Kolejne badania dowodzą, że te grzyby mają fenomenalne właściwości prozdrowotne

Jeszcze dekadę temu na Za­chodzie grzyby były głównie cenione za swoją wartość kulinarną. Dziś stają się gwiaz­dami coraz większej liczby prac naukowych, które odsłaniają ich nowe ważne właściwości lecznicze, które sprawiają, że grzyby witalne migrują na nowy wyższy poziom: z półki dla żywności funkcjonalnej do nutraceu­tyków i produktów mykoterapii¹.

Wyniki badań potwierdzają, że mają one liczne działania farmakologiczne, takie jak właściwości przeciwdrob­noustrojowe, przeciwzapalne, im­munomodulacyjne, cytotoksyczne, przeciwutleniające, przeciwnowo­tworowe, przeciwutleniające itd².

Najważniejsze związki aktywne w grzybach

Bioaktywne związki chemiczne, które są potencjalnie przydatne w zapobieganiu i leczeniu różnych chorób, są bardzo zróżnicowane.

• Polisacharydy, czyli składniki strukturalne ściany komórkowej grzybów są najważniejsze. Mają one silną zdolność do przenosze­nia informacji biologicznych. Spośród nich najlepiej znane i naj­liczniejsze są α- i β-glukany. Hetero­glikany, peptydoglikany i kompleksy polisacharydowo-białkowe również przyczyniają się do aktywności bio­logicznej³. Są one przede wszystkim odpowiedzialne za działanie immu­nomodulacyjne ze względu na swoją zdolność do wiązania się ze specy­ficznymi receptorami ściany komór­kowej i stymulowania specyficznych odpowiedzi immunologicznych. Wiemy już, że mają działanie przeciwnowotworowe, immuno­modulacyjne, antyoksydacyjne, przeciwzapalne, przeciwdrobno­ustrojowe i przeciwcukrzycowe.
• Terpeny to inna klasa związków od­grywających istotną rolę w ochronie organizmu. Modulują one układ odpor­nościowy poprzez stymulację ekspresji genów kodujących białka biorące udział w odpowiedzi immunologicznej, ale mają również właściwości przeciwza­palne, przeciwutleniające i przeciwno­wotworowe. Wysoka zawartość terpe­noidów występuje w grzybach reishi należących do rodzaju (Ganoderma)⁴.
• Białka zajmują ok. 10-40% suchej masy grzybów. Wykazano, że niektóre z tych proteiny mają charakterystyczne i wy­raźne działania immunomodulacyjnego. Są one określane jako białka immunomo­dulacyjne grzybów (FIP), których mecha­nizmy działania mogą być różnorodne.
  Białka obejmują również lektyny, które wiążą się odwracalnie z mono- i oligo­sacharydami o wysokiej specyficzności, rozpoznając i wchodząc w interakcje z różnymi węglowodanami i proteo­glikanami na powierzchni komórki. Są zaangażowane w wiele aktywności biologicznych, takich jak wrodzona od­porność i interakcje komórka-komórka, a ich mechanizm immunomodulacyjny różni się w zależności od pochodzenia związku. Mają również właściwości immunomodulacyjne, przeciwno­wotworowe i antyproliferacyjne⁵.
• Związki fenolowe to kolejne bioaktyw­ne metabolity grzybów. Najogólniej można je nazwać antyoksydantami o różnych mechanizmach działa­nia (wymiatanie tlenu, inaktywacja metali, hamowanie wolnych rod­ników, rozkład peroksydazy)⁶.

Najcenniejsze grzyby lecznicze

Wrośniak różnobarwny (Coriolus versicolor) 

Właściwości immunomodulacyjne wrośniaka wynikają z obecności w jego ekstrakcie 2 polisacharydów związanych z białkami: peptydu polisacharydowe­go (PSP) oraz glikoproteiny PSK. Pierw­szy z nich ma działanie immunomodulu­jące, przeciwzapalne, przeciwwirusowe i przeciwnowotworowe, o czym do­noszą liczne badania in vitro i in vivo oraz niektóre badania kliniczne.

Jego aktywność immunomodula­cyjna wynika ze zdolności do oddzia­ływania na uwalnianie cytokin oraz do zwiększania ekspresji cytokin i che­mokin, takich jak czynnik martwicy nowotworu alfa (TNF-α), interleukiny (IL-1β i IL-6), histamina i prostaglandy­na E, aktywowania komórek NK (natural killer), zwiększania wnikania komó­rek dendrytycznych i T do guzów.

Co więcej, badania in vitro oraz na modelach mysich wykazały wzrost proliferacji limfocytów i poziomów im­munoglobulin IgG, co sugeruje wpływ PSP na odporność humoralną. Inne wyniki sugerują rolę PSP w aktywacji różnych receptorów rozpoznających patogeny, co jest fundamentalne dla skutecznego działania wrodzonej odpowiedzi immunologicznej⁹.

Reishi (Ganoderma lucidum) 

W Polsce znana jako lakownica żółtawa. To je­den z najczęściej stosowanych grzy­bów leczniczych na świecie. Dzięki zawartości triterpenoidów lakownica ma wyraźne właściwości przeciwno­wotworowe, cytotoksyczne i hamujące enzymy i polisacharydów. Natomiast obecne w niej polisacharydy, takie jak: α-1,3, β-1,3 i β-1,6-D-glukany, charak­teryzują się silnymi właściwościami antyangiogennymi i wzmacniającymi układ odpornościowy.

W szczególności, jeśli chodzi o działanie immunomodula­cyjne reishi, zaobserwowano, że zacho­dzi ono poprzez wiele mechanizmów, takich jak aktywacja cytotoksycznych komórek T, limfocytów B, komórek dendrytycznych, makrofagów, komó­rek NK, szlaku TLR-4 i innych komó­rek układu odpornościowego, a także ich produktów ubocznych TNF-α, interleukin IL-1, IL-2, IL-3 i IL-6 oraz aktywnych pośredników azotu i tlenu.

To jednak zaledwie początek listy. Naukowcy oszacowali, że Ganoder­ma lucidum ma ponad 400 innych bioaktywnych metabolitów o licz­nych efektach zdrowotnych. War­to tu wspomnieć o peptydach i ich przeciwutleniającej roli oraz o prze­ciwwirusowych izoenzymach lakkazy¹⁰.

Maitake (Grifola frondosa) 

Dzięki bioak­tywnemu GFP (związek β-glukanu pro­teoglikanowego) aktywuje makrofagi, limfocyty T i komórki NK. Jednak nie­dawno z fermentowanej grzybni maitake wyekstrahowano nową glikoproteinę, która może regulować białka zaangażo­wane w apoptozę i reakcję na stres¹¹.

Shiitake (Lentinula edodes) 

Zawarty w tych grzybach lentinan może od­działywać na aktywację inflamaso­mów, składników wrodzonego układu odpornościowego odpowiedzialnych za wywoływanie reakcji zapalnych. [29] Chcąc ustalić, czy jedzenie tych grzy­bów w suszonej postaci może poprawić funkcjonowanie układu odpornościowe­go człowieka, międzynarodowy zespół badaczy przeprowadził 4-tygodniowy eksperyment.

52 zdrowych dorosłych w wieku 21-41 lat spożywało 5 lub 10 g shiitake dziennie. Od każdego z nich pobrano krew, ślinę i surowi­cę przed i po zakończeniu badania. Okazało się, że spożywanie Lentinu­la edodes przez miesiąc skutkowało zwiększoną proliferacją ex vivo komórek gd-T (o 60% więcej) i NK-T (2-krotnie więcej).

Ponadto uczeni odnotowali wzrost sIgA, co sugerowało poprawę od­porności jelit; zmniejszenie CRP wska­zujące na mniejszy stan zapalny. To zaś doprowadziło ich do wniosku, że regu­larna obecność shiitake na naszych ta­lerzach skutkuje poprawą odporności¹³.

Sekret peptydów

Chińczycy przeprowadzili serię ekspe­rymentów w celu określenia potencjału immunomodulacyjnego i systematycz­nej oceny aktywności immunomodula­cyjnej białek wyekstrahowanych z grzy­bów jadalnych.

Ponieważ makrofagi są niezwykle funkcjonalnie bogatymi komórkami, odgrywają kluczową rolę w obronie gospodarza przed zakaże­niami bakteryjnymi ze względu na ich zdolności fagocytarne, cytotoksyczne i wewnątrzkomórkowe zabijanie na­ukowcy postanowili sprawdzić, czy białka wspierają ich działanie¹⁴. Oka­zało się, że zwiększają one fagocytozę neutrofili przez makrofagi, co wskazuje, że te mogą zwiększać zdolność immu­nomodulacyjną myszy. 

Po stymulacji różnymi stężeniami białek grzybów jadalnych makrofagi zwiększyły pro­dukcję tlenku azotu, wolnych rodni­ków i cytokin prozapalnych, w tym IFN-γ, TNF-α, IL-6 i IL-1β. Ta ostatnia cząsteczka wytwarzana przez makrofagi może być zaangażowana w mecha­nizm gorączki poprzez indukowanie ostrej odpowiedzi białkowej fazy. Po­jawia się ona, gdy występuje infekcja wirusowa lub stan zapalny.

Białka pochodzące z grzybów mogą wnikać do makrofagów w celu produkcji IL-6, która m.in. uczestniczy w obronie immunologicznej organizmu¹⁵. Z kolei interferon gamma odgrywa kluczową rolę w obronie gospodarza przed wi­rusami. Natomiast czynnik martwicy nowotworu (TNF) to grupa cytokin wydzielanych przez aktywowane mononuklearne makrofagi, komórki NK i limfocyty T.

Wśród nich TNF-α jest głównym czynnikiem immunomo­dulacyjnym, który promuje infiltrację komórek odpornościowych i jest w sta­nie zwiększyć infiltrację limfocytów do miejsca zakażenia, co odgrywa kluczową rolę we wczesnej odpowie­dzi na zakażenie przeciwwirusowe¹⁶.

Jak widać, warto polubić grzyby witalne. Jednak jeżeli nie możesz się przekonać do włączenia ich do jadło­spisu, sięgnij po ich suplementy.