Nasze magazyny
Naturalne substancje wytwarzane przez żywe organizmy promują apoptozę, czyli programowaną śmierć komórek nowotworowych i hamują powstawanie przerzutów, dzięki czemu spowalniają rozprzestrzenianie się raka, zwiększają wskaźniki przeżycia i zmniejszają liczbę zgonów, spowodowanych przez raka piersi. Poniżej wymieniamy substancje, które, jak wykazały badania, mają właściwości przeciwnowotworowe i znajdują zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu raka piersi.
Badania naukowe dowiodły skuteczności wielu kombinacji farmaceutyków, stosowanych w leczeniu raka piersi i składników naturalnych, jednak decydując się na wsparcie terapii za pomocą suplementów, należy zawsze zasięgnąć porady lekarza.
Jakie substancje mają właściwości przeciwnowotworowe?
Kwercetyna
Gdzie występuje: czerwona cebula, brokuły, cykoria, papryka, szczaw, szparagi, hebrata, jabłka, figi, owoce jagodowe, oregano, koper, lubczyk, kawa
Kwercetyna jest flawonolem, wytwarzanym przez wiele roślin, który wykazuje właściwości przeciwutleniające, przeciwnowotworowe i przeciwzapalne. Kwercetyna indukuje zaprogramowaną śmierć komórek raka prostaty, płuc, piersi, okrężnicy i szyjki macicy. Ponadto, hamuje rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych, obniżają ekspresję białek antyapoptotycznych (chroniących komórki nowotworowe przed śmiercią.) i jednocześnie zwiększają ekspresję białek proapoptotycznych, które wprowadzają komórki rakowe na szlak programowanej śmierci.
Tymochinon
Gdzie występuje: nasiona i olej z czarnuszki siewnej
Substancja ta zwiększa ilość białek proapoptotycznych, jednocześnie zmniejszając poziom białek antyapoptotycznych w komórkach nowotworowych, co sugeruje właściwości antyproliferacyjne. W rezultacie tymochinon może być stosowany jako terapia wspomagająca leczenie raka piersi.
Tetrandryna
Gdzie występuje: korzeń Stephania tetrandra (Fen Fang Ji)
Tetrandryna hamuje rozprzestrzenianie się komórek nowotworowych i posiada właściwości antyproliferacyjne (hamuje namnażanie komórek rakowych). Jest to alkaloid wyizolowany z korzenia leczniczego ziela azjatyckiego Stephania tetrandra. Wykazano, że ta naturalna cząsteczka indukuje apoptozę w guzach prostaty, komórkach białaczki, czerniakach i guzach piersi.
Tetrandryna zapobiega wytworzeniu oporności na leki i reguluje aktywność kanałów jonowych. Tetrandryna nasila również autofagię (to proces, w którym komórka rozkłada własne uszkodzone organelle lub nieprawidłowe metabolity) i ten sposób powoduje uśmiercenie komórek, które unikają apoptozy.
Tetrandryna jest także obiecującym lekiem w leczeniu nowotworów złośliwych, ponieważ powstrzymuje namnażanie się komórek nowotworowych. Substancja ta niszczy także komórki stanu zapalnego inicjujące nowotwór w piersi i zapobiega ich namnażaniu oraz zmniejsza tworzenie mammosfer (struktury sferyczne, tworzone przez komórki macierzyste raka piersi), markera proliferacji komórek nowotworowych, oraz hamuje ekspresję białka dehydrogenazy aldehydowej. Ponieważ białka dehydrogenazy aldehydowej są związane ze wzrostem komórek raka piersi, zmniejszenie ich ilości ma działanie antyproliferacyjne.
Czosnek
Gdzie występuje: czosnek (Allium sativum), olej czosnkowy, czarny (dojrzały) czosnek – powstający na skutek fermentacji białego czosnku
Od setek lat czosnek jest stosowany w leczeniu różnych chorób. Jego właściwości wynikają z obecności wielu cennych metabolitów wtórnych, w tym alliiny, alliinazy i allicyny. Alliina, aminokwas przekształcany w allicynę po zgnieceniu ząbków, znajduje się także w oleju czosnkowym. Allicyna zawiera siarkę, odpowiedzialną m.in. za zapach czosnku i jego właściwości lecznicze. Inną cząsteczką wiążącą siarkę jest ajoen, składnik oleju czosnkowego.
Przeciwnowotworowe właściwości czosnku wynikają z wysokiej zawartości organicznych siarczków i polisiarczków. Mechanizm ich działania polega na aktywacji limfocytów i makrofagów, które niszczą komórki nowotworowe komórek zakłócając ich metabolizm.
Według badań czosnek zwiększa liczbę limfocytów T supresorowych i przekształca limfocyty w typ, który zabija komórki nowotworowe i zmienia zdolność do adhezji złośliwych komórek, krążących w naczyniach krwionośnych, co zapobiega przerzutom.
Wzmacniając układ odpornościowy, zwiększając usuwanie czynników rakotwórczych z organizmu i zwiększając aktywność enzymów detoksykacyjnych, ekstrakt z dojrzałego czosnku chroni DNA przed czynnikami rakotwórczymi.
Łopian
Gdzie występuje: korzeń łopianu większego (Arctium lappa)
W ziołolecznictwie łopian jest stosowany do leczenia różnych dolegliwości, jego korzeń ma gumowatą konsystencję i słodki smak. Łopian był początkowo stosowany w leczeniu zapalenia stawów, zapalenia migdałków i odry, jego właściwości przeciwnowotworowe zostały odkryte dużo później. Aktywne składniki tej rośliny wpływają na ekspresję onkogenów (geny związane z powstawaniem nowotworów).
Ekstrakt z łopianu zmniejsza ponadto ból, powoduje obkurczenie guzów i wydłuża oczekiwaną długość życia pacjentów onkologicznych. Aby komórki nowotworowe mogły szybko rosnąć i dzielić się, potrzebują odpowiednich zasobów, jednak mają wysoką tolerancję na stres i mogą rozwijać się w trudnych warunkach, takich jak niski poziom tlenu i węglowodanów.
Substancją czynną w nasionach łopianu jest arktigenina, która niszczy komórki nowotworowe nawet przy niedoborze składników odżywczych. Korzeń łopianu zawiera także przeciwutleniacze flawonoidowe i polifenolowe, które hamują rozwój nowotworów. Ekstrakt z korzenia pomaga zapobiegać mutacjom komórek i chroni normalne komórki przed niebezpiecznymi onkogennymi substancjami.
Kurkumina
Gdzie występuje: kłącze ostryżu długiego (Curcuma longa) i otrzymywana z niego przyprawa – kurkuma
Kurkumina, jako przeciwutleniacz, wpływa na powstawanie eikozanoidów, biorące udział w reakcjach zapalnych, dlatego kurkumina u ludzi posiada również właściwości przeciwzapalne. Wykazano, że substancja ta zapobiega rozwojowi raka na wszystkich etapach, w tym inicjacji, promocji i rozprzestrzeniania się.
Kurkumina hamuje działanie obecnych w pożywieniu rakotwórczych nitrozoamin i zwiększa naturalną aktywność antyoksydacyjną organizmu m.in. poprzez zwiększenie poziomu glutationu (jeden z najsilniejszych antyoksydantów, wytwarzanych w naszym organizmie).
Potrzeba jednak więcej dowodów naukowych, zanim kurkuma będzie mogła być stosowana w warunkach klinicznych.Potrzebne są także dalsze badania kliniczne, aby właściwie przeanalizować skuteczność kurkuminy w leczeniu raka piersi.
Biochanina A
Gdzie występuje: ekstrakt z czerwonej koniczyny (Trifolium pratense)
Biochanina A obniża przeżywalność komórek nowotworowych, szlaki sygnałowe oraz ekspresję i aktywność enzymów, zwiększających inwazyjność raka. Substancja ta, w dawce 5–15 mg/kg dziennie skutecznie zmniejszyła wzrost zależnych od estrogenu guzów w mysim modelu ksenoprzeszczepu.
Rola biochaniny A w innych szlakach progresji raka piersi jest nieznana i potrzebne są dalsze badania kliniczne, aby lepiej zrozumieć jej biodostępność, schemat działania i profil metaboliczny w różnych typach raka piersi. Badania sugerują jednak, że stosowanie biochaniny A z temozolomidem może zwiększyć skuteczność tego leku w komórki glejaka.
Odkrycia te pomagają zrozumieć, w jaki sposób biochanina A może być wykorzystywana do opracowywania nowych, bardziej skutecznych terapii skojarzonych raka piersi.
Karotenoidy
Gdzie występuje: nasiona arnoty właściwej, owoce dzikiej róży, szafran, papryka
Spożywanie zawierających czerwone i pomarańczowe barwniki z grupy karotenoidów owoców i warzyw oraz aromatycznych ziół, zostało powiązane z ograniczeniem wzrostu nowotworów na wiele sposobów.
Karotenoidy zmniejszają ryzyko rozwoju nowotworów, są one bowiem silnymi przeciwutleniaczami o szerokim zakresie właściwości leczniczych, które pomagają zapobiegać nowotworom i zwiększają wydajność układu odpornościowego.
Zanim jednak karotenoidy będą mogły być stosowane w celach terapeutycznych, wymagane są dalsze badania. Konieczne jest przeprowadzenie badań klinicznych w celu dokładnej oceny skuteczności karotenoidów w leczeniu raka piersi.
Sulforafan
Gdzie występuje: brokuły, kiełki brokułów, jarmuż, kapusta, kalafior, brukselka, rzeżucha, kalarepa, rzepa
Sulforafan hamuje proliferację komórek nowotworowych i angiogenezę oraz tworzenie przerzutów. Może powodować zarówno zatrzymanie cyklu komórkowego, jak i apoptozę w komórkach raka piersi. Według badań klinicznych sulforafan wykazuje zależne od dawki działanie chemoprewencyjne w ludzkiej tkance piersi.
Pomimo faktu, że substancja ta jest dobrze tolerowana, nie ma zauważalnej toksyczności u ludzi i może osiągać korzystne poziomy w osoczu i tkankach, jego bezwzględna biodostępność zmniejsza się po zwiększeniu dawki. W konsekwencji sulforafan może być cennym uzupełnieniem leczenia chemioterapeutycznego, zwłaszcza że większość leków nie eliminuje komórek macierzystych raka, co może prowadzić do oporności guza i nawrotów.
Echinacea
Gdzie występuje: ekstrakt z jeżówki purpurowej (Echinacea purpurea), jeżówki wąskolistnej (Echinacea angustifolia) i jeżówki bladej (Echinacea pallida)
Ekstrakt z roślin Echinacea należących do rodziny astrowatych. E. purpurea jest najczęściej stosowanym gatunkiem w badaniach i leczeniu różnych dolegliwości, takich jak infekcje dróg oddechowych, infekcje skóry czy stany alergiczne.
Zawierający flawonoidy ekstrakt z E. purpurea zwiększa liczbę i aktywność limfocytów NK, tzw. naturalnych zabójców u badanych myszy i wzmacnia układ odpornościowy – zwiększa aktywność limfocytów, ułatwia fagocytozę makrofagów i zwiększa wyzwala tworzenie interferonów (jedna z grup cytokin, biorących udział w regulacji odpowiedzi immunologicznej) i innych cytokin oraz zmniejsza niekorzystne skutki leczenia promieniowaniem i chemioterapii. Pomaga również wydłużyć przeżycie u pacjentów, u których choroba nowotworowa postępuje.
Likopen
Gdzie występuje: pomidory, marchew, papaja, wiśnie, arbuz, owoce dzikiej róży, dynia
Likopen, żywy czerwony barwnik z grupy karotenów, reguluje ekspresję genów w komórkach raka piersi, zaangażowanych w naprawę DNA, kontrolę cyklu komórkowego i apoptozę.
Zmieniając szlaki sygnałowe czynników wzrostu komórek i indukując zatrzymanie cyklu komórkowego, likopen uśmierca komórki nowotworowe. Odkryto, że substancja ta hamuje m.in. proliferację komórek potrójnie ujemnego raka piersi. Potrzebne są jednak dalsze badania, aby zrozumieć, w jaki sposób likopen działa jako środek chemoprewencyjny w różnych szlakach i podtypach raka piersi.
Szikonina
Gdzie występuje: ekstrakt z korzenia nawrotu (Lithospermum erythrorhizon)
Wykazano, że szikonina ma właściwości przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przyspiesza gojenie ran. Hamuje także stymulowaną estrogenem proliferację komórek i promuje rozpad ER w ER-dodatnich komórkach piersi poprzez inicjowanie enzymatycznej modyfikacji białek ER i hamowanie proliferacji komórek nowotworowych.
Garcinol
Gdzie występuje: tamaryndowiec malabarski (Garcinia cambogia)
Garcinol otrzymuje się ze skórek owoców z rodzaju Garcinia. Substancja ta wykazuje silne działanie antyoksydacyjne, unieszkodliwia wolne rodniki tlenowe i hamuje acetylotransferazy histonowe (enzymy zaangażowane w ekspresję genów – przyp. tłum.). Hamuje rozwój komórek nowotworowych i zmusza je do apoptozy, dzięki czemu hamuje postęp choroby.
Resweratrol
Gdzie występuje: ciemne winogrona, kakao, czarna porzeczka, żurawina, borówka brusznica, owoce granatu, maliny, truskawki, jagody, pistacje, orzeszki ziemne
Resweratrol to polifenol, występujący m.in. rdestowcu japońskim (Polygonum cuspidatum), o działaniu przeciwzapalnym. Roślina ta jest wykorzystywana w krajach azjatyckich do tysięcy lat w celu zapobiegania i leczenia różnych chorób, w tym nowotworów.
Resweratrol zabija komórki nowotworowe, zatrzymując ich cykl komórkowy. Zmniejsza także uszkodzenia DNA i opóźniać wzrost guza, działając jako przeciwutleniacz. Resweratrol zmienia również cechy genetyczne i epigenetyczne komórek nowotworowych, zapobiega stanom zapalnym i rozwojowi białaczki.
Wykazano, że substancja ta indukuje apoptozę i działa Neuroprotekcyjne, hamuje namnażanie komórek nowotworowych i indukuje zaprogramowaną śmierć komórek, czyli apoptozę. Stosuje się go wspomagająco w leczeniu nowotworów jelita grubego, wątroby, trzustki, prostaty i piersi.
Zielona herbata
Gdzie występuje: zielona herbata (Camellia sinensis), zarówno liściasta, jak i matcha
Uważa się, że substancje polifenolowe mają właściwości przeciwnowotworowe. Jedną z nich jest występujący w liściach zielonej herbaty galusan epigallokatechiny (EGCG).
W badaniach udowodniono, że zielona herbata ma właściwości przeciwnowotworowe i antymutagenne. EGCG chroni bowiem komórki przed uszkodzeniami DNA, spowodowanymi przez reaktywne formy tlenu (wolne rodniki tlenowe). Polifenole z zielonej herbaty hamują proliferację komórek nowotworowych i powodują ich śmierć.
Honokiol
Gdzie występuje: ekstrakt z kory, kwiatów lub nasiona magnolii
Honokiol wykazuje właściwości przeciwbakteryjne, przeciwutleniające i przeciwzapalne. Zapobiega angiogenezie (tworzeniu naczyń krwionośnych w obrębie guza, które zaopatrują go w składniki odżywcze) i hamuje cykl komórkowy w komórkach nowtoworowych.
Honokiol może być przydatny w leczeniu raka piersi także z uwagi na to, że zmniejsza namnażanie się komórek nowotworowych, jednocześnie wzmacniając działanie leków stosowanych w leczeniu raka.
Terapia skojarzona
Perspektywy ziołolecznictwa w przyszłości leczenia raka piersi
Nie jest łatwo zdecydować się na naturalną terapię raka piersi. Jednocześnie chemioterapia i radioterapia mają wiele nieuniknionych skutków ubocznych u pacjentów.
Obserwuje się także coraz częściej odporność na leki. Naturalne substancje pozyskiwane z roślin mogą pomóc w tej sytuacji, ponieważ mogą współpracować z wieloma chemioterapeutykami w celu zwiększenia ich siły działania.
Stwierdzono, że szereg naturalnych substancji ma korzystny wpływ na leczenie raka piersi, jeśli zastosuje się je w połączeniu z lekami przeciwnowtworowymi. Udokumentowano już skutecznośc kilku kombinacji farmaceutyków i składników naturalnych.
Synergistyczne działanie genisteiny (jej źródłem jest soja) i doksorubicyny (antybiotyk) zwiększa skuteczność tamoksifenu (lek stosowany w leczeniu raka piersi). Podobnie działa ekstrakt z owoców granatu. Z kolei DIM, czyli 3,3′-diindolilometan (substancja powstająca w przewodzie pokarmowym podczas trawienia roślin krzyżowych, takich jak kalafior, brokuły czy brukselka – przyp. tłum.) w połączeniu z paklitakselem (lek przeciwnowotworowy) promuje apoptozę komórek raka piersi.
Wszystkie leki antynowotworowe, stosowane w leczeniu raka piersi, w tym tamoksyfen, trastuzumab i paklitaksel, działają silniej w połączeniu z ekstraktem z rozmarynu. Wymienione przykłady mogą są obiecującymi skłaniają do dalszych badań nad naturalnymi substancjami i tworzą realną alternatywę dla obecnych terapii raka piersi.
Chociaż chemioterapia jest najczęstszą i najskuteczniejszą metodą leczenia raka, rośnie chemiooporność, czyli niezdolność organizmu do prawidłowej odpowiedzi na chemioterapię. W rezultacie niektórzy badacze próbują odkryć naturalne substancje chemiczne, które mogą pomóc w zmniejszeniu oporności wielolekowej.
Substancje, takie jak DIM, mogą za to zwiększać skuteczność radioterapii poprzez działanie fotouczulające. Konieczne są jednak dalsze badania nad organicznymi substancjami w celu ustalenia ich mechanizmu działania i możliwej roli w leczeniu, zwłaszcza niezwykle trudnego potrójnie ujemnego raka piersi.
W tym kontekście zbadano właściwości kurkuminy i resweratrolu i wykazano, że obie substancje skutecznie wspomagają terapię tego rodzaju nowotworu, przy niewielkich skutkach ubocznych. Udowodniono także, że EGCG, pochodzący z zielonej herbaty, zmniejsza zdolność migracyjną potrójnie ujemnego raka piersi, a niedawne badanie wykazało, że otrzymywany z rozmarynu karnozol, może zatrzymać cykl komórkowy w fazie G2 i promować apoptozę i autofagię w potrójnie ujemnych ludzkich komórkach raka piersi.
Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki, substancje naturalne mogą odgrywać ważną rolę w leczeniu i zapobieganiu rakowi piersi w niezbyt odległej przyszłości.
Leczenie raka piersi można wspomagać naturalnymi substancjami. Zioła mają długą historię stosowania w medycynie tradycyjnej i mogą być wykorzystywane na różne sposoby.
Badania nad mechanizmami działania tych substancji chemicznych i zastosowaniem ich w terapii u pacjentek z rakiem piersi powinny być traktowane priorytetowo. Mogą być one wykorzystywane w celu zwiększenia aktywności leków, a także jako samodzielne substancje terapeutyczne, ze względu na ich zdolność do zmiany szlaków metabolicznych komórek. Co więcej, odgrywają one istotną rolę w profilaktyce raka piersi.
Z drugiej strony, w wielu badaniach wykazano, że naturalne substancje zmniejszają kancerogenezę i hamują wzrost raka poprzez wyzwalanie apoptozy i autofagii oraz zatrzymanie cyklu komórkowego.
Hamując proliferację komórek nowotworowych, powodują przy tym minimalne szkody dla normalnych komórek. Wiele z tych substancji będzie prawdopodobnie stosowanych w leczeniu raka piersi, ponieważ już udowodniono ich korzystny wpływ na organizm i zdolność zwalczania innych chorób.
Wreszcie, wspomniane naturalne substancje to tylko ułamek wielu substancji chemicznych, które wykazały właściwości przeciwnowotworowe. Dzięki ich potencjałowi naukowcy są coraz bliżej znalezienia lekarstwa na raka piersi.
Autorzy:
PROF. MOHAMED H. NAFADY farmaceuta, Faculty of Applied Health Science Technology, Misr University for Science and Technology, Giza, Egipt.
MD. REZAUL ISLAM, FAHADUL ISLAM studenci Wydziału Farmacji, Faculty of Allied Health Sciences, Daffodil International University, Dhaka, Bangladesz.
MUNIYA AKTER, AKLIMA AKTER absolwentki Wydziału Farmacji, Faculty of Allied Health Sciences, Daffodil International University, Bangladesz.
SAIKAT MITRA absolwent Wydzialu Farmacji, Department of Pharmacy, Faculty of Pharmacy, University of Dhaka, Bangladesz.
RAJIB DAS Student Wydziału Farmacji, Department of Pharmacy, Faculty of Pharmacy, University of Dhaka, Bangladesz.
HUMAIRA URMEE absolwentka Wydziału Farmacji, Department of Pharmaceutical Science, North South University, Bangladesz.
MGR. SHEIKH SHOHAG biotechnolog, Department of Biochemistry and Molecular Biology, Faculty of Life Science, Bangabandhu Sheikh Mujibur Rahman Science and Technology University, Bangladesz.
DR KUMARAPPAN CHIDAMBARAM farmakolog, Department of Pharmacology and Toxicology, College of Pharmacy, King Khalid University, Saudi Arabia.
PROF. FAHAD A. ALHUMAYDHI biochemik kliniczny, Department of Medical Laboratories, College of Applied Medical Sciences, Qassim University, Arabia Saudyjska.
DR TALHA BIN EMRANI wykładowca na Wydziale Farmacji, BGC Trust University Bangladesh, Bangladesz.
PROF. SIMONA CAVALU lekarz, farmakolog, Faculty of Medicine and Pharmacy, University of Oradea, Rumunia.
- Natural Small Molecules in Breast Cancer Treatment: Understandings from a Therapeutic Viewpoint. Molecules. 2022 Apr; 27(7): 2165.
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9000328/
