Nasze magazyny
Dzięki komórkom układu nerwowego mamy zdolność do odbierania i analizowania wszelkich bodźców, umożliwiają nam one odczuwanie świata w każdym wymiarze. Jednak w przypadku zaawansowanej cukrzycy to odczuwanie bardzo poważnie zakłóca glukoza.
Zespół stopy cukrzycowej
Hiperglikemia, czyli podwyższone stężenie cukru we krwi, prowadzi do neuropatii cukrzycowej, która zaburza funkcjonowanie włókien nerwowych odpowiedzialnych za przewodzenie impulsów nerwowych (z greckiego neuropathos oznacza chorobę nerwu). W przypadku cukrzycy mamy do czynienia z tzw. neuropatią obwodową, która może dotyczyć zarówno nerwów czucia (bólu, temperatury itp.), jak i kontrolujących mimowolne czynności narządów wewnętrznych, np. serca czy pracę mięśni. Jej następstwem jest również tzw. zespół stopy cukrzycowej.
Otóż komórki mózgowe potrzebują do wykonywania swojej pracy glukozy, jako że nie potrafią przekształcać w energię innych składników pokarmowych, czyli białek i tłuszczów. Jednak nadmiar glukozy we krwi powoduje, że zaczynają obumierać. Ulega też zaburzeniu proces usuwania z organizmu kwasu mlekowego, który tworzy się w następstwie beztlenowego spalania glukozy, będącego najczęściej skutkiem powszechnego wśród diabetyków otłuszczenia wątroby. Kwas mlekowy jako cięższy od krwi o mniej więcej 20% zostaje wskutek grawitacji odesłany do części ciała najbardziej oddalonych od serca, czyli do stóp i dłoni, gdzie zatyka naczynia włosowate1.
Ten mechanizm chroni mięsień sercowy, stwarzając mu warunki do prawidłowej pracy, ale organizm płaci za to wysoką cenę. Twardniejące i zwężające się naczynia krwionośne dostarczają do kończyn coraz mniej tlenu2,3, co również jest jedną z przyczyn objawów zespołu stopy cukrzycowej.
Tak więc w przypadku nieprawidłowo leczonej cukrzycy sytuacja chorego jest co najmniej trudna. Wskutek neuropatii obwodowej traci on czucie, porusza się chwiejnie, a nawet nie jest w stanie utrzymać w ręku żadnego przedmiotu. Łatwo dochodzi też do uszkodzeń skóry, na ciele tworzą się ranki, które z czasem zamieniają się w głębokie rany niepoddające się leczeniu. Szczególnie zagrożone są kończyny dolne, głównie z powodu słabszego ukrwienia wywołanego m.in. niedrożnością naczyń krwionośnych. Jeśli leczenie nie przynosi rezultatów, następuje martwica tkanek i konieczna staje się amputacja, najczęściej obejmująca palce stóp, a czasem całe stopy.
Co możesz zrobić4:
- wyeliminuj z diety wszelkie węglowodany przetworzone;
- pij na czczo soki z zielonych warzyw, co najmniej przez 30 dni;
- powtarzaj pod okiem lekarza posty trwające 7-14 dni, aż do osiągnięcia znacznej poprawy;
- dostarczaj do organizmu 1,5-2 l wody dziennie, by spowolnić rozwój neuropatii.
Niedoczynność tarczycy, czyli chaos w gospodarce hormonalnej
Nadmiar insuliny wyrządza wiele szkód w organizmie. Przed jego zgubnymi skutkami nie jest w stanie obronić się również tarczyca, ponieważ insulina wchodzi w reakcję z wytwarzanymi przez nią hormonami. Problemy zdrowotne narastają wtedy lawinowo. Depresja, rozdrażnienie, bezsenność, osłabienie, nawracające infekcje, suchość skóry, nieustające odczuwanie zimna w kończynach, zatrzymanie wody w organizmie, no i spowolnienie metabolizmu. Skutek - błyskawiczne przybieranie na wadze.
Niedoczynność tarczycy trzykrotnie częściej dotyczy osób chorych na cukrzycę niż zdrowych5. Niestety, zarówno cukrzyca, jak i niedoczynność tarczycy powodują chaos w gospodarce hormonalnej organizmu i zaburzają metabolizm. W tej sytuacji zrzucenie choćby kilku kilogramów graniczy z cudem. Dlaczego? Nieprawidłowo działająca tarczyca wydaje rozkaz wykorzystania zapasów tłuszczu nagromadzonych w organizmie, co ułatwiałoby schudnięcie, ale jednocześnie nie sprzeciwia się odkładaniu nowych złogów, co powoduje przybieranie na wadze. Równowaga między tymi dwoma procesami jest możliwa tylko wtedy, gdy hormony tarczycy utrzymują się na prawidłowym poziomie. Nie dochodzi wtedy do zaburzeń metabolizmu, które powodują tycie.
Nie bez winy jest również kortyzol, nazywany hormonem stresu. Organizm uwalnia go w odpowiedzi na czynniki stresogenne, z którymi mamy nieustannie do czynienia. Nadmiar bieganiny, zamartwianie się, problemy zawodowe - to wszystko wpływa na jego zwiększone wydzielanie. Tymczasem nadmiar kortyzolu w organizmie nie jest korzystny chociażby dlatego, że rości on sobie prawo do zarządzania glukozą.
Gdy wskutek oddziaływania insuliny spada poziom cukru we krwi, kortyzol natychmiast dąży do jego podniesienia, czyli nakazuje wątrobie uwolnienie większej ilości glukozy. To z kolei powoduje następny wyrzut insuliny, jako że to ona odpowiada za dostarczenie glukozy do komórek, czego następstwem jest... obniżenie poziomu glukozy we krwi. Takie przepychanki prowadzą do braku równowagi pomiędzy wszystkimi zaangażowanymi w te procesy hormonami.
Co gorsza, szkodliwy jest nie tylko nadmiar kortyzolu, lecz również jego niedobór, ponieważ zbyt mała ilość tego hormonu w organizmie uniemożliwia konwersję produkowanego przez tarczycę hormonu T4 (tyroksyna) do T3 (trijodotyronina), co jest jedną z kluczowych przyczyn zaburzeń metabolizmu.
Co możesz zrobić6:
- uzupełniaj niedobory jodu, cynku, magnezu i selenu, ponieważ bez tych pierwiastków tarczyca nie może prawidłowo funkcjonować;
- koniecznie ćwicz, gdyż umiarkowane uprawianie sportu przywraca prawidłowe tempo metabolizmu i obniża poziom cukru we krwi;
- stosuj techniki relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja czy ćwiczenia jogi, by rozładować permanentny stres, co ureguluje wydzielanie kortyzolu.
Nerki w lawinie zagrożeń
Nefropatia cukrzycowa to choroba nefronów, których częścią są kłębuszki nerkowe, spowodowana nadmiarem cukru we krwi (nerka dorosłego człowieka składa się z około miliona nefronów). Początkowo przebiega ona bezbólowo i bezobjawowo, czyniąc jednak olbrzymie szkody. Nefropatia stanowi bardzo poważne zagrożenie dla zdrowia i życia każdego diabetyka, ponieważ uszkodzenie kłębuszków nerkowych jest przyczyną znacznego osłabienia funkcji nerek. Bardzo często, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach cukrzycy, prowadzi do konieczności dializowania chorego, a nawet poddania go operacji przeszczepu nerek. Alarmującym symptomem jest pojawienie się białka w moczu w ilości 300 mg na dobę (lub większej). Oznacza to bowiem, że ponad 10% nefronów może być już uszkodzonych, co grozi zatruciem organizmu.
Zanim dojdzie do tak groźnych konsekwencji, chory boryka się z wieloma problemami, do których trzeba zaliczyć wysoki poziom trójglicerydów czy nieprawidłową proporcję cholesterolu HDL do LDL. Prawdopodobnie największe szkody wyrządza podniesione ciśnienie tętnicze, które bezpośrednio uszkadza naczynia włosowate. Niestety, także dieta obfitująca w mięso wiąże się z negatywnymi skutkami, ponieważ osłabione nerki dużo gorzej radzą sobie w warunkach zakwaszenia organizmu, do którego przyczynia się m.in. nadmierne spożycie białka.
Co możesz zrobić:
- stosuj prawidłową dietę, czyli zamiast białka zwierzęcego spożywaj więcej zdrowych tłuszczów, co spowoduje zmniejszenie masy ciała;
- dbaj o kondycję fizyczną, czyli wykonuj najkorzystniejsze dla diabetyków ćwiczenia aerobowe, takie jak lekki bieg, intensywny marsz, pływanie, jazda na rowerze; kontroluj poziom białka w moczu;
- zapanuj nad ciśnieniem krwi - obniżenie wartości ciśnienia skurczowego o 10 mm Hg i rozkurczowego o 5 mm Hg może zmniejszyć ryzyko wystąpienia nefropatii nawet o 40%!
Wzrok wymaga troski
Retinopatia cukrzycowa to niezwykle poważne powikłanie cukrzycy, które prowadzi do częściowej lub całkowitej utraty wzroku. Statystyki są przerażające - aż 60% diabetyków cierpi na retinopatię, a z tej liczby połowa chorych traci w końcu wzrok. Do 2025 r. na całym świecie będzie aż 100 mln osób dotkniętych tym schorzeniem! Można zaryzykować twierdzenie, że cukrzyca jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku. Pod wpływem glukozy dochodzi początkowo do mikroangiopatii, czyli uszkodzeń drobnych naczyń krwionośnych siatkówki oka. Najpierw następuje zwiotczenie ścianek naczyń krwionośnych oraz tworzą się mikrotętniaki. Kolejnym etapem są wylewy krwi do siatkówki. Wprawdzie powstają nowe naczynia krwionośne, jednak siatkówka zaczyna przypominać pole pełne korzeni - widzenie ulega coraz większemu upośledzeniu.
Jak prawie każda choroba przewlekła, retinopatia w początkowym stadium jest trudna do rozpoznania przez pacjentów, gdyż przejściowe zaburzenia wzroku nie są niczym szczególnie niepokojącym. Nawet wieczorno-nocne upośledzenie widzenia bywa lekceważone, tymczasem powinno nas ono zmobilizować do dokładnego przebadania wzroku. Na pochwałę zasługują pacjenci, którzy tak uważnie obserwują reakcje swojego organizmu, że mogą powiedzieć na podstawie ostrości widzenia, czy w danym posiłku przekroczyli normę spożycia cukru. Dosyć częstym powikłaniem retinopatii cukrzycowej jest cukrzycowy obrzęk plamki DME (Diabetic Macular Edema), spowodowany obecnością płynu w plamce żółtej oka. Ta postać retinopatii dotyka mniej więcej 20% chorych na cukrzycę. Jeśli nie zostanie odpowiednio szybko zdiagnozowana, prawie zawsze prowadzi do trwałej utraty wzroku.
Co możesz zrobić:
- zrezygnuj z węglowodanów, aby usprawnić funkcjonowanie trzustki;
- w początkowej fazie cukrzycy badaj wzrok raz na rok, ale w kolejnych latach wykonuj te badania co 6 miesięcy;
- włącz do diety zielone warzywa i marchew, ponieważ chronią oczy dzięki zawartym w nich składnikom;
- wykonuj okłady na oczy ze świetlika lekarskiego lub rumianku pospolitego;
- przestrzegaj z żelazną dyscypliną diety przeciwcukrzycowej.
Słowo o metforminie
Metformina (metformax, glucophage, siofor) jest jednym z najpopularniejszych leków przeciwcukrzycowych na świecie. W 2010 r. w samych tylko Stanach Zjednoczonych pacjenci zrealizowali 48 mln opiewających na nią recept. Zadaniem metforminy jest niedopuszczenie do wystąpienia wysokiego poziomu glukozy we krwi. Czyni to na kilka sposobów, m.in. zwiększa wrażliwość komórek na insulinę, hamuje procesy uwalniania glukozy z wątroby i zmniejsza wchłanianie glukozy w jelicie cienkim.
Pacjenci stosują metforminę całymi latami, ponieważ jest uważana za jeden z najbezpieczniejszych leków przeciwcukrzycowych. Tymczasem poważnym skutkiem ubocznym jej przyjmowania jest obniżenie w organizmie poziomu witaminy B12 i kwasu foliowego, co może przyczynić się do anemii i depresji. Bardzo często dochodzi również do zwiększenia beztlenowej fermentacji glukozy, czego skutkiem w przypadku diabetyków bywa kwasica mleczanowa. Dodatkowo mogą wystąpić wymioty i biegunka oraz skurcze mięśni i bóle głowy.
Najsmutniejszą bodaj wiadomością na temat metforminy jest to, że udowodniono istnienie zależności między jej przyjmowaniem a chorobą Alzheimera i demencją. Blokując wytwarzanie energii w komórkach mózgu, metformina przyczynia się do ich uszkodzenia. Przypuszcza się, że to właśnie dlatego jednym z objawów stosowania metforminy są silne bóle głowy.
W marcu 2017 r. zaprezentowano wyniki trwającego 12 lat badania, przeprowadzonego na Tajwanie z udziałem 9,3 tys. pacjentów leczonych metforminą. Okazało się, że w przypadku osób przyjmujących metforminę dłużej niż 12 lat ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera i demencję wzrosło aż o 50%. Badanie dowodzi, że im dłuższy okres stosowania metforminy i im wyższa jej dawka, tym większe ryzyko rozwoju schorzeń otępiennych7.
Chodzi o to, że metformina pozbawia organizm witaminy B3, czyli niacyny, co jest niekorzystne dla mózgu. Zdolności poznawcze człowieka mogą wtedy ulec ograniczeniu nawet o 50%8. Zmniejsza się ponadto pozyskiwanie ATP (nośnika energii) w komórkach, także systemu nerwowego9. Skutkiem niewystarczającego zaopatrzenia komórek mózgu w glukozę są problemy z koncentracją, pamięcią, koordynacją ruchową, poprawnym pisaniem, a także postrzeganiem rzeczywistości.
Jest i dobra wiadomość. Zaobserwowano, że osoby stosujące metforminę w początkowej fazie cukrzycy rzadziej zapadają zarówno na nowotwory, jak i choroby układu sercowo-naczyniowego. Równie ciekawym odkryciem było to, że badani diabetycy żyli średnio 7-8 lat dłużej niż osoby, które na cukrzycę nigdy nie chorowały. Czyżby metformina gwarantowała przedłużenie życia? Badania trwają, wnioski jak na razie wydają się nieco sprzeczne, a na konkretne wyniki pracy naukowców przyjdzie nam zapewne jeszcze poczekać.
Co możesz zrobić:
- zanim zaczniesz stosować metmorfinę, poddaj się szczegółowym badaniom, a dawkę leku ustal z lekarzem;
- jeśli od metmorfiny odstraszają cię powodowane przez nią skutki uboczne, stosuj rośliny adaptogenne, które obniżają poziom glukozy we krwi (różeniec górski, żeń-szeń, ashwagandha).
Wszystkie są łatwo dostępne w Polsce. Nie zapominajmy też o nierafinowanym oleju kokosowym, który ze względu na swoje właściwości jest nazywany naturalną metforminą. Spożywany w ilości 3-4 łyżek stołowych dziennie obniża poziom cukru we krwi, oczyszcza organizm z kandydozy i jako olej średniołańcuchowy działa odchudzająco!
Bożena Borzęcka
Bibliografia
- Robert H. Lusting R.H, Fat Chance, Beating the Odds Against Sugar, Processed Food, Obesity and Disease, 2012, ISBN 978-0-14-218043-3
- Suarez F., Diabetes sin problemas, 2014, ISBN 978-0-9788437-6-2
- Suarez F., El Poder del Metabolismo, 2015, ISBN 978-0-9788437-8-6
- Pitchford P., Healing with Whole Foods. Asian Traditions and Modern Nutrition, 1993, ISBN 1-55643-471-5
- The End of Diabetes, Joel Fuhrman, 2012, ISBN 978-0-06-221997-8
- Johnson L., Pare la diabetes dentro de 14 dias, 2011, ISBN 978 – 1618429858
- https://www.diabetesdaily.com/blog/study-metformin-linked-to-higher-risk-of-alzheimers-and-parkinsons-393789/
- Niacin. The Real Story, Hoffer, Foster, Saul, 2012, ISBN 949 – 715 – 7327
- Mitochondrientherapie - die Alternative.. , Bodo Kuklinski, Anja Schemionek, 2015, ISBN 978-3-8990-1764-9
