Stan zapalny - jak zdiagnozować?

Zaobserwowanie u siebie pierwszych objawów stanu zapalnego powinno skłonić nas do przeanalizowania swojej diety i natychmiastowego wyeliminowania składników prozapalnych. Warto przy tym opracować program żywieniowy wzbogacony o suplementy roślinne, mające zbawienny wpływ na funkcje fizjologiczne organizmu. Jeżeli nadal odczuwamy przykre objawy zapalenia należy wykonać badania laboratoryjne. Jak prawidłowo zdiagnozować stan zapalny w organizmie?

 

Diagnozowanie stanu zapalnego - badania krwi 

Pierwszym krokiem, gdy podejrzewamy u siebie stan zapalny, jest wykonanie badań krwi. Wskażą one obecność tzw. markerów stanu zapalnego. Poniżej prezentujemy podstawowe i rozszerzone badania, które warto wykonać w celach diagnostycznych.

Badania krwi - OB (tzw. odczyn Biernackiego)

Należy do podstawowych badań krwi. Wykazuje szybkość, z jaką czerwone krwinki odłączają się od osocza i osadzają na dnie próbówki. Im jest ona większa (wyższe OB), tym intensywniejszy jest stan zapalny. Wskaźnik OB nie mówi jednak nic o przyczynach ani lokalizacji zapalenia - wymaga to dalszej diagnostyki. Normy OB są bardzo różne w zależności od płci i wieku.

Średnie wyniki badania u mężczyzn wynoszą od 0 do 15. Zazwyczaj jest ono jednak wyższe u osób starszych i kobiet, wówczas powinny mieścić się one w skali od 0 do 20. Końcowe wyniki są jednak uzależnione od ogólnej kondycji zdrowotnej danej osoby. Także u kobiet ze względu na menstruację wyniki mogą się różnić w poszczególnych dniach cyklu.

Badania krwi - zależność między wskaźnikami AA i EPA

Badanie to określa stosunek kwasów omega-6 i omega-3 we krwi, co bezpośrednio będzie odzwierciedleniem diety. W badaniu tym bada się zależność pomiędzy wskaźnikami eikozanoidami prozapalnymi (AA) a eikozanoidami przeciwzapalnymi (EPA) występującymi w fosfolipidach osocza. Im wyższy będzie stosunek AA do EPA, tym wyższy stopień stanu zapalnego pojawiającego się w różnych organach.

Stan równowagi określa wynik pomiędzy 1,5- 3. W przypadku otrzymania wyniku na poziomie 10 zwiększa się prawdopodobieństwo wystąpienia choroby przewlekłej. W razie potwierdzenia obecności choroby wywołanej stanem zapalnym, wynik może wzrosnąć do 15.

 

Badania krwi - test białka C-reaktywnego

Dokładniejszym badaniem jest test białka C-reaktywnego (CRP - C Reactive Protein) jako markera stanu zapalnego. Norma wynosi 5 mg/l. Wyższy poziom tego białka we krwi (ok. 10 mg/l) oznacza obecność stanu zapalnego w organizmie. Białko C-reaktywne produkowane jest w wątrobie, która wytwarza większą ilość zazwyczaj w wyniku infekcji lub silnego uderzenia. Jego funkcją jest udział w tzw. odpowiedzi immunologicznej, polegającej na zahamowaniu czynnika zapalnego oraz na pobudzaniu funkcji ciałek odpornościowych.

Dzięki badaniu ilości białka C-reaktywnego we krwi nie tylko można zidentyfikować obecność stanu zapalnego w organizmie, ale również na bieżąco monitorować jego przebieg w procesie leczenia.

Badania krwi - test na obecność cytokin BAFF

W ostatnim czasie pojawiły się doniesienia, że istnieje czynnik pozwalający na wykrycie stanu zapalnego związanego m.in. z niestrawnością, będącą wynikiem popełnianych błędów żywieniowych. Mowa o czynniku BAFF, aktywującym komórki limfocytów B. Jest on wytwarzany przez kilka typów komórek i tkanek, w tym m.in. monocyty, makrofagi, limfocyty T oraz śledzionę, węzły chłonne i szpik kostny. Im wyższy poziom czynnika BAFF w organizmie, tym większe prawdopodobieństwo, że powodem występującego zapalenia jest zatrucie pokarmowe. Czynnik BAFF odgrywa również dużą rolę przy definiowaniu chorób o podłożu autoimmunologicznym.

Na czym polega badanie żywej kropli krwi?

W klinikach medycyny naturalnej coraz częściej wykonywanym badaniem diagnozującym stan pacjenta jest badanie żywej kropli krwi. Kroplę krwi pobraną z opuszki palca bada się pod mikroskopem z tzw. kontrastem fazowym. Badanie to wykonuje się w kierunku wykrycia obecności pasożytów, bakterii, toksyn i innych substancji, które wywołują stan zapalny w organizmie. Badanie to nie ustala norm dolnych i górnych, dlatego wszystko zależy od zdolności interpretacyjnych i umiejętności lekarza medycyny naturalnej.

Do wyników badań ma dostęp zarówno lekarz, jak i pacjent. Lekarze medycyny naturalnej uznają to badanie za wiarygodne źródło oceny stopnia przeciążenia poszczególnych organów oraz zdolności detoksykacyjnych organizmu. Po zdiagnozowaniu stanu zapalnego za pomocą podstawowych badań możesz wykonać bardziej szczegółowe testy krwi w kierunku predyspozycji do poszczególnych chorób wywołanych stanem zapalnym.

Należą do nich m.in. testy na obecność:

• Interleukiny- 1 beta (IL- 1b) - kluczowy mediator reakcji zapalnej na stres fizyczny. Wyższe poziomy IL- 1b są związane z zaburzeniami lękowymi i ryzykiem chorób sercowo- naczyniowych.
• Interleukiny- 6 (IL- 6) - podwyższony poziom IL- 6 dotyczy stanów zapalnych przy przewlekłych zakażeniach, zaburzeniach autoimmunologicznych, niektórych nowotworach i chorobie Alzheimera.
• Interleukiny- 8 (IL- 8) - podwyższone poziomy IL- 8 we krwi są związane z reumatoidalnym zapaleniem stawów, ryzykiem nowotworu i WZW typu C.

Czynnika martwicy nowotworów alfa (TNF - a) - TNF - a jest czynnikiem wzrostu komórek odpornościowych i osteoklastów, komórek rozkładających kość. Może on być podwyższony w przypadku przewlekłych zakażeń, niektórych nowotworów i WZW typu C¹.

Stan zapalny a ryzyko chorób 

Przewlekły stan zapalny otwiera także drogę wielu chorobom, które atakują w pierwszej kolejności jelita, stawy oraz układ sercowo - naczyniowy, dlatego warto do niego nie dopuszczać. Lepiej regularnie przeciwdziałać procesom zapalnym niż leczyć wywołane nimi schorzenia.

Stan zapalny w jelitach 

Kluczowym organem naszego ciała, w który jako pierwszy uderza stan zapalny, są jelita. Jak przekonuje Giulia Enders - autorka bestsellerowej książki Historia wewnętrzna.

Jelita - najbardziej fascynujący organ naszego ciała - nastroje radości, przygnębienia, niepewności, zadowolenia czy smutku nie powstają wyłącznie w głowie, ale część z nich ma swoje źródło w naszym brzuchu².

Za sprawne funkcjonowanie jelit odpowiada mikrobiota bakteryjna, gdy zaś zgromadzi się w nich zbyt wiele substancji toksycznych i zachodzą nadmierne procesy fermentacji, człowiek doświadcza złego samopoczucia. Stan zapalny jelit otwiera prostą drogę do obniżenia funkcji układu odpornościowego, co w konsekwencji skutkuje pojawieniem się alergii lub pseudoalergii. Długotrwały i nieleczony stan zapalny jelit staje się podłożem chorób określanych jako Inflammatory bowel disease m.in.: wrzodziejącego zapalenia jelita grubego oraz choroby Leśniowskiego-Crohna.

Przyczyna tych chorób nie jest dokładnie znana, niemniej ich przebieg wskazuje na ich autoimmunologiczny charakter, ponieważ układ odpornościowy atakuje błonę śluzową jelit. Choć obydwie choroby wiążą się przewlekłym stanem zapalnym ściany jelita, dają różne objawy. Wśród przyczyn choroby Leśniowskiego-Crohna wskazuje się m.in. pozytywną korelację ze zwiększonym spożyciem białka zwierzęcego, mleka krowiego oraz wyższym stosunkiem wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-6 w diecie, a więc stosowaniem diety prozapalnej.

Stan zapalny jelit wpływa na układ odpornościowy 

Permanentny stan zapalny w jelitach wpływa na pracę układu odpornościowego. Pojawiają się wówczas liczne alergie, które należy rozumieć jako autoimmunologiczną nadwrażliwość, a więc stan chorobowy organizmu wynikający z nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej po spożyciu pokarmu lub w wyniku zetknięcia z zewnętrznym alergenem. Nieleczone alergie otwierają drzwi do pojawienia się chorób autoagresywnych.

Zastanawiający jest wyraźny wzrost chorób o tym podłożu, w których organizm zaczyna walczyć sam ze sobą atakując zdrowe komórki stawów, nerwów bądź tkanki łącznej. W przypadku celiakii system odpornościowy produkuje antyciała przeciwko gliadynom (składnikowi glutenu z pszenicy i innych zbóż) oraz wywołując stan zapalny błony śluzowej jelit. Podobne procesy zachodzą w przypadku zapalenia tarczycy, które stoi u podstaw choroby Hashimoto, reumatoidalnego zapalenia stawów lub tocznia.

Stan zapalny przy obniżonej odporności 

Przy obniżonej odporności organizm jest bardziej narażony na przeziębienia oraz ma zwiększoną podatność na infekcje, w tym także na grypę. Obniżona odporność oznacza jednocześnie, że organizm, próbując chronić ustrój jako całość, będzie obniżał funkcję najsłabszego organu. Stąd najczęściej na obniżeniu odporności cierpią drogi oddechowe oraz drogi moczowo- płciowe.

Charakterystycznymi objawami infekcji dróg oddechowych są ból, pieczenie lub drapanie w gardle, uczucie ucisku, ból w klatce piersiowej, świszczący oddech oraz odrywająca się gęsta wydzielina. Powstawanie śluzu między nosem i tchawicą sprzyja ponadto gromadzeniu się zarazków, które, jeśli nie zostaną całkowicie usunięte, przyczyniają się do powstawania długotrwałego kaszlu, zapalenia zatok, zapalenia ucha oraz zapalania oskrzeli, a nawet płuc.

Gdy organizm jest słabszy, także drogi płciowo-moczowe częściej ulegają infekcjom, takim jak zapalenie pęcherza lub bakteryjne zakażenie pochwy. Typowi objawami stanów zapalnych układu płciowo-moczowo są swędzenie, zaczerwienienia, częsta potrzeba oddawania moczu, bóle w kroczu, nalot na narządach płciowych, a w poważniejszych przypadkach także "dysbioza" czyli zaburzenia mikrobioty jelitowej oraz towarzyszące temu ogólne wyczerpanie.

W okresie obniżonej odporności może pojawić się również większe zapotrzebowanie organizmu na energię, dostarczaną razem z cukrem, co jest prostą drogą do kandydozy, potocznie nazywanej zagrzybieniem organizmu. Niemal każdy z nas jest nosicielem w jelicie grubym grzybów z rodzaju candida albicans, które odżywiają się głównie cukrem. Jeśli liczba ich znacznie wzrośnie stają się niebezpieczne dla organizmu, ponieważ wędrują razem z krwią.

Candida atakuje najczęściej błony śluzowe przewodu pokarmowego, jamę ustną, gardło oraz powodują zmiany zapalne skóry oraz narządów wewnętrznych. Uwalniając niebezpieczne neurotoksyny, uszkadzają błonę śluzową w jelicie cienkim i tym samym utrudniają wchłanianie wartościowych składników odżywczych. Organizm jest wówczas podatny na wchłanianie metali ciężkich oraz wzmożoną reakcję na alergeny zawarte w pożywieniu.

Zaburzone zostaje ponadto prawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, przez co jednym z symptomów kandydozy staje się niestabilność emocjonalna, prowadząca do stanów agresji lub epizodów depresyjnych. Jeżeli w krótkim czasie pojawią się poniższe objawy, takie jak: zapalenie zatok, katar sienny, trudności z oddychaniem lub nasilające się dolegliwości alergiczne, zaburzenia pamięci lub problemy z koncentracją, zastanów się, czy ich przyczyną nie jest właśnie grzybica.

Stan zapalny kości i stawów może prowadzić do RZS

Skutkiem przewlekłego stanu zapalnego mogą być też bóle stawów, ścięgien, więzadeł czy bóle mięśni szkieletowych. Z czasem dolegliwości te prowadzą do reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), które dotyka coraz większą liczbę ludzi na świecie, nie tylko osoby starsze. RZS obejmuje zwłaszcza stawy biodrowe oraz kończyny dolne, ze względu na ich duże obciążenie. Choroby związane ze stanem zapalnym stawów mają różną etiologię i przebieg. Dziś wiadomo jedynie, że ich podłożem jest długotrwały stan zapalny w organizmie. Zapalna reakcja immunologiczna dotyka zarówno stanów, jak i tkanki łącznej, dlatego ich leczenie należy prowadzić dwukierunkowo.

Czy stan zapalny naczyń krwionośnych to przyczyna RZS?

Jeszcze do niedawna zawały serca i udary łączono wyłącznie z problemami natury fizjologicznej oraz obciążeniami rodzinnymi. Uważano, że np. powstawanie blaszek miażdżycowych wiązało się przede wszystkim z nagromadzeniem we krwi szkodliwych tłuszczów. Przez wiele lat była niesłusznie powielana opinia, że odpowiedzialna za proces zatykania naczyń krwionośnych jest cząsteczka LDL, zwana "złym" cholesterolem. Wprowadzono więc normy dla cholesterolu i zaczęto monitorować jego poziom m.in. poprzez ograniczenie produktów mogących przyczyniać się do jego wzrostu. Wprowadzono również powszechnie do obiegu leki obniżające jego poziom. Osoby mające wysoki poziom złego cholesterolu oraz osoby z nadwagą miały być bardziej narażone na ryzyko problemów z układem naczyniowo - sercowym.

Z biegiem lat zmodyfikowano tę teorię, ponieważ okazało się, że także osoby z normalnym poziomem złego cholesterolu są w podobnym stopniu zagrożone ryzykiem zawału serca.

Naukowcy dowiedli, że jeśli w organizmie nie ma stanu zapalnego, cholesterol nie może odkładać się na ścianach naczyń krwionośnych.

Należało więc znaleźć dodatkowy czynnik odpowiedzialny za zawały serca i udary mózgu. Ponieważ stan zapalny wiąże się z obecnością we krwi chorych białka C-reaktywnego badacze postanowili sprawdzić korelację tych czynników. Okazało się zatem, że stan zapalny jest odpowiedzialny za uszkodzenia tętnic i stwarza idealne warunki do odkładania się złego cholesterolu, czego następstwem są zazwyczaj zawały serca oraz udary.

Dlatego też chcąc chronić serce i układ krwionośny, warto zdawać sobie sprawę, że procesy związane z przewlekłymi stanami zapalnymi stoją u podstaw najczęściej występujących w naszych czasach chorób układu sercowo - naczyniowego.

Istotną rolę, jaką odgrywa stan zapalny w przypadku chorób serca, potwierdziły badania wykonane pod kierownictwem Paula Ridkera z Brigham and Women’s Hospital z Bostonu, przeprowadzone wśród pacjentów z poważnymi schorzeniami serca. Wykazały one, że ograniczenie poziomu białka C-reaktywnego (PCR) w krwi za pomocą leków zwanych statynami nie obniża ryzyka ataku serca. Inne badanie, przeprowadzone w Cleveland Clinic, potwierdza, że wysoki poziom białka PCR wiąże się z ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych niezależnie od poziomu cholesterolu.

Stan zapalny a choroba Alzheimera i cukrzyca typu 2

Ostatnie badania podkreśliły związek pomiędzy zjawiskiem przewlekłego stanu zapalnego a pojawieniem się demencji. Zauważono, że zbyt duże wytwarzanie insuliny może prowadzić do pojawienia się choroby Alzheimera (podobnie jak w przypadkach hiperglikemii czy insulinooporności). Tymczasem badania przeprowadzone przez Department of Dental Ecology (University of North Carolina) dowiodły związku między stanem zapalnym zębów, krwawiącymi dziąsłami i utratą zębów a obniżeniem zdolności umysłowych w późnym wieku.

Przypomnijmy, że choroba Alzheimera (AD) to schorzenie zwyrodnieniowe mózgu charakteryzujące się postępującą utratą pamięci i nieodwracalną degradacją psychiczną obejmującą zarówno zaburzenia poznawcze, jak i motoryczne. Tym, bardziej ciekawe jest odkrycie związku pomiędzy występowaniem przewlekłych zapalnych chorób przyzębia a tą chorobą³.

Także przyczyn cukrzycy typu 2 można upatrywać się w przewlekłym stanie zapalnym. Badacze duńscy z Department of Diabetes Complications Biology wysunęli hipotezę, że powodem cukrzycy jest masowe nagromadzenie makrofagów w trzustce, a jak wiadomo makrofagi to komórki systemu odpornościowego, które wydzielane są przez cytokiny, wzbudzając aktywność prozapalną.

Czy stan zapalny może wpływać na starzenie się? 

Naukowcy od dawna podkreślają rolę wolnych rodników w procesie starzenia się organizmu i komórek. Starzenie się organizmu w wyniku nieustająco toczących się reakcji utleniania prowadzi do uszkodzenia struktur komórki, tj. białek, lipidów, węglowodanów oraz DNA. Organizm dotknięty stanem zapalnym również szybciej się starzeje - jak się okazuje - z tych samych powodów. Nawet niewielkie stany zapalne indukują pojawienie się procesów utleniania się, odpowiedzialnych za produkcję wolnych rodników.

Czy alergie i nietolerancje pokarmowe mogą być objawem stan zapalnego?

Celem układu odpornościowego jest eliminacja antygenów, które dostają się do ludzkiego organizmu ze środowiska zewnętrznego np. wraz z pożywieniem. Gdy układ odpornościowy jest osłabiony, istnieje większe ryzyko, że odpowiedź immunologiczna organizmu będzie nieprawidłowa. Normalna odpowiedź organizmu na antygen odbywa się bez aktywacji procesów zapalnych.

Jednak, gdy w organizmie notuje się zbyt dużą ilość antygenów, odpowiedź układu immunologicznego nie tylko aktywuje procesy zapalne w organizmie, ale może przyczynić się do sytuacji zagrażających życiu lub zdrowiu. Zjawisko tzw. marszu alergicznego dotyka takich narządów jak: wątroba i trzustka, pęcherzyk żółciowy, nerki oraz mózg. Brak prawidłowej diagnostyki alergii i co za tym idzie leczenia aktywuje choroby autoagresywne oraz powstawanie komórek nowotworowych. Warto wiedzieć, jak odróżniać alergie od nietolerancji, a także pseudoalergii. Podział ten pomoże ustalić, jakie objawy są typowe dla wszystkich trzech grup.

• Alergia pokarmowa - nieprawidłowa immunologiczna odpowiedź organizmu na antygen zawarty w pożywieniu.

• Nietolerancja pokarmowa - nieimmunologiczna nadwrażliwość pokarmowa wynikająca z nieprawidłowości enzymatycznych.

• Pseudoalergia - nieimmunologiczna nadwrażliwość pokarmowa wynikająca z działania substancji zawartych w pożywieniu lub dodatków do pożywienia.

• Objawy alergii, nietolerancji i pseudoalergii są ze sobą często mylone. Dlatego warto umieć je rozpoznawać i nauczyć się eliminować z codziennego życia produkty lub substancje, które nam szkodzą i wywołują stan zapalny. 

Najwazniejsze objawy alergii dotyczą następujących obszarów^4,5:

1. skóra, oczy, twarz: swędzenie, wysypka, szorstkie policzki, opuchnięte, zaczerwienione lub podkrążone oczy, zmiany na dolnych powiekach, zanik zewnętrznych części brwi, opuchlizna twarzy, pozioma bruzda na nosie.

2. Jama ustna, układ pokarmowy: spuchnięte usta lub język, mrowienie lub owrzodzenie ust, pękanie warg, odciski zębów na brzegu i koniuszku języka, a także nudności, wymioty, biegunka, skurcze, refluks, wzdęcia i niestrawność, zaparcia, luźne stolce, uczucie pełności, zaparcia.

3. Układ oddechowy: wodnisty wyciek z nosa, kichanie, ból zatok, zatkany nos, sapanie, kaszel, astma, nawracające bóle gardła, zapalenia oskrzeli i płuc.

4. Układ nerwowy: migreny, nadmierna wrażliwość na hałas i światło, nadmierna aktywność psychoruchowa, zmiany w zachowaniu, np. irytacja, apatia lub depresja, zaburzenia snu i koncentracji.

5. Układ krwionośny: zawroty głowy, palpitacje serca, omdlenia, niedokrwistość, niskie ciśnienie.

 Przy alergii mogą pojawić się także bóle mięśni, częste oddawanie moczu. Najbardziej ostrą reakcją alergiczną, która może doprowadzić do śmierci, jest wstrząs anafilaktyczny.

Tymczasem przy nietolerancji pokarmowej zasadniczą rolę odgrywają dolegliwości ze strony układu pokarmowego takie jak: luźne stolce lub zaparcia, kolki, przelewanie w jelitach, nudności lub wymioty. Dodatkowo pojawiają się wysypki skórne.

Natomiast przy pseudoalergii nie występują zaparcia ani inne dolegliwości układu pokarmowego z jak w przypadku nietolerancji. Możemy jedynie zaobserwować luźne stolce. Dodatkowo mogą pojawić się objawy ze strony układu oddechowego, krwionośnego oraz nerwowego, takie jak: napadowy nieżyt nosa, spadek ciśnienia krwi oraz migrenowe bóle głowy. Wspólne dla pseudoalergii i nietolerancji pokarmowych są tymczasem objawy skórne, m.in. pokrzywki lub wysypki.

Rodzaje alergenów:

• Alergeny wziewne - pyłki roślin, pierze, pióra, sierść oraz roztocza.
• Alergeny pokarmowe - żywność, np. mleko krowie, jajka, pszenica, konserwanty i polepszacze dodawane do żywności, żywność GMO oraz środki ochrony roślin, czyli tzw. pestycydy.
• Pozostałe alergeny - wirusy, bakterie, pasożyty, ale również leki, szczepienia, jad owadów, toksyny candidy, lambiozy.

Warto poświęcić chwilę osobnej uwagi nietolerancjom pokarmowym, które są jednym ze źródeł powstawania stanów zapalnych w organizmie. Przy nietolerancjach organizm reaguje niewłaściwie na produkty, które uzna za potencjalne zagrożenie, a związane jest to z brakiem odpowiedniego enzymu do ich trawienia. Jedną z najbardziej uczulających substancji jest mleko krowie, które zawiera ponad 20 alergenów, z których najważniejsze to beta-laktoglobulina oraz kazeina.

Równie silnie alergizujące jest białko jaja kurzego, pszenica i zawarty w niej gluten oraz większość cytrusów, a także marchew, seler, pomidory, a nawet truskawki. Również mięso i wędliny mogą być źródem alergenów, szczególnie że wzbogacane są różnymi tzw. dodatkami do żywności.

Do grupy produktów wywołujących nietolerancje należą również owoce morza oraz orzechy, drożdże, kakao i soja. Najlepszym sposobem zapobiegania stanom zapalnym wynikającym z nietolerancji pokarmowych będzie rezygnacja z produktów odrzucanych przez organizm. Dodatkowo w świetle nowych badań naukowych zaprezentowanych na kongresie "Science in Nutrition" w 2013 roku nie tylko dieta eliminacyjna ma znaczenie.

Zwrócono uwagę, że należy także zwiększyć spożywanie produktów bogatych w polifenole. Są to związki o właściwościach antyoksydacyjnych, a więc chroniących nas przed niszczącym działaniem wolnych rodników. Działają także przeciwzapalnie, przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie.

Do grupy produktów bogatych w polifenole należą niektóre warzywa i owoce, ryby, olej z ryb lub oliwa z oliwek. Nie od dziś wiadomo, że naturalne przeciwutleniacze, dobre tłuszcze oraz błonnik należą do tych czynników, które w sposób skuteczny regulują działanie środków wywołujących zapalenie. W związku z tym powinny jak najczęściej gościć na naszych talerzach, przyczyniając się do utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia.

Czy możliwe jest wyleczenie alergii?

Diagnostyka alergii i nietolerancji pokarmowych jest procesem złożonym, wymagającym zaangażowania czasowego oraz doświadczenia ze strony lekarza.

Obejmuje ona zazwyczaj cztery etapy, na które składają się:

• wywiad i badanie fizykalne pacjenta,
• testy skórne,
• testy krwi,
• diety eliminacyjne oraz tzw. próby prowokacyjne.

Wywiad jest pierwszym i zarazem decydującym etapem rozpoznawania alergii. Podejmuję się m.in. próbę ustalenia alergizującego czynnika na podstawie 3-dniowego dzienniczka notowania. Towarzyszące wywiadowi badanie podmiotowe pozwala tymczasem na ustalenie skłonności rodzinnych do chorób alergicznych. Badanie przedmiotowe często bywa poparte obserwacją i oceną wyglądu narządów, które dają najczęściej objawy alergiczne, np. przeprowadza się ocenę błony śluzowej nosa. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że wiele objawów klinicznych może mieć przyczyny w chorobach neurologicznych, hematologicznych czy nefrologicznych, dlatego osiągnięty wynik nie stanowi podstawy właściwego rozpoznania choroby alergicznej.

Następnie wykonuje się podstawowe badania przesiewowe, do których należą testy skórne. Wartość tych badań jest ograniczona, ponieważ wskazują one jedynie na stopień alergizacji skóry (ocenia wskaźnik IgE zależnych reakcji alergicznych). Uzyskanie podstawowego obrazu klinicznego jest dalej uzupełniane metodą testów reakcji krzyżowej pomiędzy np. spożywanymi pokarmami a pyłkami roślin⁷.

Wykonywane w dalszej kolejności badania z surowicy krwi - podobnie, jak w przypadku testów skórnych - mogą nie być w pełni wiarygodne, ponieważ służą wyłącznie diagnostyce przeciwciał IgE (a przy zastosowaniu np. przed dłuższy okres diety eliminacyjnej mogą dawać ujemny wynik).

Dlatego decydującym badaniem jest tzw. próba prowokacji pokarmowej, poprzedzona dłuższym okresem stosowania diety eliminacyjnej. Próba prowokacji pokarmowej polega na badaniu bezpośredniego związku pomiędzy spożytym pokarmem a objawami klinicznymi, który ten pokarm wywołuje. Przy stosowaniu tej metody diagnostycznej należy uwzględnić także poziom stresu oraz ewentualne zaburzenia hormonalne osoby badanej.

Mimo utrudnionej diagnostyki obecny stan wiedzy wskazuje na kilka możliwości walki z alergią. Pierwszą z nich jest eliminacja alergenów, co jest dość trudnym zadaniem, zwłaszcza jeżeli chodzi o alergeny środowiskowe. Kolejnym sposobem jest przyjmowanie leków hamujących reakcje zapalne oraz łagodzących objawy alergii, co jest w większym stopniu maskowaniem problemu i może doprowadzić do przewlekłego stanu zapalnego.

Używanie do tego celu syntetycznych leków o działaniu przeciwhistaminowym i przeciwzapalnym oraz aerozolu lub maści zawierających sterydy może, prócz krótkotrwałego efektu terapeutycznego, doprowadzić do wielu powikłań, m.in. do rozwoju kandydozy. Najnowsze badania wykazały również związek pomiędzy zażywaniem leków przeciwbólowych na bazie paracetamolu a rozwojem alergii (ze względu na brak mechanizmu blokującego stan zapalny w organizmie, co może prowadzić właśnie do rozwoju alergii)⁸.

Coraz więcej osób korzysta także ze swoistej immunoterapii, a więc leczenia za pomocą zastrzyków podskórnych zawierających alergen. Stosowanie szczepionek odczulających w dawkach wzrastających, przynosi wymierne efekty szczególnie w przypadku alergii wziewnych, np. uczulenia na pyłki i roztocza. Stopniowe dawkowanie alergenów w celach stymulujących wytwarzanie przeciwciał prowadzi do zmniejszenia uwalniania histaminy w organizmie.

Niestety metoda ta nie eliminuje alergii, ale zmniejsza objawy reakcji zapalnej organizmu. Leczenie to jest również czasochłonne i trwa nawet kilka lat. W wielu przypadkach nieunikniona jest interwencja farmakologiczna kontrolująca objawy alergiczne, które czasami mogą być niebezpieczne dla zdrowia i prowadzić np. do wstrząsu anafilaktycznego. Choć wiele leków można nabyć dziś bez recepty, nie powinno się ich przyjmować na własną rękę, szczególnie jeżeli alergia nie była wcześniej zdiagnozowana.

Artykuł ukazał się pod nazwą "Jak zdiagnozować stan zapalny?" w wydaniu papierowym Holistycznie o Stanach Zapalnych.