Nasze magazyny
Odkąd naukowcy zaczęli zwracać uwagę na zamieszkujace nasz organizm (zwłaszcza jelita) dobroczynne drobnoustroje, praktycznie nie ma miesiąca, kiedy nie pojawiałyby się nowe doniesienia na temat ich wpływu na nasze zdrowie.
Lista jest naprawdę długa: od prawidłowego trawienia i szczupłej sylwetki, przez kontrolę wyrzutu niektórych hormonów, samopoczucie, odpowiedź immunologiczną u noworodków i prawdopodobieństwo rozwoju alergii, aż po szacowane ryzyko zapadnięcia na pewne schorzenia.
Do tej ostatniej kategorii należy dodać odkrycie dokonane w zeszłym roku: zaburzenia cyklu dobowego wpływają na funkcje naszych jelit, a także na skład ich mikrobiomu. Jak do tego dochodzi?
Czytaj również: Nasze zdrowie zaczyna się w jelitach. Dlaczego mikrobiota jest tak ważna dla kobiet?
Cykl okołodobowy a zdrowie jelit
Niedostateczna ilość snu lub też odpoczynek niezgodny z zegarem biologicznym (np. z powodu pracy na nocną zmianę) zwiększają poziom kortyzolu i mogą prowadzić do przewlekłego stresu.
Ten z kolei naraża nasz organizm na słabszą odpowiedź na stresory, np. wolne rodniki tlenowe. W ten sposób to, co jeszcze niedawno było zwykłym przemęczeniem, staje się zagrożeniem dla zdrowia, a nawet początkiem różnych schorzeń.
Przestrzeganie naturalnego cyklu snu i czuwania ma istotny wpływ m.in. na integralność bariery jelit. Okazuje się przy tym, że o różnych porach dnia przepuszczalność tego organu zmienia się, a wpływ na to mają odpowiednio aktywowane geny.
Tzw. zarywanie nocy zaburza zatem współpracę tych genów i może skutkować uszkodzeniem bariery jelit. Ale to nie wszystko: zaobserwowano spadek ekspresji (czyli stłumienie aktywności) niektórych ze wspomnianych genów w guzach jelita grubego¹.
Jak zaburzenia rytmu okołodobowego wpływają na mikrobiom?
Rozchwianie zegara biologicznego powoduje zmiany w składzie mikrobioty jelitowej, w tym proporcji między szczepami z rodzaju Bacteroides, Helicobacter i Megasphaera.
Zauważono też, że zaburzenia zegara biologicznego wpływają na szlaki przemiany materii mikrobiomu jelitowego, w tym na metabolizm kwasów nukleinowych, aminokwasów i węglowodanów¹. To wszystko razem powoduje zachwianie równowagi mikrobioty i może sprzyjać zachorowaniu na nowotwory.
Czytaj również: 7 powodów, by zadbać o mikrobiotę
W jaki sposób zaburzenia cyklu dobowego wpływają na ryzyko raka jelita grubego?
Skoro wiemy już, że nieprzestrzeganie zasad naturalnego cyklu snu i czuwania wpływa na ekspresję genów odpowiedzialnych za przepuszczalnosć jelit i na skład ich mikrobiomu, to czas poznać wyniki badania nad wpływem zaburzeń rytmu okołodobowego i stresu na ryzyko raka jelita grubego.
Specjaliści przeprowadzili eksperyment laboratoryjny z wykorzystaniem dwóch genetycznie zmodyfikowanych grup myszy: pierwsza miała większą tendencję do powstawania nowotworów, u drugiej zaś zaburzono naturalny rytm snu i czuwania. W wyniku krzyżowania obu grup specjaliści uzyskali gryzonie, które miały nieprawidłowy cykl dobowy oraz wykazywały zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów.
Okazało się, że u takich zwierząt doszło do zachwiania równowagi pomiędzy poszczególnymi szczepami drobnoustrojów tworządzych mikrobiotę. Do tego odnotowano większą przepuszczalność jelit¹. To zjawisko może być czynnikiem wywołującym stan zapalny, a mechanizmy za niego odpowiedzialne przypominają te sprzyjające namnażaniu się komórek nowotworowych. W rzeczywistości nawet co czwarty przypadek raka może wynikać z obecności przewlekłego stresu².
Czytaj również: Skład mikrobiomu jest kluczowy dla zdrowia. Oto kilka wskazówek, jak uleczyć jelita
Ale autorzy badania poświęconego myszom wyjaśniają, że ich praca nie wyczerpuje tematu. Sugerują konieczność dalszych studiów na tym polu, zwłaszcza skupionych na pojedynczych szczepach bakterii zamieszkujących nasze jelita.
W przypadku myszy z rakiem jelita grubego i zaburzeniami zegara biologicznego zaobserwowano zwiększenie liczebności szczepów z rodzaju Bacteroides, takich jak B. acidifaciens, B. caecimuri i B. thetaiotaomicron¹.
Szczepy te u ludzi wspomagają pracę układu odpornościowego oraz trawienie poszczególnych składników pokarmowych, jednak ich rozrost może skutkować różnego rodzaju problemami zdrowotnymi, w tym posocznicą (w przypadku B. caecimuri). Tego typu badania mogłyby dać konkretniejszą odpowiedź na pytanie o rolę mikrobioty w rozwoju raka jelita grubego, zwłaszcza w kontekście przewlekłego stresu¹.
- https://www.science.org/doi/10.1126/sciadv.ado1458
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5323483/
