Nasze magazyny
Nadwaga i otyłość - co to jest?
Otyłość jest chorobą cywilizacyjną o bardzo częstym występowaniu w krajach rozwiniętych, ale dotyka także społeczeństwa ubogie. Od 1975 roku liczba osób z otyłością na świecie potroiła się.
W Polsce otyłość dotyka jedną czwartą społeczeństwa, a nadwagę ma już 68% mężczyzn i 53% kobiet. Najszybciej odsetek osób z nadwagą rośnie w naszym kraju wśród nastolatków - problem ten dotyka 44% chłopców i 25% dziewcząt. Koszty epidemii nadwagi są bardzo wysokie - bezpośrednie i pośrednie razem wynoszą więcej, niż Polska wydaje na obronność.
Kiedy jest nadwaga, a kiedy otyłość?
Podstawowym miernikiem nadwagi i otyłości jest BMI, czyli indeks masy ciała. Aby go obliczyć, dzielimy masę ciała w kilogramach przez podniesiony do kwadratu nasz wzrost w metrach, czyli np. osoba o masie ciała 64 kg i wzroście 164 cm ma indeks masy ciała równy 64:(1,64)2≈23,80.
Prawidłowa wartość BMI mieści się w przedziale 18,5-24,99. Niedowagę niebezpieczną dla zdrowia wskazuje indeks poniżej 17. Nadwaga to stan, gdy BMI wynosi 25-29,99. Wartości BMI od 30 w górę oznaczają otyłość (od 35 - drugiego stopnia, od 40 - otyłość skrajną).
Z otyłością trudno jest walczyć, ponieważ nadmiar tkanki tłuszczowej zmniejsza wrażliwość organizmu na leptynę, hormon sytości. To z kolei powoduje nadmierne łaknienie, co utrudnia właściwe odżywianie się. Z tego względu im szybciej podejmiemy walkę z nadwagą, tym większe mamy szanse na jej pozbycie się - a także mniejsze ryzyko powikłań powodowanych przez otyłość.
Nadwaga i otyłość - przyczyny
Najczęstszą przyczyną nadwagi jest przyjmowanie zbyt dużej ilości pożywienia lub siedzący tryb życia. Przyczyniają się do niej produkty typu fast food, obfite posiłki zjadane na noc, zajadanie stresu, napoje wysokokaloryczne i niejadanie śniadań.
Jeśli zgłaszamy się do lekarza z problemem nadwagi, zwłaszcza odpornej na niskokaloryczną dietę, powinien on wykluczyć niezależne od nawyków żywieniowych przyczyny tego stanu, do których należą: choroby genetyczne (zespół Pradera-Williego), niedoczynność tarczycy, zespół Cushinga, zespół policystycznych jajników, dnę moczanową (podagra), depresję, zbyt wysoki poziom insuliny.
Specjaliści medycyny alternatywnej dodają do tej listy także: zespół nieszczelnego jelita, choroby autoimmunologiczne, stan zapalny, problemy hormonalne, zwłaszcza z nadnerczami, kandydozę.
Do otyłości przyczyniają się także: niektóre leki (na cukrzycę, sterydy, antydepresanty, przeciwdrgawkowe, przeciwpsychotyczne, przeciwhistaminowe, beta–blokery, środki antykoncepcyjne); obecne w pożywieniu związki chemiczne zakłócające wytwarzanie hormonów (BPA, DDT, ftalany); syrop glukozowo–fruktozowy; zaburzenia snu; stała temperatura otoczenia; rzucenie palenia.
Specjaliści na nadwagę i otyłość zalecają:
- zmianę nawyków żywieniowych (najlepiej trwałą, by uniknąć efektu jo–jo), polegającą głównie na przyjmowaniu mniejszej liczby kalorii; dobrze jest zasięgnąć porady dietetyka, który opracuje dla nas jadłospis uwzględniający nasze problemy zdrowotne i upodobania smakowe;
- zwiększenie aktywności fizycznej (dla nasilenia przemiany glukozy w wątrobie, blokowania działania insuliny, przyspieszenia spalania tkanki tłuszczowej, zwiększenia masy mięśniowej, lepszej tolerancji glukozy i zwiększenia wrażliwości na insulinę);
- zarządzanie stresem (stres przyczynia się do złych nawyków żywieniowych);
- jeśli powyższe zabiegi nie przynoszą rezultatu lub jeśli otyłość poważnie zagraża zdrowiu pacjenta, lekarz może przepisać leki, np. orlistat (zmniejsza wchłanianie tłuszczów o 30%; może powodować nieprzyjemne efekty uboczne i zmniejsza absorpcję witamin rozpuszczalnych w tłuszczach) lub połączenie bupropionu i naltreksonu (zwiększa uczucie sytości, hamuje odczuwanie apetytu, zwiększa wydatkowanie energii przez termogenezę; może dawać efekty uboczne); każdy z tych leków należy stosować jednocześnie z dietą o obniżonej kaloryczności i przy zwiększonej aktywności fizycznej; w poważnych przypadkach ciężkiej otyłości wykonuje się operację zmniejszenia żołądka.
Nadwagi i otyłość - leczenie
Sposoby medycyny alternatywnej na nadwagę:
a) zdrowa dieta, koniecznie zawierająca odpowiednie ilości białka, zdrowe tłuszcze i błonnik: wykluczająca fast foody, produkty wysokoprzetworzone, cukier dodawany do żywności (wbrew powszechnej opinii to nie tłuszcze, a cukry przyczyniają się do przyrostu tkanki tłuszczowej).
Należy wybierać ziarna z pełnego przemiału (chleb razowy, makaron pełnoziarnisty, grube kasze, takie jak kasza gryczana), olej rzepakowy lub oliwę z oliwek.
Dieta powinna zawierać duże ilości warzyw (głównie w postaci surowej), białko wysokiej jakości (jaja z wolnego wybiegu, ryby niehodowlane, umiarkowane ilości mięsa ekologicznego, fasolę, ciecierzycę), grejpfruty (pomagają organizmowi radzić sobie z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej, przyspieszają spalanie tłuszczu), zieloną herbatę (przyspiesza metabolizm).
Diety sprzyjające chudnięciu to np. diety: niskowęglowodanowa, ketogeniczna, paleo i śródziemnomorska (przy tej ostatniej należy uważać na wielkość porcji);
b) aktywność fizyczna, np. trening interwałowy (serie złożone z krótkich ćwiczeń wykonywanych z maksymalną inensywnością przeplatanych ćwiczeniami dłuższymi o małej intensywności); daje on bardzo dobre efekty, ponieważ zużywa glikogen, co zmusza organizm do spalania tłuszczu nawet do 36 godzin po treningu.
Aktywność musi być dostosowana do stanu zdrowia pacjenta - osobom z dużą otyłością zbyt intensywne ćwiczenia mogą zaszkodzić. W takich wypadkach wskazana jest konsultacja z terapeutą, być może zaleci on szybkie spacery, pływanie, rezygnację z windy na rzecz schodów lub wysiadanie z autobusu o przystanek wcześniej, by przejść część drogi pieszo. Ważne, by ruszać się regularnie.
c) suplementy diety wspomagające odchudzanie, np.: białko serwatkowe (wspomaga metabolizm i stanowi budulec mięśni), witamina D (dobrze wpływa na produkcję hormonów, co pomaga w osiągnięciu prawidłowej masy ciała), cynk (zwiększa poziom leptyny, hormonu sytości), kwasy omega–3 (redukują stan zapalny i mogą przeciwdziałać sprzyjającym otyłości zmianom metabolizmu), probiotyki (regulują apetyt, gospodarkę tłuszczową i cukrową), rośliny spalające tłuszcz (zielona herbata, różeniec, zielona kawa);
d) przyprawy sprzyjające utracie wagi, takie jak kurkuma, cynamon, pieprz kajeński i mniszek;
e) zioła stosowane na otyłość w tradycyjnej medycynie chińskiej: Coptis chinensis, żeń–szeń, Arnebia euchroma, przęśl chińska, rabarbar dłoniasty, traganek błoniasty, krokosz barwierski, lakownica żółtawa, winorośl Zeusa;
f) posty okresowe - np. post 8:16 (możemy jeść w ciągu 8 godzin podczas doby, przez następne 16 powstrzymujemy się od jedzenia) albo poszczenie co drugi dzień - posty takie bardzo przyspieszają metabolizm i dają dodatkowe korzyści zdrowotne;
g) akupunktura (badania potwierdzają jej skuteczność w odchudzaniu);
h) nieinwazyjne modelowanie sylwetki (zabiegi przy użyciu lasera, ultradźwięków, fal radiowych i zimna).
Nadwaga i otyłość - jak się odchudzać?
Lepiej chudnąć wolno niż szybko - sprzyja to trwałemu ubytkowi masy ciała.
Otyłość nie każdemu szkodzi. Według badań osoby z nadwagą lub umiarkowaną otyłością w wieku powyżej 55 lat mają niższe ryzyko przedwczesnej śmierci, zwłaszcza jeśli cierpią na cukrzycę typu 2, choroby sercowo–naczyniowe, nadciśnienie lub chorobę nerek, żyją dłużej niż osoby z tymi problemami zdrowotnymi bez nadwagi.
