Choroba Gravesa- -Basedowa - naturalne sposoby leczenia

Czym jest choroba Gravesa-Basedowa?

Choroba Gravesa-Basedowa to najczęściej występująca odmiana nadczynności tar­czycy na świecie. Kojarzo­na jest przede wszystkim z towarzyszącym jej wolem tarczycy oraz wytrzeszczem gałek ocznych. Jako choroba autoimmunologiczna rozwija się wtedy, gdy układ odpor­nościowy atakuje gruczoł tarczowy, co z kolei wywo­łuje nadmierne wytwarzanie hormonów tarczycowych¹. 

Tarczyca – gruczoł w kształ­cie kokardki usytuowany w przedniej części szyi – to metaboliczny termostat ludz­kiego ciała regulujący naszą temperaturę, zużycie energii oraz, w przypadku dzieci, tempo wzrostu. Za funkcje te odpowiadają dwa hormo­ny: tyroksyna (T4) i trójjodo­tyronina (T3), które z kolei kontrolowane są przez inny hormon – tyreotropinę (TSH) produkowaną przez przysadkę mózgową. W przy­padku choroby Gravesa-Base­dowa do gruczołu tarczowego przenikają białe krwinki (odpowiedzialne za zwal­czanie infekcji) i wytwarzają przeciwciała przeciwko komórkom tarczycy. Powo­duje to wzmożenie produkcji tyroksyny, a to prowadzi do nadczynności tarczycy.

Nadmierne wydzielanie hor­monów tarczycy powoduje przyspieszenie metabolizmu, zwiększoną produkcję wol­nych rodników i zaburzenie równowagi pomiędzy reak­cjami utleniania i redukcji, co prowadzi do stresu oksyda­cyjnego.

Do objawów zalicza­my najczęściej powiększenie tarczycy, wytrzeszcz gałek ocznych (orbitopatię), przy­spieszenie akcji serca, bezsen­ność, utratę wagi i nadwraż­liwość na ciepło. Czynnikami ryzyka w chorobie Gravesa są uwarunkowania genetycz­ne, obecność innych chorób autoimmunologicznych oraz palenie papierosów. 

Konwencjonalne metody leczenia 

Konwencjonalne metody lecznicze to chirurgiczne usu­wanie, naświetlanie tzw. ra­diojodem bądź farmakologicz­ne blokowanie „przegrzanego” gruczołu. W leczeniu farma­kologicznym oprócz leków hamujących produkcję hor­monów tarczycowych, takich jak tiamazol i propylotioura­cyl, często podaje się też beta­-blokery, mające za zadanie złagodzenie objawów choroby ze strony układu krążenia, ta­kich jak przyśpieszone tętno, kołatanie serca, drżenia i lęk. 

Po „wyłączeniu” tarczycy takimi sposobami produkowa­ne przez nią hormony są za­stępowane przez syntetyczne hormony tarczycowe, które podaje się choremu. Terapia ta opiera się na założeniu, że jeżeli damy tarczycy od­począć, wówczas atakująca ją choroba autoimmunolo­giczna zaniknie.

W praktyce podejście to często skutkuje zbytnim uszkodzeniem tar­czycy, co prowadzi de facto do niedoczynności gruczołu, który pierwotnie leczony był przecież z powodu nad­miernej aktywności. Oznacza to konieczność przyjmowa­nia już zawsze syntetycz­nych hormonów tarczycy. 

Naturalne metody leczenia choroby Gravesa-Basedowa

Na szczęście istnieje wiele niekonwencjonalnych sposo­bów leczenia nadczynności tarczycy – pod warunkiem jednak, że gruczoł ten nie uległ jeszcze doszczętnemu wyniszczeniu ani u pacjenta nie występuje tzw. przełom tarczycowy, czyli zagraża­jący życiu stan objawiający się gorączką, majaczeniem oraz przyspieszonym biciem serca. W takim wypadku należy zgłosić się do doświadczone­go naturopaty, który mógłby monitorować jej stan zdrowia. Jak wskazują liczne dowody, pomocne mogą okazać się omówione poniżej metody. 

1. Ograniczenie stresu 

Długotrwale napięcie ner­wowe wydaje się istotnym czynnikiem w rozwoju cho­roby Gravesa-Basedowa, być może nawet ważniejszym niż geny². Stres może wyzwalać reakcje autoimmunologicz­ne i nasilać stany zapalne, a także podnosić poziom kortyzolu, który może za­burzać pracę tarczycy.

Jak potwierdzono w badaniach, wiele osób z chorobą Gravesa doświadczyło negatywne­go i stresującego zdarzenia w ciągu roku przed zdiagno­zowaniem choroby³. Dlatego też warto wypróbować tech­niki redukujące stres – a więc tai-chi, jogę czy codzienną medytację. Według pewnego badania przeprowadzone­go w Indiach joga wywiera znaczący pozytywny wpływ na funkcjonowanie tarczycy⁴. 

3. Unikanie nadmiernego spożycia jodu 

Dowiedziono, że nadmierne spożycie jodu u niektórych osób prowadzi do nadczynno­ści tarczycy⁶, dlatego warto zastanowić się nad wyeliminowaniem z diety produktów zawie­rających ten pierwiastek (są to np. wo­dorosty jadalne, nori, sól jodowana, sól morska, sole mineralne Schuesslera). War­to też sprawdzić, czy nie przyjmuje się jodu z innych źródeł, np. z leków, środ­ków antyseptycznych czy konserwantów żywności⁷. 

4. Rzucenie palenia 

Badania wykazu­ją, że istnieje wyraźna zależ­ność między występowaniem choroby Gravesa-Basedowa a paleniem tytoniu, zwłasz­cza u kobiet⁸. Palenie może wywierać wpływ na aktyw­ność współczulnego układu nerwowego i oddziaływać na reakcje autoimmunolo­giczne skierowane przeciwko tarczycy. U palaczy obserwuje się podwyższenie poziomu FT3 i FT4 z jednoczesnym obniżeniem poziomu TSH. 

5. Odpowienie odżywianie 

Poza unikaniem jodu, w cho­robie Gravesa-Basedowa zale­ca się dietę przeciwzapalną, eliminującą składniki, które mogą wyzwalać reakcje auto­immunologiczne. Wskazane jest zrezygnowanie z glutenu, gdyż choroba Gravesa-Base­dowa wiąże się z podwyż­szonym ryzykiem celiakii i nietolerancji glutenu, a za­burzenia te mogą prowadzić do nasilenia objawów.

Wyeli­minować należy też produkty wysokoprzetworzone, gdyż zaburzają one mikrobiotę jelitową i działają prozapal­nie. Także sztuczne słodziki mogą zaburzać funkcjonowa­nie tarczycy. Nie zaleca się też napojów kofeinowych, gdyż mogą nasilać objawy choroby, takie jak przyspie­szone tętno i niepokój. 

Przegląd badań pokazał, że w autoimmunologicz­nych schorzeniach tarczycy dobre efekty przynosi dieta śródziemnomorska, cha­rakteryzująca się wysokim spożyciem warzyw, niską ilością tłuszczów nasyconych na korzyść tłuszczów nie­nasyconych (głównie oliwy z oliwek), umiarkowaną ilo­ścią ryb i nabiału, niewielkim spożyciem mięsa i umiar­kowanymi ilościami wina do posiłków⁹. Oliwa z oliwek dzięki wysokiej zawartości związków fenolowych ma sil­ne działanie przeciwutlenia­jące i może odgrywać rolę w zapobieganiu chorobom autoimmunologicznym. Podobne działanie ma też resweratrol zawarty w czer­wonym winie i winogronach. 

Nadczynność tarczycy może utrudniać absorpcję wapnia, przez co znacząco zwiększa ryzyko utraty masy kostnej. Dobrze jest więc zwiększyć podaż wapnia poprzez spożycie produk­tów mlecznych, orzechów i warzyw liściastych. 

7. Przyjmowanie probiotyków

Należy włączyć do jadłospi­su probiotyki, najlepiej w po­staci naturalnych produktów fermentowanych, takich jak kefir, jogurt, maślanka, zsia­dłe mleko, a także kiszona kapusta i ogórki, tempeh, kimchi, miso.

U osób z choro­bą Gravesa-Basedowa często stwierdza się zaburzenie równowagi flory bakteryjnej i zubożenie jej różnorodności. Zmniejszona jest ilość bakte­rii produkujących krótkołań­cuchowe kwasy tłuszczowe i działających przeciwza­palnie¹⁰. Probiotyki pomogą przywrócić prawidłowy skład mikrobioty jelitowej i zrów­noważyć funkcjonowanie układu odpornościowego.

8. Suplementowanie kwasów tłuszczowych omega-3 

Kwasy omega-3, zawarte m.in. w oleju rybnym i ole­ju lnianym, zmniejszają stres oksydacyjny, modulu­ją funkcjonowanie układu odpornościowego i działają przeciwzapalnie poprzez obniżanie poziomu cytokin. Opisano przypadek, w któ­rym suplementacja kwasów omega-3 skutecznie znormali­zowała poziom TSH w popo­rodowej chorobie Gravesa¹¹. 

9. Dbanie o odpowiedni poziom magnezu 

W chorobie Gravesa-Base­dowa często notuje się nie­dobór magnezu. Pierwiastek ten odgrywa ważną rolę w niezliczonych procesach fizjologicznych, m.in. także w regulowaniu poziomu hor­monów tarczycy. Ma również działanie przeciwzapalne i przeciwutleniające, a zarów­no stan zapalny, jak i stres oksydacyjny mogą pogarszać funkcjonowanie gruczołu tarczowego.

Należy zwrócić uwagę na zapewnienie od­powiedniej zawartości ma­gnezu w jadłospisie poprzez spożycie produktów, takich jak zielone warzywa liściaste, orzechy i rośliny strączkowe, a w razie potrzeby suplementację tego pierwiastka.

10. Picie ziół

Wyciągi z karbieńca po­spolitego (Lycopus europa­eus) i nawrotu lekarskiego (Lithospermum officinale) obniżają poziom tyroksy­ny (T4) oraz tyreotropiny (TSH) we krwi – chociaż badania te przeprowadzono na szczurach, a u ludzi efek­ty mogą być odmienne¹². Inna pomocna roślina to karbieniec wirginijski (Lycopus virginicus), który blokuje działanie przeciwciał TSH występujących w krwio­biegu pacjentów z chorobą Gravesa-Basedowa¹³.  

Karbieniec można przyj­mować w postaci nalewki przygotowanej na 70-procen­towym alkoholu (dawkowanej 2-4 ml 3 razy dziennie) lub w postaci herbatki, zaparza­nej z 2-3 łyżeczek suchego ziela w 250 ml gorącej wody przez ok. 15-20 min. Filiżankę naparu podawaj córze 3 razy dziennie. Z czasem możliwe będzie zmniejszenie dawki. 

Kolejną rośliną przynoszącą dobre rezultaty w leczeniu tarczycy jest melisa lekarska (Melissa officinalis), często stosowana jako uzupełnie­nie innych terapii. Zawarte w tym zielu przeciwutle­niacze, a przede wszystkim związki polifenolowe, działają ochronnie na tkanki wątroby i nerek, przeciwdziałając ich uszkodzeniom oksydacyjnym na skutek nadczynności tar­czycy, a także poprawiają me­tabolizm glukozy, który rów­nież może zostać zaburzony w tym schorzeniu¹⁴.

W bada­niach in vitro melisa hamuje wiązanie TSH w komórkach pęcherzykowych tarczycy, blokuje obwodową dejodyna­cję T4 (prowadzącą do pod­wyższenia poziomu aktyw­nego hormonu T3) i blokuje stymulujące autoprzeciwciała w chorobie Gravesa¹⁵. 

Natomiast serdecznik pospolity (Leonurus cardia­ca) to roślina działająca jak naturalny beta-bloker. Jak się okazuje, w nadczynności tarczycy może łagodzić takie objawy jak kołatanie serca, przyspieszone tętno, niepo­kój i lęk. Można stosować serdecznik w postaci nalewki lub kropli, jak również w po­staci naparu, przygotowanego z łyżki suszonego ziela zala­nej szklanką wody. Należy pić pół szklanki 3 razy dziennie. 

11. Stosowanie zabiegów akupunktury 

Medycyna Wschodu dobrze sobie radzi z poskramia­niem nadczynności tarczycy. Badania wykazują, że mie­szanki ziołowe typu Ahnje­onbaekhotang (połączenie 8 orientalnych roślin) oraz akupunktura mogą być nie­zwykle pomocne w leczeniu choroby Gravesa-Basedowa¹⁶. 

Natomiast przegląd 29 ba­dań, obejmujących ponad 1 700 pacjentów, potwierdził, że akupunktura stosowana samodzielnie lub jako metoda towarzysząca innym tera­piom, może przynosić dobre rezultaty w chorobach gru­czołu tarczowego, zarówno przy jego niedoczynności, jak i nadczynności. Łagodzi rów­nież objawy choroby i popra­wia biomarkery tarczycowe¹⁷. 

12. Uzupełnianie przeciwutleniaczy 

Jak wykazują badania, przyj­mowanie suplementów za­wierających antyoksydanty (witaminę C i E oraz połącze­nie beta-karotenu i selenu) może pomóc w leczeniu choroby Gravesa-Basedowa. U pacjentów leczonych ty­reostatycznym tiamazolem, którym podawano jedno­cześnie przeciwutleniacze, prawidłowa czynność tar­czycy przywrócona została szybciej, niż u osób przyj­mujących sam tiamazol¹⁸. 

Selen wydaje się najbar­dziej pomocny. W gruczo­le tarczowym występują najwyższe stężenia tego pierwiastka na gram tkanki w całym organizmie, a więc wszelkie niedobory tego niezbędnego minerału mogą wywołać problemy z tarczycą. U pacjentów z chorobą Grave­sa-Basedowa przyjmowanie suplementów selenu korzyst­nie wpływa na czynność narządu, a przy tym działa leczniczo na orbitopatię tar­czycową (wytrzeszcz oczu)¹⁹. 

14. Spożywanie mleczka pszczelego 

Istnieją dowody wskazujące, że ta substancja wydzielana przez pszczoły robotnice może wspomagać leczenie choroby Gravesa-Basedo­wa. Pewne przeprowadzone w Turcji badanie wyka­zało, że w przypadku tej przypadłości spożywanie mleczka pszczelego może być równie skuteczne, jak stosowane immunomodu­latory, a efekty są podobne do tych wywieranych przez leki tyreostatyczne²¹. 

***

W jednym z artykułów medycznych opisano przy­padek 34-letniej Holenderki ze zdiagnozowaną chorobą Gravesa-Basedowa, której udało się w ciągu 6 miesięcy unormować pracę tarczycy wyłącznie za pomocą zmian stylu życia. Zaczęła stosować tzw. dietę przod­ków, zadbała o zdrowie jamy ustnej, zaczęła uprawiać jogę kundalini, wprowadziła odpowiednią suplementa­cję, wyeliminowała toksyny środowiskowe, jedząc tylko żywność organiczną, pijąc filtrowaną wodę i używając wyłącznie naturalnych pro­duktów higieny osobistej oraz środków czyszczących.

U kobiety potwierdzono, że nadczynność tarczycy przeszła w trwałą remi­sję bez sięgania po leki przeciwtarczycowe czy inne konwencjonalne metody leczenia²². 

Przegląd 29 badań, obejmujących ponad 1 700 pacjentów, potwierdził, że akupunktura stosowana samodzielnie lub jako metoda towarzysząca innym terapiom, może przynosić dobre rezultaty w chorobach gruczołu tarczowego, zarówno przy jego niedoczynności, jak i nadczynności