Nasze magazyny
Akupunktura
Bogate dowody naukowe potwierdzają skuteczność tej metody, stosowanej przede wszystkim w medycynie chińskiej. Nakłucie określonego punktu na brzuchu (CV-12) ma natychmiastowy wpływ na obniżenie poziomu glukozy u osób z cukrzycą typu 21.
Metaanaliza 9 randomizowanych badań kontrolnych z udziałem 562 diabetyków wykazała z kolei, że akupunktura zmniejsza oporność na insulinę i obniża glukozę po posiłku2.
Co więcej, metoda ta pozwala walczyć z otyłością oraz sprawdza się w profilaktyce powikłań cukrzycy, ponieważ m.in. wpływa na usprawnienie przepływu krwi w organizmie.
Masaż
Praktyka zwana masażem punktów własnych (Self-Acupoint Massage, SEAM), polegająca na wywieraniu nacisku fizycznego na punkty akupunkturowe, również poprawiła poziom HbA1c i jakość życia w randomizowanym badaniu kontrolnym z udziałem 66 starszych dorosłych z cukrzycą typu 23. Z kolei u osób z neuropatią cukrzycową masaż punktów akupunkturowych może znacząco poprawić przewodzenie nerwowe i złagodzić pozostałe objawy4.
Inne formy terapii manualnej również mogą pomóc w złagodzeniu symptomów neuropatii cukrzycowej, zwłaszcza w zakresie poprawy przepływu krwi, równowagi i zakresu ruchu5.
Wydaje się, że największe znaczenie ma tu relaksacyjne działanie masażu, co wpływa na regulację krwi i tętna, a także zmniejszenie napięcia mięśni i ogólnego niepokoju. W efekcie dochodzi do normalizacji pracy hormonów stresu, co ułatwia prawidłowe wykorzystywanie glukozy w organizmie.
Joga
Relaksacyjny wpływ na organizm ma również praktykowanie jogi. Jej skuteczność w profilaktyce cukrzycy typu 2 oceniono w 22 randomizowanych badaniach kontrolnych. Dzięki nim uzyskano dowody sugerujące, że regularne praktykowanie jogi (przez 3-6 miesięcy) może zmniejszyć ryzyko choroby i poprawić kontrolę glikemii u dorosłych6. Z kolei w próbach klinicznych u chorych na cukrzycę typu 2 stwierdzono poprawę w zakresie stężeń glukozy na czczo i po posiłku oraz redukcję wartości HbA1c7.
Mindfulness
Przegląd 9 badań wykazał, że techniki redukcji stresu oparte na uważności oraz terapii poznawczej mogą poprawić zarówno zdrowie psychiczne, jak i poziom HbA1c u osób z cukrzycą8.
Podobnie systematyczny przegląd i metaanaliza potwierdziły istotną statystycznie i silną zależność między praktykami umysłu i ciała oraz spadkiem HbA1c i glukozy we krwi na czczo u diabetyków. Zdaniem autorów zarówno joga, jak i mindfulness mogą być skuteczną, uzupełniającą interwencją niefarmakologiczną w leczeniu cukrzycy typu 29.
Aromaterapia
Chociaż olejki eteryczne nie są w stanie ustabilizować poziomu cukru we krwi, mogą łagodzić stres oraz pomóc w niektórych skutkach ubocznych cukrzycy. Regularny masaż z dodatkiem olejków (np. eukaliptusowego, jałowcowego, geranium) poprawia krążenie, zwiększa zdolność krwinek czerwonych do przenoszenia tlenu, wzmacnia odporność i pomaga obniżyć ciśnienie krwi.
Aby zastosować antystresową aromaterapię, nałóż 3-5 kropli nierozcieńczonego olejku eterycznego na chusteczkę lub wacik, przyłóż do nosa i oddychaj powoli przez 5 min. Zabieg ten można powtarzać co 4 godz. lub częściej, jeśli to konieczne10.
Medytacja
Ta metoda walki ze stresem nasila aktywność przywspółczulnego układu nerwowego, czego następstwem jest m.in. obniżenie poziomu hormonów stresu i markerów stanu zapalnego. Badania nad stosowaniem technik medytacyjnych u osób z cukrzycą wykazały, że przynoszą one niewielką poprawę, jeśli chodzi o masę ciała, kotrolę glikemii i ciśnienia tętniczego. Autorzy przeglądu sugerują, że w przypadku cukrzycy medytacja może być stosowana jako terapia pomocnicza11.
Biofeedback
Biologiczne sprzężenie zwrotne to coraz popularniejsza nieinwazyjna metoda terapii, polegająca na monitorowaniu przez specjalne urządzenie zmian fizjologicznych organizmu. Ma to na celu lepsze rozpoznawanie wpływu myśli i uczuć na fizjologię, dzięki czemu można nauczyć się kontrolować te funkcje organizmu, nad którymi w normalnych warunkach nie da się panować (jak fale mózgowe czy napięcie mięśni).
W kontrolowanym badaniu dotyczącym terapii relaksacyjnej wspomaganej biologicznym sprzężeniem zwrotnym w cukrzycy typu 1 stwierdzono zmniejszenie stężenia glukozy we krwi w porównaniu z grupami kontrolnymi12.
W innej analizie stosowanie biofeedbacku i relaksacji przez 3 miesiące u pacjentów z cukrzycą wiązało się ze znacznym spadkiem średniego poziomu glukozy we krwi w porównaniu z grupą kontrolną13.
Hydroterapia
Wykorzystanie w leczeniu gorącej i zimnej wody pomaga organizmowi pozbyć się toksyn i rozluźnić mięśnie. Relaksuje także ciało, zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Ponieważ mogą zwiększyć przepływ krwi do mięśni szkieletowych, kąpiele zaleca się zwłaszcza tym pacjentom z cukrzycą typu 2, którzy nie mogą wykonywać ćwiczeń fizycznych.
W pewnym badaniu 8 diabetyków poproszono o siedzenie w wannie z hydromasażem z wodą sięgającą ramion przez 30 min dziennie przez 3 tygodnie. W tym czasie spadły masa ciała pacjentów, średni poziom glukozy w osoczu i hemoglobina glikowana14. W miarę postępu badania uczestnicy zaobserwowali też poprawę snu i lepsze ogólne samopoczucie.
Kąpiele w mieszance tlenowo-ozonowej
Na szczególną uwagę zasługują kąpiele w mieszance tlenowo-ozonowej, najczęściej przeprowadzane w postaci zabiegów wodnych na całe ciało lub w formie kąpieli gazowych kończyn dolnych.
Ozon w połączeniu z tlenem ma działanie poprawiające krążenie obwodowe, powoduje lepsze utlenienie tkanek niedokrwionych, działa dezynfekująco na rany i owrzodzenia, a dzięki swoim właściwościom bakterio- oraz grzybobójczym pomaga w leczeniu stopy cukrzycowej.
Kąpiele w mieszance tlenowo-ozonowej zalecane są w chorobie naczyń kończyn dolnych na tle miażdżycy i cukrzycy, w zespole stopy cukrzycowej z owrzodzeniem lub w owrzodzeniach żylakowych podudzi, a także niezagojonych zmianach po amputacji kończyn dolnych15.
Preparaty z aktywnym ozonem można też stosować miejscowo, zwłaszcza w profilaktyce stopy cukrzycowej, przy podrażnieniach, odparzeniach i przebarwieniach. Diabetykom zaleca się je szczególnie przy trudnych problemach skórnych po sensorach oraz wkłuciach.
Terapia światłem
W ramach zabiegów ze światłolecznictwa chorzy na cukrzycę powinni rozważyć terapię polichromatycznym światłem spolaryzowanym, które według niektórych autorów umożliwia uzyskanie efektu biostymulacyjnego związanego z przyspieszeniem odnowy i rozwoju komórek oraz uszkodzonych tkanek.
Na podstawie przeprowadzonych badań klinicznych można wnioskować, że zabiegi z wykorzystaniem tego rodzaju światła stanowią skuteczną metodę w terapii fizykalnej trudno gojących się ran.
W cytowanych badaniach obserwacja dotyczyła leczenia 16 chorych z trudno gojącymi się ranami przewlekłymi, głównie w przypadku zespołu stopy cukrzycowej.
Grupę eksperymentalną stanowiło 10 osób poddawanych naświetlaniom promieniowaniem o długości fali 400-800 nm, a w grupie kontrolnej zastosowano placebo. Po zakończeniu terapii stwierdzono 90% wskaźnik wyleczeń po terapii i 33% po jej symulacji. Dodatkowo odnotowano także znaczną redukcję powierzchni owrzodzeń (89%) w grupie poddawanej naświetlaniom16.
Homeopatia
Małe badanie na temat wpływu indywidualizowanej homeopatii jako uzupełnienia konwencjonalnego leczenia cukrzycy typu 2 wykazało poprawę w zakresie stężenia glukozy na czczo w osoczu i HbA1c w porównaniu z pacjentami, którzy stosowali tylko terapię konwencjonalną17.
- J Acupunct Meridian Stud, 2017; 10: 240-4
- Curr Med Sci, 2018; 38: 1109-16
- J Gerontol Nurs, 2019; 45: 43-8
- Diabetes Metab Res Rev, 2020; 36: e3218
- J Altern Complement Med, 2020; 26: 491-500; Complement Ther Clin Pract, 2020; 39: 101141
- J Assoc Physicians India 2004; 52:283-289; Indian Heart J 1999; 51:37-40; BMJ 1990; 300:1368-1372; Complement Med Res 1992; 6:66-68
- J Am Board Fam Pract 2005; 18:491-519
- J Nurs Scholarsh. 2020 May 14. doi: 10.1111/jnu.12560
- J Integr Complement Med. 2023 Feb; 29(2):69-791
- Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences 2011; 3(4):504-512
- Diabetes Care. 2014 Dec; 37(12):3345-55
- Appl Psychophysiol Biofeedback. 1999 Mar; 24(1):79-88
- Diabetes Care. 2005 Sep; 28(9):2145-9
- N Engl J Med 1999; 341:924-925; Am J Physiol 1994; 266:E248-E253
- Diabet. Klin. 2012; 1(3):104-113
- Rehabilitacja w Praktyce 2011; 4:52-56
- Homeopathy 2017; 106:79-86
