Nasze magazyny
Wiele osób to zna: swędzące i bolesne miejsce na ustach, które szybko zamienia się w krostkę, a następnie wypełniony osoczem pęcherzyk. Opryszczka wargowa ("zimno") to nie tylko problem estetyczny, ale przede wszystkim schorzenie neurologiczne, wywołane przez wirusa HSV-1 (herpeswirus typu 1), "krewniaka" m.in. wirusa ospy wietrznej i Epsteina-Barr. Skoro więc opryszczka wargowa atakuje układ nerwowy, specjaliści zaczęli zastanawiać się, w jaki sposób jej manifestacje przyczyniają się do rozwoju choroby Alzheimera – innego poważnego problemu neurologicznego.
Związek między opryszczką a chorobą Alzheimera
W badaniu wykorzystano tzw. dane rzeczywiste pochodzące z obszaru Stanów Zjednoczonych. Naukowcy chcieli przy okazji ocenić potencjalne korzyści ze stosowania leków przeciwwirusowych u pacjentów ze zdiagnozowanym zakażeniem HSV-1. W tym celu przeprowadzili retrospektywne badanie kliniczno-kontrolne: wykorzystano w nim dane z bazy roszczeń komercyjnych (większość Amerykanów korzysta z prywatnych ubezpieczeń zdrowotnych).
Dane 344 628 pacjentów z chorobą Alzheimera zdiagnozowanych między 2006 a 2021 rokiem, w wieku co najmniej 50 lat, dopasowano do informacji o pacjentach z grupy kontrolnej (bez historii zaburzeń neurologicznych) pod względem wieku, płci, regionu, roku wprowadzenia do bazy danych oraz liczby wizyt w placówce opieki zdrowotnej. Większość badanych (65%) stanowiły kobiety, a średnia wieku wynosiła 73 lata.
Na podstawie tych danych zaobserwowano następujące zjawiska:
Historia diagnozy wirusa opryszczki wargowej (HSV-1) była obecna u 1507 (0,44%) pacjentów z chorobą Alzheimera w porównaniu do 823 (0,24%) osób z grupy kontrolnej, diagnoza HSV-1 wiązała się ze zwiększonym ryzykiem alzheimera, a związek ten był wyraźniejszy i wzrastał w starszych grupach wiekowych.
Zaobserwowano też, że obecność wirusa opryszczki narządów płciowych (HSV-2) i wirusa ospy wietrznej-półpaśca (VZV) również były skorelowane z chorobą Alzheimera, co sugeruje, że zakażenia innymi wirusami z tej rodziny mogą również zwiększać podatność na tę postać demencji.
Zaobserwowano też pozytywne zjawisko: u pacjentów z HSV-1, którzy po diagnozie stosowali leki przeciwwirusowe, rzadziej rozwijała się choroba Alzheimera w porównaniu z tymi, którzy ich nie stosowali.
Badanie to wiązało się jednak z wieloma ograniczeniami.
- Po pierwsze, nikt nie uczestniczył w nim fizycznie, a jedynie porównywano dane pacjentów z bazy ubezpieczeniowej.
- Po drugie, uchwycono prawdopodobnie tylko niewielką część całkowitej populacji z zakażeniem HSV-1, ponieważ wielu pacjentów przechodzi infekcję bezobjawowo lub nie szuka opieki medycznej podczas nawrotów, przez co diagnoza nie jest rejestrowana w bazie. Po trzecie, nie uwzględniono danych tych pacjentów, którzy mieli epizody opryszczki przed zarejestrowaniem w bazie.
Autorzy pracy są przekonani, że wirus opryszczki wargowej odgrywa pewną rolę w rozwoju choroby Alzheimera i podkreślają, że terapie przeciwwirusowe mogą zmniejszyć ryzyko zachorowania na tę ostatnią.
Postulują też, że monitorowanie zakażeń wirusem opryszczki powinno być priorytetem w zdrowiu publicznym w kontekście zarządzania chorobą Alzheimera, zwłaszcza u osób z historią rodzinną demencji. Wyniki tego badania są w dużej mierze zgodne z wcześniejszymi pracami naukowymi na ten temat1.
Choroba Alzheimera – więcej niż problemy z pamięcią
Alzheimer jest schorzeniem przewlekłym i nieuleczalnym, powoli uszkadzającym układ nerwowy. Stanowi nawet 80% przypadków demencji. W Stanach Zjednoczonych tylko w 2020 r. łączne koszty leczenia choroby Alzheimera sięgnęły 305 mld dolarów1 (w Polsce na ten cel pośrednio i bezpośrednio wydaje się rocznie ok. 11 mld zł)2.
Ostatnie odkrycia dotyczące przeciwdrobnoustrojowej roli powiązanego z chorobą Alzheimera białka zwanego beta-amyloidem sugerują udział obcych czynników w rozwoju tej postaci demencji. Spośród wszystkich "podejrzanych" to herpeswirusom, a zwłaszcza HSV-1, poświęca się najwięcej badań.
Wirus opryszczki wargowej wywołuje bardzo powszechne zakażenia, dotykające ponad dwie trzecie światowej populacji w wieku 0–49 lat1. Wirus ten "zakopuje się" w zwoju nerwu trójdzielnego i może okresowo reaktywować się. To wciąż utrudnia przygotowanie terapii, która prowadziłaby do całkowitego usunięcia go z organizmu i wyleczenia z zakażenia.
- https://bmjopen.bmj.com/content/15/5/e093946
- https://pulsmedycyny.pl/medycyna/neurologia/roczny-koszt-choroby-alzheimera-w-polsce-to-nawet-11-mld-zl-wciaz-czekamy-na/
