Łopian większy - właściwości zdrowotne i zastosowanie

Już w starożytności przypisywano mu leczniczą moc. Chętnie stosował go grecki lekarz Dioscorides, a olej z jego korzenia uważano za tradycyjny środek wzmacniający i pobudzający porost włosów. Łopian większy jest od lat stosowany w fitoterapii wielu schorzeń. Doceniane są różne jego części (m.in. liście i nasiona, a w medycynie ludowej wykorzystywano także purpurowe kwiaty), jednak zdecydowanie największe znaczenie mają korzenie, wykorzystywane m.in. do produkcji oleju.

Zawiera inulinę, substancje białkowe, tłuszcze, kwasy organiczne, liczne związki poliacetylenowe, fitosterole, glikozydy, saponiny, witaminę C, sole mineralne – głównie związki siarki i fosforu oraz nieduże ilości olejku eterycznego. Korzenie łopianu bogate są także w związki fenolowe, takie jak kwasy chlorogenowe, kwasy kawowy¹ oraz chinowy i pochodne kwasu kaweilochinowego², a także flawonoidy, takie jak kwercetyna³ i rutyna.

Potwierdzono, że wśród związków fenolowych kwasy chlorogenowe miały najwyższą wartość odżywczą właśnie w korzeniach łopianu⁴. Wyciąg z nich wykazuje właściwości moczopędne, żółciopędne, gojące, przeciwzapalne, antybakteryjne i grzybobójcze. Wspomaga trawienie i przyspiesza przemianę materii, oczyszcza krew. Można stosować go wewnętrznie w nieżytach jelit, żołądka, wątroby i w zaburzeniach przemiany materii oraz zewnętrznie w reumatyzmie stawowym i mięśniowym. Łopian większy szeroko stosowany jest w kosmetyce, szczególnie w pielęgnacji włosów i w przewlekłych schorzeniach skórnych, chorobach łojotokowych, wypryskach lub czyrakach.

Właściwości łopianu większego

Łopian większy pomaga w problemach z włosami

Korzeń łopianu ma właściwości wpływające na pracę gruczołów łojowych i reguluje nadmierne wydzielanie serum, co wykorzystywane jest szeroko w kosmetyce. Pomaga w takich problemach, jak łupież, przetłuszczanie się włosów oraz zapobiega ich wypadaniu poprzez wzmocnienie i odżywienie cebulek włosowych. Płukanka z naparu z Arctium lappa regeneruje i wzmacnia włosy pozbawione blasku oraz łamliwe, o czym bardzo dobrze wiedziały już nasz praprababki.

Łopian obniża poziomu cukru we krwi

W korzeniu łopianu znajdują się przeciwutleniacze i związki przeciwcukrzycowe⁵, dlatego jest on stosowany jako środek obniżający poziom glukozy we krwi. Swe właściwości w głównej mierze zawdzięcza inulinie, która pomaga w normalizowaniu glikemii w przebiegu cukrzycy typu 2, a także w walce z insulinoopornością przez poprawę homeostazy glukozy. Roślina zawiera też kwas arktygenowy, który może zwiększać wydzielanie insuliny przez trzustkę – proces ten ulega zaburzeniu w przebiegu cukrzycy.

Łopian większy na infekcje i wirusy

Roślina ta posiada dużą ilość poliacetylenów, czyli związków o silnym działaniu antybiotycznym, dlatego może być stosowana przy przeziębieniach i infekcjach. Zalecana jest także jako zioło odtruwające organizm po leczeniu farmakologicznym i antybiotykoterapii. Oczyszcza krew i wzmaga wydzielanie potu, dlatego łopian większy jest wskazany dla osób, które chcą się pozbyć toksyn i przeprowadzić detoks organizmu.

Ponadto zioło wykazuje silne działanie antybakteryjne i przeciwzapalne⁷. Składniki fenolowe w nim zawarte, takie jak kwas kawowy i kwas chlorogenowy, wpływają silnie hamująco na wirusy opryszczki (HSV-1, HSV- 2) i adenowirusy (ADV-3, ADV-11)⁸, który atakuje głównie błonę śluzową górnych dróg oddechowych, spojówki, a nawet opony mózgowe.

Arctium lappa poprawia trawienie i metabolizm

Nawilża i natłuszcza ściany żołądka oraz zwiększa wydzielanie soku żołądkowego, żółci w wątrobie i enzymów trawiennych w trzustce. Dzięki temu ułatwia trawienie i przyswajanie pokarmów.

Sok lub napar z korzenia łopianu stosuje się wewnętrznie w leczeniu:

• nieżytów przewodu pokarmowego,
• niewydolności wątroby,
• zaburzeniach przemiany materii,
• w stanach zapalnych dróg moczowych.

Ponadto roślina przywraca równowagę metaboliczną i podnosi poziom lipidów.

Łopian na ból i rany

Olej z korzenia łopianu jest składnikiem bardzo wielu leków ziołowych. Zawiera lignany, które łagodzą stan zapalny. Przynosi ulgę w dolegliwościach bólowych, szczególnie reumatycznych oraz w chorobach zwyrodnieniowych stawu kolanowego⁹. Może być stosowany do kąpieli leczniczych, ponieważ łagodzi egzemy i wysypki. Stosuje się go także zewnętrznie przy stłuczeniach i skaleczeniach, ponieważ przyspiesza gojenie ran. Działa łagodząco i ściągająco.

Macerat lub sok z korzenia łopianu ze względu na właściwości odkażające może być stosowany do okładów w leczeniu czyraków, świądu i podrażnień skóry. Wykorzystywany jest także do przemywania i normalizowania cery tłustej oraz trądzikowej, zmniejsza ilość wyprysków.

Zastosowanie łopianu

"Kawa" łopianowa — bogaty w minerały

Rozdrobniony korzeń upraż przez kilka minut na suchej patelni do uzyskania złotego koloru. Ostudź i zmiel w młynku do kawy, przechowuj w szczelnie zamkniętym pojemniku. 2 łyżeczki proszku zalane szklanką wrzątku. To smaczny i bogaty w minerały napój.

Napar z korzenia łopianu na problemy trawienne

3 łyżki drobno posiekanego korzenia łopianu zalej szklanką ciepłej wody i gotuj przez ok. 3-4 min. Odstaw do wystygnięcia na ok. 20 min, a następnie przecedź. Pij 0,5 szklanki 2-3 razy dziennie po jedzeniu. Sprawdzi się przy problemach trawiennych, ale także zewnętrznie do przemywania przy schorzeniach skórnych czy płukania włosów.

Olej z łopianu na problemy skórne

1 szklankę świeżych korzeni łopianu pokrój i zalej szklanką dobrej jakości oliwy o temp. 50-60°C. Odstaw w chłodne, ciemne miejsce na 2-6 tygodni i przefiltruj. Pij 2 razy dziennie po 1-2 łyżki.

Pomaga w przemianie materii, zaparciach, działa żółciopędnie. Zewnętrznie stosuj do przemywania skóry przy ropniach, ranach, czyrakach, owrzodzeniach i innych problemach skórnych (działa regenerująco, przeciwzapalnie, odkażająco oraz natłuszczająco) oraz jako maseczkę na włosy i wcierkę w skórę głowy przy łamliwości, łupieżu i wypadaniu włosów.

Sok z łopianu oczyszczający organizm

Korzenie łopianu dokładnie umyj, pokrój i odciśnij z nich sok np. przy pomocy wyciskarki. Spożywaj do 4 razy dziennie po maksymalnie 60 kropli. Pomaga na problemy z wątrobą, przemianę materii, oczyszcza organizm i poprawia wygląd skóry.

Okłady z soku z korzenia łopianu na skórę

Zmieszaj w równych częściach sok z korzenia łopianu, glicerynę i ocet jabłkowy. Dokładnie zmiksuj. W chorobach dermatologicznych przykładaj do chorego miejsca i kawałkiem gazy wklepuj w skórę. Po osuszeniu nałóż trochę kremu witaminowego. Powtarzaj rano i wieczorem.

Łopian większy — ciekawostki

• Występowanie: pochodzi z terenów Azji, obecnie rośnie w całej Europie, Afryce, Ameryce Północnej i Południowej, Chinach, Japonii oraz na Syberii. W Polsce rośnie na nizinach, a także w niższych partiach górskich (Karpaty i Sudety). Jest rośliną dwuletnią, wysoką, często jego łodygi przekraczają 2 m, charakteryzuje się dużą odpornością na mróz i niesprzyjające warunki. Preferuje żyzne gleby.
• Surowiec: wykorzystuje się głównie korzeń (Bardanae radix). Gruby, mięsisty, silnie rozgałęziony, białej barwy, do 0,5 m długości. Ma słaby, nieco nieprzyjemny zapach i słodkawy smak. Wytwarza się z niego olej.
• Pora zbioru: korzenie wykopuje się jesienią pierwszego roku wegetacji, zanim roślina wytworzy łodygę kwiatową lub na drugi rok wiosną. Korzeń myje się, kroi na mniejsze kawałki i suszy w temperaturze 50-60°C¹⁰.