Nasze magazyny
Gurmar (Gymnema sylvestre)
Żucie jego liści powoduje, że zostają zablokowane receptory odpowiedzialne za odczuwanie smaku słodkiego (efekt ten utrzymuje się do godziny). Badania dowiodły, że gurmar hamuje ochotę na słodkie potrawy, pomaga w utrzymaniu prawidłowej glikemii oraz sprzyja regeneracji trzustki3. Nic więc dziwnego, że nazwa tej rośliny w języku hindi znaczy „niszczyciel cukru”. Swoje właściwości zawdzięcza kwasowi gimnemowemu.
W eksperymentach na myszach dowiedziono, że obniża on poziom glukozy we krwi u chorych gryzoni w podobnym stopniu co lek na cukrzycę (glibenklamid), nie ma przy tym wpływu na stężenie cukru we krwi u zdrowych osobników4. Ponadto podnosi poziom insuliny w osoczu chorych zwierząt. To nie wszystko.
Okazuje się, że gumar pomaga pozbyć się zbędnych kilogramów, a także zmniejsza poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi oraz spowalnia peroksydację lipidów. Warto przy tym pamiętać, by nie przesadzać – zbyt duże dawki mogą powodować hipoglikemię, osłabienie, drżenie, nadmierne pocenie się i dystrofię mięśni.
Zielona herbata (Camellia sinensis)
Zielona herbata zawiera bioflawonoid galusan epigallokatechiny (EGCG), który został uznany za bezpieczny i skuteczny przeciwutleniacz. W badaniach klinicznych wykazano, że zielona herbata zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2, a u pacjentów cierpiących na tę chorobę może poprawiać tolerancję glukozy, zmniejszać produkcję i nadmierną sekrecję glukozy przez wątrobę oraz poprawiać wchłanianie glukozy. Zielona herbata została również zgłoszona jako mająca ochronny wpływ na retinopatię cukrzycową i odgrywająca rolę w zapobieganiu miażdżycy1.
Morwa biała (Morus alba)
Jej liście były stosowane w leczeniu cukrzycy już w starożytności. Natomiast współczesne badania naukowe potwierdzają, że zawarte w nich alkaloidy zmniejszają aktywność alfa-glukozydazy – enzymu rozcinającego wiązania alfa między cząsteczkami glukozy w węglowodanach.
Dzięki temu z przewodu pokarmowego do krwi przedostaje się mniejsza ilość cukru oraz obniża się poposiłkowa glikemia. Najważniejszym z tych związków jest 1-deoksynojirimycyna (DNJ) obecna w liściach i korze morwy.
Obecnie prowadzone są badania kliniczne nad lekiem dla diabetyków, który by ją zawierał. Z kolei zawarte w roślinie polisacharydy zmniejszają poziom cukru i poprawiają tolerancję glukozy oraz stymuluje jej wychwyt przez wątrobę, która przechowuje ją w formie glikogenu. Mają też zdolność stymulowania regeneracji komórek beta trzustki, dzięki czemu zwiększa się wydzielanie insuliny, podczas gdy otłuszczenie wątroby się zmniejsza.
Morwa nasila też glikolizę – proces metaboliczny zamieniający cukier w źródło energii dla komórek organizmu (pirogronian), który u cukrzyków jest upośledzony. Ponadto poprawia działanie insulinozależnego transportera glukozy GLUT42.
Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)
Roślina ta została powiązana z redukcją ryzyka demencji i spadku funkcji poznawczych, ale wykazano również, że zmniejsza ona krzepliwość krwi oraz poprawia funkcję siatkówki i nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z retinopatią8. Miłorząb nie powinien być stosowany przez pacjentów przyjmujących leki przeciwzakrzepowe lub pacjentów z rzadką chorobą krwotoczną – hemofilią.
Cynamon (Cinnamomum cassia)
Wiele badań nad nim i jego krewnym C. burmanii pokazuje, że może on spowalniać opróżnianie żołądka i obniżać poziom glukozy po posiłku. Może również pomagać w obniżaniu poziomu insuliny, ciśnienia krwi i HbA1C oraz redukować tworzenie się zaawansowanych produktów glikacji końcowej, które są powiązane z przewlekłymi chorobami zapalnymi5.
Ostatnia metaanaliza 16 randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych wykazała również, że cynamon obniża poziom glukozy na czczo i oporność na insulinę u osób z cukrzycą typu 2 lub stanem przedcukrzycowym6.
Balsamka ogórkowata (Momordica charantia)
Roślina nazywana też gorzkim melonem lub karelą jest od wieków stosowana w tradycyjnej medycynie indyjskiej. Jej nasiona i owoce mają potwierdzone działanie przeciwcukrzycowe. Podanie wodnej zawiesiny z rozdrobnionego miąższu balsamki wpłynęło pozytywnie na wyniki oznaczenia poziomu cukru na czczo i po posiłku u 86 spośród 100 pacjentów z cukrzycą typu 29.
Natomiast sok z balsamki podawany w ilości 55 ml dziennie przez 5 miesięcy w porównaniu do leku przeciwcukrzycowego (rosiglitazonu) w większym stopniu obniżał poziom cukru we krwi mierzony na czczo, stężenie cholesterolu całkowitego i (nieznacznie) kwasu sialowego – związku, którego nadmiar często towarzyszy cukrzycy i jest markerem ryzyka uszkodzenia nerek.
Mniej korzystnie wypadło dla kareli porównanie z metforminą. Pacjenci przyjmujący 1 g leku dziennie mieli po 4 tygodniach poziom fruktozaminy, jednego z markerów cukrzycy, niższy o 16,8 μmol/l, a diabetycy przyjmujący w tym czasie 2 g balsamki dziennie – o 10,2 μmol/l10.
Mechanizm antycukrzycowego działania gorzkiego melona polega prawdopodobnie na tym, że zwiększa on zarówno liczbę komórek beta trzustki, jak i wykorzysta nie glukozy przez wątrobę i mięśnie, a także spowalnia działanie enzymów wątrobowych niezbędnych do endogennego wytwarzania glukozy z innych substancji odżywczych.
Wykazano, że czosnek obniża poziom glukozy na czczo, cholesterolu i trójglicerydów u pacjentów z cukrzycą typu 27. Staraj się regularnie włączać do diety zarówno czosnek sproszkowany, jak i świeże ząbki tego warzywa.
Borówka czarna (Vaccinium myrtillus). Bogaty w antocyjany ekstrakt z jej owoców był badany u pacjentów z cukrzycą typu 2 i wykazał wyraźną poprawę odpowiedzi glikemicznej, obniżając poziom glukozy i insuliny po posiłku11. Na podstawie dowodów z badań przeprowadzonych na zwierzętach stwierdzono także, że może korzystnie wpływać na obniżenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów12.
- Molecules, 2017; 22: 849
- J Tradit Chin Med Sci, Jan 2016; 3(1): 3-8
- J Asian Nat Prod Res. 2000;2(4):321-327
- Biomed Res Int. 2014;2014:830285
- Ann Fam Med, 2013; 11: 452-9
- Diabetes Res Clin Pract, 2019; 156: 107815
- Food Nutr Res, 2017; 61: 1377571
- Exp Clin Cardiol, 2005; 10: 85-7
- Bangladesh Med Res Counc Bull. 1999;25:11- 13
- J Ethnopharmacol. 24 March 2011;134(2):422- 428
- J Nutr Sci, 2013; 2: e22
- Nutrition, 2017; 41: 107-12
- Coll Antropol, 2012; 36: 1435-40; J Ginseng Res, 2017; 41: 589-94; Diabetes Care, 1995; 18:1373-5
- Evid Based Complement Alternat Med, 2017; 2017: 9217567
