łagodzić objawy poprzez przywrócenie równowagi mikrobioty jelitowej, a także zmniejszenie stanów zapalnych i stymulowanie produkcji śluzu chroniącego wyściółkę żołądka. Pomagają one także regulować wydzielanie soku żołądkowego i poprawiają trawienie.
Przegląd 13 badań potwierdził, że w większości przypadków suplementacja probiotyków redukowała objawy choroby refluksowej przełyku, takie jak cofanie się treści pokarmowej, zgaga, odbijanie, mdłości i ból brzucha. Zmniejszała też częstość występowania epizodów refluksu2.
3. Popijaj prawoślaz
Althaea officinalis to roślina spokrewniona z malwą ogrodową, której korzeń, przyjmowany w postaci maceratu lub suplementu, znany jest z własności przeciwzapalnych i przeciwutleniających oraz z działania ochraniającego błony śluzowe. Dzięki wysokiej zawartości kleistych polisacharydów prawoślaz przynosi ulgę w chorobie refluksowej i wrzodowej, gdyż wytwarza barierę ochronną na powierzchni błon śluzowych, zmniejszając stany zapalne i ułatwiając regenerację nabłonka.
Zawarte w roślinie flawonoidy hamują także wydzielanie prozapalnych cytokin i zwiększają aktywność enzymów cytoprotekcyjnych (ochraniających komórki). W jednym z badań prawoślaz równie skutecznie, jak omeprazol (inhibitor pompy protonowej) i mizoprostol (lek przeciwwrzodowy) łagodził wrzody trawienne i zmniejszał wydzielanie kwasu żołądkowego oraz produkcję pepsyny, która również podrażnia błony śluzowe w chorobie refluksowej1.
Macerat z prawoślazu można przygotować, zalewając 2-3 łyżki rozdrobnionego korzenia ok. 0,5 l zimnej lub ciepłej wody i pozostawiając na kilka godzin, co jakiś czas mieszając. Wypijaj po łyżce co 2 godziny.
5. Zmień nawyki żywieniowe
Przede wszystkim unikaj przejadania się, które zmusza żołądek do wytężonej pracy i obfitszej produkcji kwasu solnego, a także zwiększa ryzyko cofania treści żołądkowej. Jedz częściej, ale mniejsze porcje, bierz małe kęsy i starannie je przeżuwaj.
Ostatni posiłek spożywaj na co najmniej 3 godz. przed położeniem się spać. Jedz przy stole, siedząc na krześle, a nie np. w pozycji półleżącej, w której żołądek i dolny zwieracz przełyku mogą być poddawane uciskowi. Nie kładź się też bezpośrednio po posiłku. Unikaj zbyt obcisłych ubrań, szczególnie takich, które mocno ściskają talię.
6. Sypiaj na lewym boku
Jeżeli masz problemy z zaśnięciem z powodu zgagi, połóż się na lewym boku. W tej pozycji położenie przełyku w stosunku do żołądka jest najkorzystniejsze, ponieważ przełyk znajduje się ponad żołądkiem.
Gdy leżysz na prawym boku, żołądek ułożony jest powyżej ujścia przełyku, co, niestety, sprzyja powstawaniu zgagi w przypadku rozluźnienia dolnego zwieracza przełyku. Pozycja leżąca na lewym boku powoduje mniej podrażnień przełyku i mniej nocnych objawów refluksu.
Dobrze jest też unieść nieco górną część tułowia poprzez wsparcie jej na poduszkach lub klinie antyrefluksowym (poduszce klinowej).
7. Żuj mastikę
Mastyks zwany też łzami Chios, to żywica drzewa pistacji kleistej (Pistacia lentiscus). Tradycyjnie stosowana jest w basenie Morza Śródziemnego i na Bliskim Wschodzie jako środek łagodzący dolegliwości żołądkowo-jelitowe. Ma działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne, skutecznie zmniejsza populację Helicobacter pylori, zapobiega też powstawaniu wrzodów trawiennych.
Lurecja jest dostępna jako suplement w kapsułkach lub w postaci naturalnej, jako bryłki żywicy do żucia. W randomizowanym badaniu z grupą kontrolną placebo żucie gumy z mastyksem po 3 tygodniach przyniosło znaczącą poprawę u 77% badanych pod względem takich objawów jak zgaga i bóle brzucha9.
8. Zastosuj lukrecję
Korzeń Glycyrrhiza glabra zawiera saponiny i flawonoidy, dzięki którym ma zdolność łagodzenia podrażnień, zwiększania wydzielania śluzu i ochrony błon śluzowych (w tym także wyściółki przełyku) przed uszkodzeniami.
Lukrecja zmniejsza stany zapalne, hamując syntezę prostaglandyn, umożliwia odbudowę bariery śluzowej i sprzyja regeneracji nabłonka. Hamuje też wzrost bakterii Helicobacter pylori i moduluje mikrobiotę jelitową.
Najlepiej jest stosować preparaty z lukrecji pozbawionej głównej saponiny – glicyryzyny (oznaczane skrótem DGL), gdyż nadmierne spożycie zwykłej lukrecji może prowadzić do nadciśnienia i hipokaliemii (niedoboru potasu).
W trwającym 2 lata badaniu osób z chorobą refluksową lukrecja DGL działała skuteczniej niż leki hamujące wydzielanie kwasu solnego3. W innym badaniu ekstrakt z lukrecji DGL już po 2 tygodniach usunął objawy choroby refluksowej, takie jak cofanie treści żołądkowej i zgaga4.
9. Jedz banany
Banany, bogate w potas, mogą pomagać w neutralizowaniu kwasu żołądkowego. Obfitują też w pektyny, rozpuszczalny błonnik, wspomagający przechodzenie treści przez przewód pokarmowy i zapobiegający długotrwałemu zaleganiu pokarmu w żołądku, a w konsekwencji – także nadmiernej produkcji kwasu solnego.
Banany tworzą również ochronną warstwę na śluzówce przełyku, zmniejszając podrażnienia w wyniku refluksu8. Wybieraj dojrzałe owoce, gdyż w miarę dojrzewania wzrasta ich wartość pH, czyli stają się bardziej zasadowe.
Suplementuj maślan sodu
Maślan sodu to sól kwasu masłowego, będącego postbiotykiem, czyli substancją produkowaną w sposób naturalny przez bakterie w jelicie grubym podczas fermentacji błonnika.
Maślan sodu ma działanie ochronne i regenerujące śluzówkę przewodu pokarmowego. Zmniejszą stany zapalne i podrażnienia, przyspiesza gojenie, zapobiega nieszczelności jelita i odżywia jego nabłonek. Reguluje też skład mikrobioty jelitowej poprzez stymulowanie wzrostu dobroczynnych bakterii i hamowanie namnażania się bakterii szkodliwych, a więc może wspomagać odbudowę flory jelitowej.
Maślan sodu może przywracać równowagę mikrobioty jelitowej, zmienionej pod wpływem długotrwałego stosowania inhibitorów pompy protonowej (IPP)5. Hamuje też wydzielanie cytokin prozapalnych z nabłonka przewodu pokarmowego, co może łagodzić objawy refluksu poprzez osłabianie odpowiedzi zapalnej.
Związek ten reguluje również wydzielanie soku żołądkowego, a także poprawia motorykę przewodu pokarmowego i w ten sposób przeciwdziała przypadkom zgagi i refluksu kwasowego, zwłaszcza jeśli są one powiązane z chorobami zapalnymi jelit6.
10. Wypróbuj wiąz czerwony
Kora tego północnoamerykańskiego drzewa, z którego leczniczych własności korzystali Indianie, ma działanie ochraniające i łagodzące podrażnienia żołądka, jelit i przełyku. Zawiera kleistą substancję, złożoną głównie z polisacharydów, która wchłania wodę i tworzy lepki żel, pokrywający ochronną warstwą błony śluzowe.
Wiąz czerwony stymuluje też wydzielaniu śluzu oraz działa przeciwzapalnie i przyspiesza gojenie. Dostępna jest w postaci suplementów, ale do łagodzenia refluksu najbardziej odpowiednie są napary ze sproszkowanej kory.
W trwającym 16 tygodni badaniu kora wiązu czerwonego (Ulmus rubra), znacznie zmniejszyła objawy takie jak zgaga, niestrawność i bóle brzucha. Prawie połowa uczestników z chorobą refluksową zmniejszyła użycie leków IPP, a wielu mogło ponownie wprowadzić produkty wywołujące refluks do swego jadłospisu bez nawrotu objawów10. Niewskazane jest stosowanie kory wiązu czerwonego u dzieci oraz u kobiet ciężarnych i karmiących.
