Nasze magazyny
Wiele czynników prowadzi do stresu oksydacyjnego, czyli zaburzenia naturalnej równowagi w organizmie między wolnymi rodnikami a przeciwutleniaczami. Początki tego problemu są niewinne, z czasem jednak utrzymujący się stres oksydacyjny mutuje i niszczy komórki naszego ciała.
Szkodliwe wolne rodniki
Zarówno wolne rodniki, jak i przeciwutleniacze występują w naszym organizmie w sposób naturalny. Wolne rodniki powstają w wyniku przemian metabolicznych, kiedy tlen przekształcany jest w energię. Posiadają jeden niezwiązany elektron i dążą do pozyskania go od innych komórek. Zapobiegają temu przeciwutleniacze, które oddając wolnym rodnikom swój elektron, usuwają je z organizmu. Jeśli dojdzie do zniszczeń, są one naprawiane na bieżąco. Odpowiada za to m.in. glutation - związek chemiczny, który ma zdolność odwracania procesu utleniania białek.
W aspekcie chemicznym stres oksydacyjny oznacza spadek możliwości redukcyjnych glutationu i jemu podobnych związków¹. Wówczas wolne rodniki tlenowe (RFT) swobodnie utleniają białko, którego uszkodzenie może powodować wejście komórki w stan apoptozy. Kiedy w organizmie jest za mało antyoksydantów, dochodzi do dezintegracji zdrowych komórek, zaburzenia ich funkcjonowania oraz degradacji DNA². Nawet umiarkowany proces oksydacji (przyłączania tlenu) może powodować apoptozę, a im większy stres, tym wyższe ryzyko martwicy komórek³.
Skutki stresu oksydacyjnego są dalekosiężne. Zgodnie z wolnorodnikową teorią starzenia ma on znaczenie przede wszystkim w przypadku starzenia się skóry, co potwierdzają badania4. Wynika to z faktu, że wolne rodniki utleniają najpierw kwasy tłuszczowe (lipidy) błon komórkowych skóry oraz białka strukturalne - głównie kolagen. W efekcie włókna kolagenowe budujące skórę ulegają osłabieniu, co powoduje także wolniejsze gojenie się ran, rozstępy i cellulit.
Wolne rodniki prowadzą jednak również do znacznie poważniejszych zaburzeń. Dezintegracja komórek może powodować choroby neurodegeneracyjne (jak alzheimer lub parkinson). Oksydacyjna przemiana lipoprotein jest także jednym z mechanizmów odpowiedzialnych za rozwój procesu miażdżycowego - kluczowego w patogenezie chorób układu krążenia. Liczne badania wykazują wpływ wolnych rodników na rozwój choroby niedokrwiennej serca5.
Wolne rodniki mogą być również współodpowiedzialne za powstawanie nowotworów. Prawdopodobnie proces nowotworowy zaczyna się pod wpływem oksydacyjnych modyfikacji DNA, spowodowanych ich działaniem. Wyniki badań wskazują, że wolne rodniki tlenowe (RFT) są istotne nie tylko na etapie inicjacji procesu kancerogenezy, ale również jego progresji6. Zmiany w DNA sprzyjają również przekształceniu nowotworu łagodnego w złośliwy i zwiększają ryzyko przerzutów7.
Głód antyoksydantów
Dlaczego dochodzi do tak groźnego w skutkach zaburzenia naturalnej równowagi między RFT a antyoksydantami? Powodują je głównie czynniki środowiskowe: spaliny, zanieczyszczenia, metale ciężkie oraz niektóre leki.
Bibliografia
- Free Radic. Biol. Med., 2001: 1191-212
- Nucleic Acids Res, 1993, 21(16): 3737-3743
- Cell Prolif, 1991: 203-14
- Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A., 1993: 8905-9; Annu. Rev. Genet., 2003: 329-48
- Ball S., Antyoksydanty w medycynie i zdrowiu człowieka, Medyk 2001
- Biochem. Soc. Trans., 2003, 31: 1441-1444, Brit. Med. Bull., 1993; 49: 523-544
- FASEB J., 2003; 17: 1195-1214, Brit. Med. Bull., 1993; 49: 523-544
Ogromne znaczenie ma również dieta: nadmiar wysoko przetworzonej żywności, nawożone owoce i warzywa, smażone lub wędzone mięso oraz używki (alkohol i papierosy). Poprzez unikanie powyższych czynników ryzyka możemy redukować ilość powstających w organizmie wolnych rodników.
Jednak najlepszym sposobem ochrony jest dostarczenie organizmowi większej ilości antyoksydantów. Należą do nich przede wszystkim witaminy C i E, glutation, karotenoidy oraz koenzym Q10 - szczególnie istotny dla prawidłowego funkcjonowania kolagenu. Najlepiej zbadane zostały przeciwutleniające właściwości witaminy C, która bezpośrednio usuwa wolne rodniki z organizmu.
Barierę antyoksydacyjną współtworzą także minerały (mangan, żelazo, cynk, selen). Najlepszym naturalnym źródłem wszystkich antyoksydantów są warzywa i owoce.
Czasem jednak nawet zbilansowana dieta i dostarczanie przeciwutleniaczy nie wystarczy, by zwalczyć stres oksydacyjny. Równie istotne okazuje się usuwanie wolnych rodników z organizmu za pomocą różnych metod detoksykacji i neutralizacji.
