Niedoczynność tarczycy - dieta, zioła, suplementy

Zdrowe zakupy

Suplementy diety

Andrographis ParActin®

Suplementy diety

Ashwagandha KSM-66 BIO

Suplementy diety

AstaZine® Astaksantyna

Suplementy diety

Koenzym Q10

Suplementy diety

Kolagen UC-II®

Suplementy diety

Kurkuma BCM-95®

Suplementy diety

Żeńszeń fermentowany GS15-4®

Spis treści

• Czym jest niedoczynność tarczycy i jak się objawia?
• Jak leczyć niedoczynność tarczycy?
• Cenne minerały przy niedoczynności tarczycy
• Styl życia wpływa na pracę tarczycy
• Selen potrzebny od zaraz!

8mln Polaków żyje z niedoczyn­nością tarczycy (hipotyreozą). Objawy choroby obejmują m.in. nadwrażliwość na niż­sze temperatury, zaburzenia pamięci i trudności z koncentracją, ospałość w ciągu dnia, spowolnienie perystaltyki jelit, suchą skórę, nadmierne wypadanie włosów, zwiększoną masę ciała, obfite krwawienia menstruacyjne, oraz pod­wyższone ciśnienie krwi. Jakby tego było mało, hipotyreoza może być przyczyną zaburzeń płodności, a chorzy narażeni są na zwiększone ryzyko choroby serca¹.

Czym jest niedoczynność tarczycy i jak się objawia?

Tarczyca pod wpływem wydzielanej przez przysadkę mózgową tyreotropiny (TSH) produkuje hormony T3 (trójjodo­tyroninę) i T4 (tyroksynę) o działaniu zwiększającym metabolizm ustroju. Gruczoł ten wytwarza również hormo­ny T1 i T2 oraz kalcytoninę – hormon polipeptydowy, zmniejszający po­ziom wapnia we krwi, a wzmagający jego odkładanie się w kościach². Prekursorem do wytwarzania trójjo­dotyroniny i tyroksyny jest tyreoglo­bulina (TRH) zawarta w koloidzie wypełniającym pęcherzyki tarczycy. T3 powstaje przez odjodowanie tyrok­syny na poziomie tkankowym i wy­kazuje 5-krotnie większą aktywność niż T4. Oba hormony powodują efekt kalorygenny, tzn. zwiększają ilość wy­twarzanego w organizmie ciepła, przy­spieszają spalanie wewnątrzkomór­kowe, zwiększają przemianę materii. Ich metaboliczna aktywność dotyczy wszystkich tkanek, a w nich przemian białek, węglowodanów i tłuszczów. Z udziałem T3 i T4 wzrasta pobieranie aminokwasów i obrót białka w komór­ce, zwiększa się ich synteza i rozpad³.

Niedoczynnością tarczycy nazywa się zespół objawów klinicznych wywoła­nych niedoborem bądź brakiem jej hor­monów – najczęściej tyroksyny – i/lub bardzo rzadko opornością na ich dzia­łanie na poziomie komórek⁴. Czasami przyczyną są zaburzenia metabolizmu obwodowego T4 i wewnątrzkomórko­wego wytwarzania T3, mimo prawidło­wej produkcji tyroksyny w tarczycy.
Jako że hormony tego gruczołu mają szeroki zasięg działania, ich deficyt wpływa na działanie całego ustroju, to zaś tłumaczy tak boga­tą symptomatologię hipotyreozy. Choć najczęstszą przyczyną dys­funkcji tarczycy jest przewlekłe limfocytowe zapalenie tego gru­czołu (choroba Hashimoto), to do rozwoju choroby doprowadzić może zarówno znaczny niedobór jodu w środowisku, jak i nadmierne spożycie jodków. Mówimy wtedy o zjawisku Wolffa-Chaikoffa: jodki w dużych stężeniach unieczynniają peroksydazę tarczycową (TPO)⁵. U podłoża kłopotów gruczołu tar­czowego może leżeć też nadmiar fluoru i chloru w wodzie.

Niedoczynność tarczycy wystę­puje ok. 5 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, a częstość wystę­powania tej choroby zwiększa się z wiekiem – szacuje się, że dotyka ok. 4-15% populacji po 60. r.ż.

Choć medycyna klasyczna prze­ważnie traktuje niedoczynność tarczycy jako chorobę przewlekłą, której nie da się wyleczyć, to jednak istnieją dowody na to, że zmiana diety, stylu życia oraz odpowiednia suplementacja są w stanie zmniej­szyć objawy, a nawet odwrócić ten stan u niektórych. Przykładem może być Izabella Wenzt, farmaceutka polskiego pochodzenia, która po la­tach walki z chorobą opracowała kurację utrzymującą ją w remisji⁶.

Jak leczyć niedoczynność tarczycy?

Zazwyczaj, gdy u pacjenta zostaje zdiagnozowana hipotyreoza, przepi­suje się mu codzienne spożycie leków zastępczych hormonu tarczycy. Te leki (najczęściej lewotyroksyna) mogą czasem wywołać działania niepożą­dane, a brak dawki może eskalować objawy⁷. Nie ma natomiast żadnej te­rapii, która skupiłaby się na usunięciu przyczyny niedoczynności tarczycy, którą najczęściej jest hashimoto.

Na szczęście w świecie nauki, co­raz częściej mówi się o tym, że natu­ralne środki mogą pomóc uporać się z pierwotną przyczyną niedoczyn­ności tarczycy i dzięki temu dopro­wadzić do długotrwałej poprawy. I oczywiście, jak to w takich sytu­acjach bywa, pierwsze skrzypce gra tu dieta. W protokole całkowicie wyłącza się zboża i jaja (aż 50% osób ich nie toleruje, a wśród cierpiących na cho­roby autoimmunologiczne problem dotyczy aż 80%). Konieczne jest również odstawienie roślin psianko­watych i strączków (ze względu na lektyny) oraz glu­tenu i nabiału. Taki reżim powinien być utrzymywany przez ok. 1-6 miesięcy, a następnie można stopniowo wprowadzać kolejne produkty w celu zidentyfikowa­nia konkretnych alergii i nietolerancji pokarmowych.

Jednym z głównych zaleceń dla pacjentów z hipotyreozą jest wdrożenie protokołu autoimmunologicznego (AIP). To podejście dietetyczne, w którym podstawą jest spożywanie żywej żywności (czyli fermentującej, dojrzewającej, kiszonej, niepaczkowanej i nie­obrobionej termicznie). Jedzenie nie powinno być modyfikowane genetycznie ani za­wierać dodatków, konserwantów, sterydów i antybio­tyków. Należy też unikać żywności z długimi terminami przydatności do spo­życia, np. mleka UHT.

Po zakończeniu AIP możesz przejść na zrównoważoną die­tę bogatą w witaminy B12 i D. Kupując żywność, staraj się wybierać ekologiczne produkty pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza takie jak mięso i jaja. Sprawdzaj też przewodnik „Zakupy bez pestycydów” amerykańskiej agencji Enviromental Working Group (EWG). Co roku zamieszcza tam listę warzyw i owoców o największej i najmniejszej zawartości substan­cji chemicznych. To właśnie tzw. brudna 12 i czysta 15. Jednocześnie pamiętaj, że jeżeli zdecydujesz się jeść je­dynie rośliny z organicznych upraw, najprawdopodobniej nie będą one zawierały selenu. Gleby w Europie są bowiem ubogie w ten pierwiastek, a ekologiczne uprawy nie mogą być wzbogacane składnikami odżywczymi ani nawożone.

Cenne minerały przy niedoczynności tarczycy

Niestety, cierpimy nie tylko z powodu deficytu Se. Niedobór jodu dotyczy ok. 50% całej populacji europejskiej, w tym ko­biet w wieku rozrodczym i ciężarnych. Pomimo wprowadzenia w 1997 r. w Polsce obligatoryjnej profilaktyki jodowej, której podstawą jest jodowanie soli kuchennej, dzienne spożycie tego mikroelementu jest zbyt małe, aby pokryć zwiększone zapotrzebowanie w okresie ciąży i karmienia. Co więcej, niedo­stateczne spożycie jodu przez matkę wywołuje także niedobór tego pierwiastka u dziecka.

• Jod jest niezbędnym elementem śladowym, który jest składnikiem hormonów tarczycy. Przy łagodnym niedo­borze jodu tarczyca może dostosowywać się i utrzymywać pro­dukcję hormonów w granicach normy. Jednak gdy długo­trwałe utrzymywanie się tego stanu, pro­wadzi do proliferacji komórek pęcherzykowych, autonomicznego wzrostu tarczycy i jej dysfunkcji⁸.

Niedobór jodu dotyczy ok. 50% całej populacji europejskiej, w tym ko­biet w wieku rozrodczym i ciężarnych.

• Cynk W licznych badaniach udokumentowano, że suple­mentacja selenu i cynku może być korzystna w populacjach mających niedobory tych mikroelementów. Z przeglądu prac dokonanego w ubiegłym roku przez chińskich uczonych wy­nika, że: „suplementacja Zn w diecie, początkowo stosowana do przywracania funkcji immunologicznej, poprawia rów­nież funkcję tarczycy, takie jak obniżone poziomy TSH⁹”.
  Czesi natomiast wykazali istotną korelację między autoprze­ciwciałami tarczycy a niskimi stężeniami tego pierwiastka u pacjentów z autoimmunologicznymi chorobami tarczycy¹⁰.
• Selen Ten składnik odżywczy, obecny w różnych mięsach, rybach i jajach, jest silnie zaangażowany poprzez zmienne selenoproteiny w procesach przeciwutleniaczy, redoks i prze­ciwzapalnych. Zwiększa aktywność komórek regulacyjnych CD4+/CD25 Foxp3 i T, jednocześnie tłumiąc wydzielanie cyto­kin, zapobiegając apoptozie komórek pęcherzykowych gruczołu tarczowego i zapewniając ochronę przed zapaleniem tarczycy¹¹.
• Żelazo Duża liczba badań na zwierzętach i ludziach potwierdziła, że niedobór żelaza (z anemią lub bez niej) może wpływać na metabolizm tarczycy, zmniej­szać poziomy T4 i T3 w osoczu, redukować obwodo­we konwersję T4-T3 oraz podnosić stężenie TSH¹².

Wsparcie zdrowia tarczycy i zacho­wanie jej funkcji zapewnią zioła. One również mogą łagodzić symptomy hipotyreozy i wspomagać utrzymanie równowagi hormonalnej. Nie należy też zapominać o 2 istotnych produkowanych przez nasz organizm składnikach: wi­taminie D i glutationie.

Co jeszcze wpływa na pracę tarczycy?

Kilka badań wykazało ko­relację między niedoborem witaminy D a autoimmunizacją tarczy­cy i zmniejszeniem autoprzeciwciał tarczycy u pacjentów z prawidłowym poziomem tego związku. Wiadomo też, że syntetyzowana w skórze pod wpływem światła słonecznego witami­na D pomaga w odpowiedniej produkcji hormonów tarczycy¹³. Natomiast glu­tation to najważniejszy i najsilniejszy z naszych wewnętrznych przeciwutle­niaczy, niezbędny do redukowania stre­su oksydacyjnego, który ma tendencję do pogarszania niedoczynności tarczycy. Popularny suplement NAC może zwięk­szyć produkcję endogennego glutationu w wątrobie. Ma też jeszcze jedną zaletę. Otóż – jak wykazali naukowcy z Nowego Jorku – NAC może wspierać hormon TSH w ochronie komórek tarczycy przed apoptozą poprzez zwiększenie autofagii. Proces ten jest aktywowany w odpo­wiedzi na różnorodne bodźce związane ze stresem. Dowiedli oni, że zarówno TSH, jak i NAC przywracają sygna­lizację przeżycia komórek i wzmac­niają biogenezę mitochondriów¹⁴.

Ziołem, z którego dobro­czynnej mocy mogą skorzystać wszyscy, jest ashwagandha. Naukowcy z Rio de Janeiro zauważyli, że stres społeczny może skutkować zmianami metabolizmu i w konsekwencji poprzez upośledzenie systemu serotonergicznego prowadzić do niedoczynności tarczycy. Ashwa­gandha obniża poziomy kortyzolu (przez co zapobiega kaskadzie reakcji prowadzących rozwoju hipotyreozy) i aktywuje układ hormonalny, co skut­kuje wyższym stężeniem hormonu stymulującego tarczycę (TSH) u osób z zaburzeniami tego gruczołu¹⁶.

Spośród ziół zdrowe osoby po­winny wybierać niepokalanka po­spolitego, który reguluje gospodarkę hormonalną u płci pięknej¹⁵. Przydatna może się też okazać kurkuma. Zawarty w niej związek polifenolowy – kurkumina – ma udo­kumentowane działanie w chorobach z autoagresji. Hamuje je poprzez regulację zapalnych cytokin, ta­kich jak IL-1beta, IL-6, IL-12, TNF-alfa i IFN-Gamma oraz związane z nimi szlaki sygnalizacyjne JAK-STAT, AP-1 i NF-Kappab w komórkach immunologicznych¹⁷. W kontekście dysfunkcji gruczołu tarczowego po­twierdzono również jej pozytywny potencjał terapeu­tyczny, przypisując go m.in. jej własnościom antyok­sydacyjnym i przeciwproliferacyjnym oraz wpływowi na apopotozę, angiogenezę i cykl komórkowy¹⁸.

Styl życia wpływa na pracę tarczycy

Jak dowiedli Brazyliczycy, stres znacząco wpływa na dysfunk­cję tarczycy. Redukcja jego dziennego poziomu może zapobiec rozwojowi autoimmunologicznej choroby Hashimoto, ale także poprawić równowagę hormonalną i potencjalnie od­wrócić hipotyreozę. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić, powie każdy, kto żyje w dzisiejszych realiach. Na szczęście jednak nie jesteśmy bezradni. Mamy całkiem skuteczne narzędzia, które pomogą zredukować, a nawet pozbyć się napięcia.

• Medytacja oferuje prostą metodę łagodzenia stresu, a z ko­lei zmniejszanie objawów niedoczynności psychicznej i behawioralnej. Wysokie poziomy kortyzolu (hormonu stresu) pogarszają funkcję tarczycy poprzez zwiększenie produkcji odwrotnej T3 we krwi. Nie musisz przestrze­gać żadnej konkretnej struktury medytacji. Po prostu dowiedz się, co działa, aby znaleźć wyciszenie¹⁹.

Ta prozdrowotna prak­tyka kontaktu z naturą - Shinrin yoku powstała w Japonii, polega na wolnych, relak­sacyjnych spacerach i odbiorze natu­ralnego otoczenia wszystkimi zmy­słami. Jednak nie musisz koniecznie uprawiać leśnych kąpieli, wystarczy, że będziesz spędzać czas na zewnątrz, szczególnie na obszarach zielonych – nawet w parkach – by Twój poziom kortyzolu (a z nim stresu) spadł²¹.

• Nocny odpoczynek Osiągnięcie pełnych 8 godz. wysokiej jakości snu ma kluczowe znaczenie dla skutecznego zarzą­dzania stresem. Osiągniesz to, gdy na godzinę przed udaniem się snem zmniejszysz ekspozycję na niebieskie światło, które jest emitowane z większości urządzeń elektronicznych²⁰
• Relaksacja Ważne jest też odprężenie. Ten stan charakteryzuje się zmniejsze­niem napięcia mięśniowego (tonusu), tempa pracy serca i ciśnienia krwi oraz spowolnieniem oddechu. W sta­nie relaksu zmienia się też aktywność elektryczna mózgu – pojawia się rytm fal alfa. Uprawianie hobby, ćwiczenie jogi, taniec to skuteczne sposoby od­prężania się i redukowania stresu.

• Akupunktura może być bez­piecznym i naturalnym sposo­bem pomocy u pacjentów z nie­doczynnością tarczycy. Jednak należy podkreślić, że większość badań łączących akupunkturę i niedoczynność tarczycy składa się z indywidualnych studiów przypadków, dlatego potrzeb­ne są badania na większą skalę, aby potwierdzić tę korelację²².

Niedoczynność tarczycy - selen potrzebny od zaraz!

Mało kto wie, że tarczyca zawiera więcej selenu niż jakakolwiek inna ludz­ka tkanka. Nic więc dziwnego, że jego niedobór pogłębia choroby autoimmu­nologiczne tego gruczołu. Selenoproteiny, czyli białka zawierające selen, pełnią funkcję antyoksydacyjną, przeciwzapalną i wspomagają pracę tarczycy poprzez wspieranie konwersji T4 do T3, dzięki czemu zwiększa się stężenie FT3.

Okazuje się, że w aptekach mamy do wyboru zarów­no organiczne, jak i nieorganiczne związki selenu, tańsze i droższe, a co za tym idzie, wchłaniające się lepiej, gorzej lub… wcale. Z badań wynika, że najskuteczniejsze i najbezpieczniejsze są organiczne związki selenu. Wybieraj zatem takie prepara­ty, w których składzie są albo drożdże selenowe, które najbardziej zbliżone są do naturalnie występujących związków selenu w żywności albo selnometionina.

Niestety selen jest pierwiastkiem deficytowym i nie tylko znaczna część Po­laków, ale również Europejczyków ma jego niedobory. Polscy naukowcy szacują, że jego niedostateczny poziom może mieć nawet 95% dorosłych Polaków

Tym­czasem częstość występowania chorób tarczycy (wole, niedoczynność, hashimo­to) powiązano z niezadowalającą podażą selenu. Istnieją dowody, że zwiększenie podaży tego pierwiastka może redukować ryzyko wystąpienia tych schorzeń²³.

Pozostaje więc pytanie, jak duża powinna być dzienna dawka Se?

• Uczeni wykazali, że jego wzrastające stężenie we krwi osiągało stabilny poziom po 6 ty­godniach terapii u osób zażywających dawki: 50 mcg i 100 mcg na dobę. Natomiast u tych, którzy przyjmowali 200 mcg selenu, stężenie stabilizowało się po 10 tygodniach.
• W badaniach u osób z chorobą Hashimoto przeważnie stosowa­no 200 mcg selenu na dobę jako wspomaganie terapii tyroksyną, uzysku­jąc szybszy większy spadek przeciwciał ATPO (po 6 i 12 miesiącach) Przy dłuższej terapii, po ok. 12 miesiącach obniżały się również ATG²⁴. Natomiast już dawka 80 mcg/dobę przez 12 miesię­cy poprawiała echogeniczność tarczycy.
• Ponad 70% osób suplementujących Se zauważyło u siebie poprawę nastroju, lepszy sen oraz mniejsze zmęczenie²⁵.
• Co ciekawe, pozytywne efekty odnotowa­no również u chorych z prawidłowym pozio­mem selenu, niezależnie od ich wieku. Uważa się, że suplementacja sele­nem może pomóc zredukować dawkę sto­sowanej przez pacjenta tyroksyny²⁶.
  
  

Spis treści

• Czym jest niedoczynność tarczycy i jak się objawia?
• Jak leczyć niedoczynność tarczycy?
• Cenne minerały przy niedoczynności tarczycy
• Styl życia wpływa na pracę tarczycy
• Selen potrzebny od zaraz!

Autor publikacji:

Redakcja Oczymlekarze.pl

Zobacz więcej artykułów tego eksperta