Nasze magazyny
Diabetycy są bardziej narażeni na rozwój raka jelita grubego niż ogólna populacja. Częściej dochodzi u nich do zajęcia węzłów chłonnych i ogólnie przerzutów, nacieki guza są głębsze (co gorzej rokuje), a przeżywalność kolejnych 5 lat zdecydowanie niższa.
Pacjenci z cukrzycą typu 2 wykazują też większą podatność na jakąkolwiek postać raka. Dlatego też naukowcy postanowili sprawdzić, czy popularny lek przeciwcukrzycowy, wpływając na pracę organizmu, koryguje ryzyko zachorowania na raka1.
Metformina kontra rak jelita grubego
Dotychczas udało się ustalić, że metformina, lekarstwo obniżające stężenie glukozy we krwi, zmniejsza ryzyko zachorowania na raka u pacjentów z cukrzycą typu 2, jednak w przypadku jego konkretnej postaci – raka jelita grubego – wyniki badań były niespójne. Specjaliści postanowili sprawdzić, jak w przypadku tego konkretnego nowotworu zachowuje się sprzymierzeniec diabetyków.
W jednej z prac dokonano metaanalizy 4 badań z udziałem łącznie 107 961 pacjentów stosujących metforminę. Wśród nich 589 ochotników miało raka jelita grubego. Okazało się, że ten popularny lek na cukrzycę może hamować wzrost komórek nowotworowych oraz zmniejszać ryzyko raka jelita grubego u pacjentów z cukrzycą typu 2 o 37%.
Czytaj również: Cukrzyca - jak rozpoznać? Jakie są objawy cukrzycy typu 1 i typu 2?
Naukowcy nie są pewni, który z mechanizmów leżących u podstaw aktywności metforminy wpłynął na komórki rakowe. Jednym z bardziej prawdopodobnych było „uruchomienie” enzymu zwanego kinazą białkową aktywowaną przez AMP (AMPK), która pobudza geny supresorowe.
Inną możliwą przyczyną byłoby obniżenie poziomu insuliny we krwi pacjenta, której nadmiar może stymulować komórki do podziału i namnażania. Jednocześnie metformina prawdopodobnie działa przeciwzapalnie, a zwiększoną aktywność czynników prozapalnych powiązano już z wieloma chorobami, w tym z rakiem.
Autorzy metaanalizy wskazali przy okazji słabe strony swojej pracy. Badane artykuły opierały się na retrospekcjach pacjentów co do przyjmowanych leków oraz danych od ich ubezpieczycieli. Brakuje informacji co do przyjmowanych dawek metforminy, czasu trwania terapii, a także możliwych terapii chorób współistniejących.
Ponadto możliwe, że ze względu na wyższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego, ochotnicy z cukrzycą typu 2 byli częściej poddawani kolonoskopii, co pozwalałoby na wcześniejsze wykrycie choroby i wpływałoby na wyniki badań klinicznych.
Inne prace, w tym badania laboratoryjne wykazały też, że metformina hamuje namnażanie komórek raka jelita grubego bezpośrednio na tkance, a u myszy opóźnia zachorowanie na raka okrężnicy, niezależnie od jego przyczyny (geny lub dieta wysokokaloryczna). Również u pacjentów ze zmianami prekursorowymi (mogącymi w przyszłości zmienić się w raka jelita grubego) liczba ognisk takich zmian zmniejszyła się po zastosowaniu terapii metforminą2.
Natomiast w przygotowanym niedawno przez polskie specjalistki przeglądzie badań nad skutecznością metforminy w zapobieganiu rakowi jelita grubego zwrócono uwagę, że metformina zdaje się zmniejszać częstość występowania tej choroby i zwiększać skuteczność chemioterapii. Odpowiadać ma za to zdolność leku do hamowania tzw. szlaku mTOR (ssaczego celu rapamycyny), który kontroluje wzrost, namnażanie i metabolizm komórek. Nadmierną aktywność szlaku mTOR powiązano z rozwojem niektórych nowotworów3.
Czytaj również: Cukrzyca typu 2. Berberyna kontra metformina
Rak jelita grubego – śmiertelne niebezpieczeństwo
Rak jelita grubego zajmuje niechlubne II miejsce pod względem śmiertelności w ogólnoświatowej populacji1. Co roku diagnozuje się go u ok. 18 tys. Polek i Polaków - u coraz młodszych osób, dlatego też tak ważne jest poszukiwanie skutecznej terapii.
Wczesne objawy są niespecyficzne i obejmują ból brzucha oraz wzdęcia. Wielu pacjentów nie zgłasza żadnych dolegliwości lub też nie potrafi ich powiązać z nowotworem jelita grubego i odbytu. Warto więc zwrócić uwagę na to, czy nie występują:
- wspomniane już bóle brzucha i wzdęcia,
- zmiana rytmu wypróżnień,
- krew w kale,
- niedokrwistość,
- ogólne osłabienie organizmu,
- utrata masy ciała4.
Najskuteczniejszym sposobem na wczesne wykrycie raka jelita grubego są badania przesiewowe. Regularnie wykonywana kolonoskopia pozwoli wykryć wiele zmian, w tym polipy – niektóre ich typy wskazują na zwiększone ryzyko zachorowania na raka jelita grubego.
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4438039/
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3177711/
- https://doi.org/10.5114/wo.2024.142553
- https://www.zwrotnikraka.pl/objawy-raka-jelita-grubego/
