Wydaje się, że jeśli chodzi o problemy z tarczycą, medycyna po prostu nie jest w stanie postępować właściwie. Dotyczy to szczególnie niedoczynności gruczołu, której skutkiem jest pojawienie się ospałości i nadwagi.
Niedoczynność tarczycy występuje zdecydowanie częściej niż jej nadczynność, w przebiegu której organizm funkcjonuje na najwyższych obrotach. Jeszcze 10 lat temu uznawano ją za jedną z najpowszechniej niediagnozowanych chorób. Jednak obecnie lekarzy obwinia się o kompletnie odruchową reakcję i dostrzeganie problemów z gruczołem tarczowym tam, gdzie ich nie ma, a przez to niepotrzebne przepisywanie leków hormonalnych.
- To potencjalnie ogromny problem, biorąc pod uwagę fakt, że 1 na 4 osoby sprawdza funkcjonowanie tarczycy - mówi Jayne Franklyn, prezes Brytyjskiego Towarzystwa Tyreologicznego1.
W rezultacie pacjenci, którym niesłusznie podaje się leki hormonalne, mogą doświadczać poważnych skutków w wyniku nadmiaru hormonów tarczycy. Co gorsza, nieprawidłowa diagnoza może również ukrywać cięższe schorzenia, takie jak depresja.
Diagnostyka chorób tarczycy
Tarczyca - gruczoł dokrewny znajdujący się u podstawy szyi - odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu i metabolizmie. Kontroluje tempo, w jakim ciało wykorzystuje energię i wytwarza białka, przez wydzielanie hormonów T4 (tyroksyny) i T3 (trójjodyniny). Tarczyca może produkować ich zbyt mało (niedoczynność) lub zbyt dużo (nadczynność). Pierwsze z wymienionych zaburzeń pojawia się również w sytuacji, gdy hormony nie mogą dotrzeć do tkanek organizmu.
Lekarze stosują zaledwie 2 metody diagnostyki zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Mogą poszukiwać objawów lub przeprowadzić badania krwi. Jednakże oba te sposoby są wysoce niemiarodajne. Typowe objawy niedoczynności tarczycy obejmują bowiem zmęczenie, marznięcie, suchość skóry, przygnębienie i przybieranie na wadze, co może być spowodowane również przez wiele innych, poważniejszych zaburzeń. Choroba Gravesa-Basedowa, która bywa spowodowana przez niedoczynność tarczycy, manifestuje się niemal tak samo, jak wiele fizjologicznych zmian następujących w czasie ciąży, przez co jej zdiagnozowanie jest niemal niemożliwe u kobiet oczekujących dziecka2.
Bardziej miarodajnym testem diagnostycznym jest standardowe badanie sprawdzające poziom hormonu tyreotropowego (TSH) we krwi. Jednakże również ono może dać wynik fałszywie pozytywny, zwłaszcza gdy pacjent zmaga się z innym problemem zdrowotnym. Kolejne badanie, po wyleczeniu prawdziwej choroby, prawdopodobnie wykazałoby, że poziom TSH jest w normie. Niestety rzadko zleca się ponowne testy, a u pacjenta często już wcześniej rozpoczyna się niepotrzebnie cykl hormonoterapii, mogącej powodować ciężkie reakcje niepożądane.
Alternatywy dla leków
Bauhinia purpurea - wyciąg z kory tej kwitnącej rośliny może poprawić poziomy T3 i T4 we krwi, chociaż jedyne dane na t en temat pochodzą z badania na myszach laboratoryjnych16.
Cynk – niedobór tego pierwiastka może spowodować niedoczynność tarczycy, a jego suplementacja - cofnięcie choroby17.
Morszczyn pęcherzykowaty (Fucus vesiculosus) - jeśli problemy z tarczycą są związane z niedoborem jodu, spożywanie tego glonu to jedna z metod na zwiększenie jego podaży18.
Technika neuroemocjonalna (NET) - ta psychofizyczna metoda może wspomóc normalizację zaburzeń tarczycy. W jednym z badań, w którym wzięło udział 2 pacjentów z niedoczynnością gruczołu, podniosła u nich poziomy TSH i T4 tak, że wróciły do normy19.
Terapia zastępcza Armour Thyroid - ten suchy ekstrakt z tarczycy, pozyskiwany od świń, stanowi alternatywę wobec syntetycznych leków stosowanych w ramach hormonalnej terapii zastępczej. W jednym z badań wykazano, że w leczeniu niedoczynności gruczołu jest on skuteczniejszy niż klasyczny farmaceutyk20.
Przyczyny chorób tarczycy
Lekarze mają również tendencję do nieprawidłowego pojmowania przyczyn chorób tarczycy. Według standardowego poglądu problemy z gruczołem tarczowym są wynikiem zwiększonej długości życia ludzi lub dziedziczenia skłonności genetycznych. Kiedyś wywoływał je niedobór jodu, jednak obecnie - przynajmniej na Zachodzie - wiele produktów spożywczych wzbogaca się w ten pierwiastek. Ta przyczyna została więc całkowicie wyeliminowana. Jeśli już, dziś niebezpieczne może być nadmierne spożycie jodu, szczególnie przez konsumpcję wzbogacanej w niego soli, która prowadzi do indukowanej nim nadczynności lub niedoczynności tarczycy3.
Kiedy wiadomo już, że niedobór jodu nie jest przyczyną problemów z tarczycą, medycyna oskarża pozostałe czynniki: proces starzenia i skłonności genetyczne. Dlatego też lekarze są przekonani, że jedynie środek farmaceutyczny, taki jak lewotyroksyna w przypadku niedoczynności gruczołu i beta-bloker w przypadku jego nadczynności, jest w stanie znormalizować poziom hormonów. W rzeczywistości pierwsza z wymienionych substancji może z równym prawdopodobieństwem powodować ich nadmiar4.
Jednakże żadna z wymienionych wyżej przyczyn z pewnością nie dotyczy większości przypadków zaburzeń funkcjonowania tarczycy. Rosnąca liczba dowodów sugeruje, że jej niedoczynność i nadczynność częściej rozwijają się pod wpływem czynników środowiskowych i dietetycznych.
Przyczyny, które lekarze wydają się pomijać, obejmują:
- alergie pokarmowe - osoby z kilkoma alergiami, np. celiakią, są o wiele bardziej narażone na wystąpienie problemów z tarczycą5;
- niedobór selenu - tarczyca to jedno z miejsc w organizmie, w których gromadzi się najwięcej tego pierwiastka śladowego, więc jakiekolwiek niedobory mogą prowadzić do zaburzeń gruczołu6;
- zanieczyszczenia - powszechne toksyny, takie jak nadchlorany, rodanki i azotany, blokują wchłanianie jodu i powodują choroby tego gruczołu7;
- leczenie onkologiczne - prawidłowe funkcjonowanie tarczycy może upośledzać np. radioterapia8;
- cukrzycę, szczególnie typu 29; stan przedcukrzycowy - jeśli pojawi się w ciąży, może mieć wpływ na funkcjonowanie tarczycy w późniejszym życiu10;
- fluor - pierwiastek chemiczny znajdujący się w wodzie z kranu może zakłócać naturalny proces wchłaniania jodu11;
- nadmiar jodu - pierwiastek ten uznaje się za niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, jednak jego zbyt duża ilość może prowadzić do jej nadczynności12, a unikanie wzbogacanej nim soli nie wystarczy, ponieważ stosuje się go również w preparatach wykrztuśnych, odkażających, niektórych lekach oraz środkach kontrastowych13;
- leki na receptę - nawet preparaty niezawierające jodu mogą powodować problemy z tarczycą, np. nasercowy środek amiodaron14;
- problemy emocjonalne - tarczyca jest szczególnie podatna na traumy psychiczne, takie jak żałoba i rozwód15.
Choroby tarczycy można skutecznie leczyć
W medycynie panuje powszechne przekonanie, że choroby tarczycy są dożywotnie. W rezultacie pacjenci prawdopodobnie przez cały czas będą musieli przyjmować leki utrzymujące prawidłowy poziom jej hormonów. W kilku rzadkich przypadkach faktycznie może być to niezbędne. Jednak o wiele bardziej prawdopodobne jest to, że problemy z tarczycą nasilają się i ustępują.
Jest również bardziej prawdopodobne, że przyczynę problemów z tarczycą pacjent jest w stanie kontrolować. Niewielkie śledztwo może odkryć prawdziwe źródło zaburzeń, np. zanieczyszczenia środowiska, zwłaszcza fluor, który da się ograniczyć lub wyeliminować przez stosowanie filtrów powietrza i wody. Oczywiście zaburzenia funkcjonowania tarczycy mogą się nasilać w miarę gromadzenia się toksyn w organizmie, co prowadzi lekarzy do przekonania, że stanowią bezpośredni skutek starzenia się.
Jednak jedno wiadomo na pewno: w wielu przypadkach można im zapobiec lub je wyleczyć, i to bez użycia silnych leków.
Bryan Hubbard
Bibliografia
- BMJ 2009; 338: b725
- Endocr Pract 2009 Oct 15; 1-36
- BMJ 1976; 1: 372-5
- Lancet 1991; 337: 171-2
- J Pediatr 2009; 155: 51-5
- Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2009; 23: 815-27
- Toxicol Ind Health 1998; 14: 121-58; Best Pract Res Clin Endocrinol Metab 2009; 23: 801-13
- Am J Clin Oncol 2009; 32: 150-3
- Turk J Pediatr 2009; 51: 183-6
- BMJ 2009; 339: b4336
- Klin Wochenschr 1984; 62: 564-9
- J Endocrinol Invest 1994; 17: 23-7
- Z Kardiol 2001; 90: 751-9
- BMJ 1996; 313: 539-44
- Acta Endocrinol 1993; 128: 293-6
- J Ethnopharmacol 1999; 67: 233-9
- Int J Dermatol 1976; 15: 757-61
- Food Add Contam 1987; 5: 103-9
- Complement Ther Clin Pract 2009; 15: 67-71
- N Engl J Med 1999; 340: 424-9