Nasze magazyny
Jakie wartości prozdrowotne ma miód?
Badania wskazują, że miód działa przeciwutleniająco, a ponadto wykazuje szerokie spektrum właściwości terapeutycznych, takich jak działanie przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, antymutagenne, przyspieszające gojenie się ran, przeciwcukrzycowe, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.
Może zapobiegać także rozwojowi nowotworów, ponieważ zmniejsza przewlekły stan zapalny, przyspiesza regenerację tkanek i korzystnie wpływa na odporność, zatem przeciwdziała czynnikom ryzyka powstawania nowotworów. Badania dowiodły, że miód może zapobiegać rakowi piersi, jelita grubego, nerek, prostaty, endometrium, szyjki macicy i jamy ustnej.
Miód zmniejsza także czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u zdrowych osób – powoduje obniżenie skurczowego ciśnienia krwi oraz poziomu trójglicerydów i lipoprotein o niskiej gęstości u zwierząt doświadczalnych. Ponadto zaobserwowano mniejszą częstość występowania ostrych objawów oddechowych u osób, które codziennie przyjmowały miód.
Miód korzystnie wpływa także na płodność: poprawia poziom hormonów żeńskich, zwiększa odsetek plemników i ich ruchliwość oraz korzystnie wpływa na spermatogenezę (proces wytwarzania plemników) i poziom testosteronu. Kobiety po menopauzie, które spożywały miód, wykazywały zaś znaczną poprawę pamięci w porównaniu do kobiet otrzymujących terapię estrogenem i progestagenem.
Działanie przeciwutleniające miodu
Przeciwutleniacze to substancje unieszkodliwiające wolne rodniki tlenowe. Stres oksydacyjny, czyli stan, w którym organizm nie jest w stanie usunąć nadmiaru tych aktywnych form tlenu, sprzyja nowotworom, syntezie mutagenów, starzeniu się, miażdżycy i wielu przewlekłym oraz zwyrodnieniowym chorobom.
Komórki mają jednak liczne mechanizmy, przy pomocy których chronią się przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. Ten system obronny składa się m.in. oksydacyjnych czynników ochronnych, takich jak katalaza, dysmutaza ponadtlenkowa, peroksydaza, kwas askorbinowy, tokoferol i polifenole.
Właściwości przeciwutleniające miodu zmierzono za pomocą testu zdolności absorpcji rodników tlenowych (ORAC), testu zmiatania 1,1-difenylo-2-pikrylohydrazylu (DPPH) i testu mocy antyoksydacyjnej redukcji żelaza (FRAP). Wykazały one, że miód, niezależnie od tego z jakich kwiatów pochodzi i w jakich krajach został wytworzony, posiada wysokie właściwości przeciwutleniające.
Za tę właściwość odpowiadają m.in. kwasy fenolowe i flawonoidy, a także cukry, białka, aminokwasy, karoteny, kwasy organiczne, produkty reakcji Maillarda (reakcja ta zachodzi pod wpływem ciepła pomiędzy cukrami i aminokwasami). Naukowcy wykazali również, że miód zwiększa ilość i aktywność przeciwutleniaczy, takich jak beta-karoten, witamina C, reduktaza glutationowa i kwas moczowy u zdrowych osób. Spójrzmy zatem, w jaki sposób antyoksydacyjne działanie miodu wspomaga nasze zdrowie i zapobiega chorobom. Badania dowiodły, że miód…
Miód niszczy chorobotwórcze bakterie
Miód ogranicza wzrost patogennych szczepów, takich jak Streptococcus pyogenes, Streptococcus typhi, Staphylococcus aureus, Streptococcus koagulazo-ujemny i E. coli. Hamuje również wzrost szczepów, takich jak Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter baumannii i Klebsiella.
Antybakteryjne działanie miodu przypisuje się kwaśnemu pH, efektowi osmotycznemu cukrów i obecności H2O2, wytwarzanego przez enzym peroksydazę, zawartości flawonoidów, kwasów fenolowych i lizozymu. W mechanizmie działania miodu istotną rolę odgrywają także defensyna-1 (peptyd przeciwdrobnoustrojowy) i metyloglioksal.
Co więcej, wysoka zawartość cukru w miodzie może być również pomocna w eliminacji bakterii poprzez osmozę. Wspomniany metyloglioksal (MGO) i jego prekursor dihydroksyaceton (DHA) zostały uznane za inhibitory wzrostu bakterii poprzez hamowanie aktywności enzymów, ułatwiających bakteriom kolonizację i szybki wzrost. Ponadto miody penetrują chroniące kolonie bakterii biofilmy, w tym te wytwarzane przez takie groźne patogeny, jak Staphylococcus epidermidis oporny na metycylinę (MRSE), Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Proteus mirabilis, Pseudomonas aeruginosa, Clostridium difficile i E. coli.
Miód wspomaga gojenie ran
Gojenie się ran jest wieloetapowym i złożonym procesem, w którym mamy m.in. krzepnięcie, stan zapalny, proliferację komórek, przebudowę tkanek i wymianę uszkodzonej tkanki. Od zarania dziejów miód był szeroko stosowany w leczeniu różnego rodzaju ran, w tym trudno gojących się, oparzeniowych, martwiczych, stopy cukrzycowej i ran pooperacyjnych.
W fazie zapalnej gojenia ran miód pomaga w eliminacji tkanek martwiczych, usprawnia przebudowę tkanek i hamuje wzrost bakterii, co przyspiesza gojenie. Miód pobudza ponadto białe krwinki do uwalniania cytokin i interleukin, przyspieszających proces gojenia. Wysoka zawartość cukru i osmolarność miodu również przyczyniają się do szybszego gojenia poprzez usuwanie wody z rany. Miód aktywuje ponadto enzym AMPK (kinaza białkowa aktywowana adenozyno-5’monofosforanem) i enzymy przeciwutleniające, które łagodzą stres oksydacyjny i przez to pobudzają proliferację oraz migrację fibroblastów (komórki tkanki łącznej, biorące udział w gojeniu ran), a także funkcje wytwarzających energię mitochondriów, co również korzystnie wpływa na proces gojenia ran.
W miejscach zranienia wzrasta aktywność dwóch rodzajów enzymów trawiących białka: proteazy serynowej i metaloproteazy macierzy. H2O2 zawarty w miodzie reguluje ich aktywność dzięki czemu dochodzi do usunięcia z ran martwych tkanek i bakterii.
Ponadto podczas fazy stanu zapalnego H2O2 stymuluje wzrost fibroblastów i komórek nabłonkowych w celu naprawy uszkodzeń oraz stymuluje jądrowe czynniki transkrypcyjne do namnażania komórek i gojenia ran.
Badania dowodzą również, że H2O2 pobudza receptory dla insuliny, aby uruchomić łańcuch zdarzeń molekularnych, ułatwiających pobieranie aminokwasów i glukozy, niezbędnych do wzrostu komórek. Sam miód może także dostarczać rosnącym komórkom witamin, minerałów, cukrów i aminokwasów oraz wspierać fagocyty (komórki żerne) w pochłanianiu infekujących rany bakterii.
Miód zwalcza infekcje grzybicze
Badania wykazały, że miód wykazuje aktywność przeciwgrzybiczą przeciwko Aspergillus niger, Aspergillus flavus, Penicillium chrysogenum, Microsporum gypseum, Candida albicans, Saccharomyces i gatunkom Malassezia. Przypisuje się ją obecności enzymów, metyloglioksalu i wysokiej zawartości cukru.
Miód hamuje wzrost grzybów poprzez zapobieganie tworzeniu się biofilmu, niszczenie istniejących biofilmów i zakłócenie integralności błony komórkowej grzybów, co prowadzi do ich śmierci i zahamowania wzrostu. Naukowcy wykazali także, że flawonoidy zawarte w miodzie spowalniają wzrost grzybów i hamuje niektóre procesy komórkowe, które są zaangażowane we wzrost namnażanie grzybów.
Przeciwwirusowe działanie miodu
Przeciwwirusowe działanie miodu przypisuje się m.in. zawartej w nim miedzi, która inaktywuje wirusy, a także obecności kwasu askorbinowego, flawonoidów i H2O2, które hamują namnażanie wirusów poprzez przerwanie transkrypcji i translacji materiały genetycznego wirusa.
Badania wykazały, że miód niszczy wirusa różyczki, opryszczki pospolitej i ospy wietrznej oraz półpaśca. Działanie przeciwwirusowe miodu jest także związane z zawartością wydzieliny z gruczołów ślinowych i gardłowych pszczoły miodnej. Zawiera ona bowiem metabolity tlenku azotu (NO), azotyny i azotany, pobudzające mechanizmy obrony przed wirusami, zarówno wirusami DNA, jak i RNA. Stwierdzono również, że zawartość flawonoidów w miodzie hamuje transkrypcję i replikację wirusów.
Miód hamuje stany zapalne
Jeśli ostry stan zapalny przedłuża się, przekształca się w przewlekły stan zapalny. Jest on uważany za główną przyczynę wielu przewlekłych chorób. W związku z tym działanie przeciwzapalne ma przeciwdziałać chorobom.
Dowiedziono, że w przebiegu reakcji zalanej dochodzi m.in. do aktywacji enzymów, prowadzącej do syntezy i wydzielania mediatorów stanu zapalnego i cytokin prozapalnych – miód hamuje ich wytwarzanie i aktywność.
Ponadto flawonoidy, takie jak chryzyna, kwercetyna i galangina, są w stanie hamować aktywność enzymów prozapalnych i mediatorów, powodujących przewlekłe stany zapalne. Stan zapalny nasilają także reaktywne formy tlenu, wytwarzane przez makrofagi, monocyty i neutrofile, czyli białe krwinki. Miód hamuje ich aktywność, dając tym samym organizmowi czas na uruchomienie szlaków przeciwzapalnych.
Miód reguluje glikemię
Cukrzyca jest złożonym zespołem metabolicznym. Odpowiedzialny jest za nią niedobór insuliny lub jej brak. W zespole tym występuje wiele nieprawidłowości w metabolizmie lipoprotein i węglowodanów z podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Ostre powikłania tego zaburzenia mogą obejmować hiperosmolarność, cukrzycową kwasicę ketonową i stan hiperglikemii, które mogą prowadzić nawet do śmierci.
Naukowcy uznali miód za potencjalny środek przeciwcukrzycowy. Badania wykazały, że działając m.in. przeciwutleniająco, obniża poziom glukozy u szczurów z cukrzycą typu 1 i 2. To przeciwcukrzycowe lub hipoglikemiczne działanie miodu przypisuje się obecności w nim fruktozy, która pomaga regulować odpowiedź insulinową, co skutkuje odzyskaniem kontroli nad poziomem glukozy we krwi.
Inna hipoteza sugeruje, że poziom glukozy ulega obniżeniu wskutek opóźnienia trawienia i wchłaniania sacharozy – za efekt ten odpowiada oligosacharyd palatynoza. Doniesiono również, że wychwytywanie glukozy w komórkach może być zwiększone wskutek działania fruktozy, co prowadzi do zmniejszonego spożycia i wchłaniania cukru z pokarmu i wywołuje efekt hipoglikemiczny.
Poziom glukozy może być również regulowany przez specyficzną hipoglikemiczną rolę fruktozy w wątrobie. Inny proponowany mechanizm wyjaśnia, że hipoglikemiczne działanie miodu może wynikać z jego roli w modulowaniu szlaku sygnałowego insuliny i zapobieganiu insulinooporności.
Przeciwnowotworowe działanie miodu
Komórki nowotworowe charakteryzują dwie cechy: niepohamowane namnażanie się i nieodpowiednia odpowiedź na czynniki apoptotyczne, czyli zmuszające nieprawidłowe komórki do samobójstwa. Powszechnie stosowane w leczeniu raka leki celują często właśnie w mechanizm programowanej śmierci i są induktorami apoptozy. Podobnie jest w przypadku miodu.
Badania dowiodły, że miód indukuje apoptozę w ludzkich liniach komórkowych raka piersi, okrężnicy i szyjki macicy oraz glejaka. Co więcej, miód wywiera działanie terapeutyczne i zapobiegawcze w odniesieniu do nowotworów na wiele sposobów, takich jak modulacja odpowiedzi immunologicznej, poprawa parametrów hematologicznych i stymulacja mitochondrialnego szlaku apoptotycznego. Ponadto dowiedziono, że flawonoidy i fenole zawarte w miodzie blokują cykl komórkowy glejaka, czerniaka i raka okrężnicy.
Jak miód reguluje funkcje układu odpornościowego?
Immunomodulacja polega na zmianie funkcji układu odpornościowego. Badania dowiodły, że miód stymuluje układ odpornościowy organizmu do zwalczania infekcji poprzez pobudzanie aktywności neutrofilów, limfocytów T, limfocytów B i wydzielanie przez nie przeciwciał oraz pobudzanie monocytów do wydzielania zawiadujących reakcjami odpornościowymi cytokin.
Glukoza z miodu służy ponadto do wytworzenia H2O2, który jest uważany za główny składnik aktywujący układ odpornościowy. Dostarcza również substrat do glikolizy, która służy do wytworzenia energii w makrofagach, umożliwiając im pełnienie funkcji immunomodulacyjnej.
Badania wykazały, że powolne trawienie i wchłanianie cukrów sprzyja powstawaniu krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) w jelitach – SCFA pełnią ważną rolę w budowaniu odporności organizmu. Za to nigeroza, obecna w miodzie, chroni układ odpornościowy. Niecukrowe składniki miodu i przeciwutleniacze mogą być również odpowiedzialne za immunomodulację.
Ponadto badania wykazały, że miody Manuka, pastwiskowe, z nigeryjskiej dżungli i mleczko pszczele regulują wydzielanie cytokin i w ten sposób, pośrednio, funkcjonowanie układu odpornościowego oraz zwiększają poziom endogennych przeciwutleniaczy.
Miód chroni układ krążenia
Miód ma zdolność regulowania niektórych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. Powoduje m.in. obniżenie poziomu złego cholesterolu LDL i trójglicerydów, zmniejsza ilość tkanki tłuszczowej oraz obniża stężenie glukozy u pacjentów kardiologicznych i zdrowych osób. Obniża także poziom białka CRP, będącego markerem stanu zapalnego. Stymuluje produkcję tlenku azotu (NO), który reguluje ciśnienia krwi i napięcie naczyniowe, hamuje także agregację płytek krwi, adhezję leukocytów i zapobiega proliferacji komórek mięśni gładkich – w ten sposób przeciwdziała miażdżycy.
W badaniu na szczurach udowodniono, że zastosowanie miodu zwiększa poziom enzymów antyoksydacyjnych, chroniących przed zawałem mięśnia sercowego. Inne badanie wykazało, że miód powoduje wzrost markerów antyoksydacyjnych w szczurzym modelu zawału mięśnia sercowego.
TEKST SARFRAZ AHMED, SITI AMRAH SULAIMAN, ATIF AMIN BAIG, MUHAMMAD IBRAHIM, SANA LIAQAT, SAIRA FATIMA, SADIA JABEEN, NIGHAT SHAMIM, NOR HAYATI OTHMAN
- Oxid Med Cell Longev. 2018 Jan 18;2018:8367846. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC5822819/
- Działanie przeciwutleniające miodu
- Miód niszczy chorobotwórcze bakterie
- Miód wspomaga gojenie ran
- Miód zwalcza infekcje grzybicze
- Przeciwwirusowe działanie miodu
- Miód hamuje stany zapalne
- Miód reguluje glikemię
- Przeciwnowotworowe działanie miodu
- Jak miód reguluje funkcje układu odpornościowego?
- Miód chroni układ krążenia
