Domowe sposoby na zmarszczki

Chociaż światło słoneczne zapewnia nam produkcję niezbędnej witaminy D, to rzeczywiście zawarte w nim promieniowanie ultrafioletowe (UV) jest najważniejszym czynnikiem powodującym starzenie się skóry, zwłaszcza przedwczesne.

Odpowiedzialne za to są promieniowanie ultrafioletowe typu A (UVA) i B (UVB), jednak UVA penetruje skórę głębiej i może zniszczyć zarówno naskórek - najbardziej zewnętrzną warstwę, składającą się z komórek skóry, pigmentu i białek - jak i skórę właściwą, zbudowaną z włókien kolagenowych i elastynowych¹ .

Znakami ostrzegawczymi przy nadmiernej ekspozycji na słońce są zmarszczki, zwiotczenie, suchość lub szorstkość, a także plamy starcze, pajączki i rogowacenie słoneczne - zgrubiałe, czerwonawo-brązowe płaty, które mogą przekształcić się w raka² .

Właśnie zmarszczki, które pojawiają się na twarzy, szyi, dekolcie oraz na dłoniach, to główny objaw starzenia się skóry. Można podzielić je na powierzchniowe (wówczas sięgają nie głębiej niż 0,05 mm) i głębokie. Ich powstawanie jest efektem szeregu zmian zachodzących z wiekiem w naskórku. Warstwa ziarnista i kolczysta zanikają, przez co staje się on cienki. Zmniejsza się również aktywność podziałowa komórek oraz pogarsza łączność naskórka ze skórą właściwą, co powoduje słabszą wydajność procesów wymiany substancji odżywczych.

W samej skórze właściwej spadają aktywność i synteza fibroblastów, które odpowiadają za produkcję kolagenu i elastyny, więc cera traci elastyczność. Z biegiem czasu zmniejsza się także liczba gruczołów łojowych, co powoduje osłabienie bariery ochronnej, a po 40. r.ż. ustaje produkcja ceramidów, które pełnią funkcję cementu międzykomórkowego, tym samym zapobiegając utracie wody z organizmu oraz chroniąc skórę przed szkodliwymi czynnikami³ .

Oczywiście na wiele z tych procesów mamy wpływ, ponieważ duże znaczenie w ich przyspieszeniu (lub spowolnieniu) mają czynniki zewnętrzne i tryb życia. Przykładowo palenie papierosów zwiększa ilość metaloproteinaz macierzy zewnątrzkomórkowej (MMP) - enzymów rozkładających kolagen, włókna elastynowe i tkankę łączną skóry oraz przyczyniających się do powstawania stresu oksydacyjnego, który zaburza produkcję kolagenu. Rezultatem tego podwójnego działania jest przedwczesne starzenie się skóry.

Co więcej, badania wskazują, że efekt ten pogłębia się z czasem - zatem im dłużej palisz, tym szybciej postępuje starzenie skóry, a Ty wyglądasz na kilkanaście lat więcej, niż masz w rzeczywistości⁴ . Dlatego rzucenie nałogu jest konieczne, jeśli chcesz zachować elastyczność komórek skóry i obniżyć jej biologiczny wiek.

Oprócz dymu papierosowego negatywny wpływ na skórę może mieć także zanieczyszczenie powietrza spalinami i innymi toksynami. W wyniku badania, w którym wzięły udział starsze kobiety, odkryto, że ma ono wyraźny związek z powstawaniem plam barwnikowych i zmarszczek⁵ .

Dlatego tak ważny jest sposób odżywiania - w Twojej kuchni powinny znaleźć się przede wszystkim produkty obfitujące w przeciwutleniacze, które niwelują negatywny wpływ zanieczyszczeń środowiskowych i wzmacniają naturalne mechanizmy obrony. Naukowcy przyglądający się niedawno diecie 2 753 starszych Holendrów odkryli, że kobiety, które zjadały więcej owoców, miały mniej zmarszczek niż te, których jadłospis obfitował w czerwone mięso i fast foody⁶ .

Z kolei inne doniesienia sugerują, że spożywanie oliwy z oliwek chroni skórę przed nieestetycznymi bruzdami, ponieważ obecne w niej związki mogą podnieść poziom kolagenu. Ludzie, którzy często sięgali po ten tłuszcz, byli mniej podatni na zmarszczki niż ci, którzy chętniej jedli mięso, nabiał i masło. Uczeni odkryli jednocześnie, że warzywa (takie jak brokuły i pomidory) oraz rośliny strączkowe (jak soczewica i fasola) mogą mieć podobny efekt ochronny⁷ .

Do menu warto włączyć również karczochy, awokado, nasiona chia, cynamon, imbir, miso, owsiankę, łososia, sardynki, słodkie ziemniaki i orzechy włoskie. Podobnie niskie spożycie węglowodanów oraz wysoką zawartość witaminy C (pochodzącej z soków i owoców cytrusowych) oraz kwasu linolowego (obecnego w oleju z pestek winogron i sojowym oraz w zielonych warzywach liściastych i orzechach) w diecie wiąże się z mniejszą ilością zmarszczek i lepszym stanem skóry⁸ .

Źródłem antyoksydantów nie muszą jednak być jedynie produkty spożywcze. Na skórę można przecież działać od zewnątrz, stosując kremy ochronne, które w swoim składzie zawierają przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E oraz koenzym Q10. W trwającym 4 miesiące badaniu stwierdzono, że aplikowanie 2 razy dziennie kremu zawierającego te składniki zapewniało ochronę przed wywoływanym promieniami UVB stresem oksydacyjnym w naskórku.

Koenzym Q10

W badaniach wykazano, że miejscowa aplikacja ubichinolu skutecznie przeciwdziałała wywoływanemu przez UVA stresowi oksydacyjnemu, a sam Q10 skutecznie zapobiega wielu szkodliwym skutkom fotostarzenia⁹ . Krem z tym składnikiem w stężeniu 1% po 5 miesiącach stosowania może znacząco zmniejszyć zmarszczki¹⁰.

Witamina C

Po 6 miesiącach stosowania kremu z kwasem askorbinowym w stężeniu 5% naukowcy odnotowali poprawę stanu skóry zniszczonej słońcem: przede wszystkim spłycenie głębokich bruzd i zwiększenie elastyczności cery¹¹.

Witamina C ma dobroczynny wpływ na zdrowie skóry, a także opóźnia proces powstawania zmarszczek, a stosowana miejscowo ogranicza liczbę uszkodzonych komórek powstałych w wyniku działania promieni UV.

Witamina A

Retinoidy wykazują największą efektywność przeciwstarzeniową spośród wszystkich aktywnych składników kosmetyków, dlatego powszechnie stosuje się je w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry dojrzałej. Najczęściej są obecne w kremach przeciwzmarszczkowych, które w widoczny sposób redukują lub spłycają zmarszczki, wygładzają naskórek oraz poprawiają gęstość i napięcie skóry, przez co staje się ona elastyczna¹².

Należąca do retinoidów witamina A poprawia jej wygląd, ponieważ wpływa pośrednio i bezpośrednio na syntezę białek podporowych. Ma też zdolność redukcji wolnych rodników, przez co opóźnia procesy starzenia.

Karotenoidy

To kolejna grupa substancji, które opóźniają procesy starzenia. Karotenoidy stymulują fibroblasty do syntezy kolagenu i elastyny, co powoduje wygładzenie zmarszczek, również tych głębokich (tzw. kurzych łapek wokół oczu) i mimicznych, a także wzrost gęstości, jędrności i elastyczności skóry.

Najczęściej w kosmetykach przeciwstarzeniowych zastosowanie znajdują β-karoten oraz likopen, który zmniejsza szkodliwe efekty promieniowania UV (pobudza naturalną ochronę przeciwsłoneczną)¹³. Ten karotenoid ma również zdolność aktywacji procesów regeneracji skóry oraz przyspiesza gojenie się ran.

Niacynamid

Stosowanie na twarz kremu nawilżającego zawierającego 5% witaminy B3 może zmniejszać różne oznaki starzenia, w tym hiperpigmentację, drobne bruzdy i zmarszczki, krosty, zżółknięcie (ziemistość) cery i utratę elastyczności¹⁴.

Ochrona przed UV

Bez względu na to, jaki skład będzie miał Twój krem do twarzy, zadbaj o to, by zawierał również odpowiednio wysoki filtr UV. Ma to znaczenie przez cały rok, ponieważ promienie UV przenikają przez chmury o każdej porze roku.

W badaniu przeprowadzonym w Australii stwierdzono, że u osób używających codziennie kremu z filtrem o wysokim SPF (co najmniej 15) na twarz, szyję, ramiona i dłonie po 4 latach stopień starzenia skóry był o 24% niższy¹⁵.

Najlepiej zdecydować się na produkt zawierający naturalne mineralne filtry UV, np. tlenek cynku, który zapewnia najlepszą ochronę o szerokim spektrum.

Aloes

Ten sukulent ma unikalne właściwości odmładzające, przyspieszając nawet 8-krotnie produkcję fibroblastów, czyli komórek odpowiedzialnych za produkcję kolagenu w skórze właściwej. Wielu ekspertów twierdzi, że w ten sposób ta roślina zapobiega tworzeniu się zmarszczek¹⁶.

Aloes ma także silne właściwości antyoksydacyjne i nawilżające oraz działa uszczelniająco i regenerująco na naczynia krwionośne.

Astaksantyna

W kilku badaniach klinicznych opisano wpływ tego najsilniejszego antyoksydantu na supresję przebarwień, syntezę melaniny i hamowanie fotostarzenia oraz redukcję zmarszczek.

W jednym z nich 45 kobiet przez 2 tygodnie używało kremu zawierającego astaksantynę w połączeniu z innymi składnikami aktywnymi. Ocena dermatologiczna wykazała u nich znaczne zmniejszenie zmarszczek i obrzęków dolnej części oka i policzków¹⁷.

Z kolei inni naukowcy przeanalizowali wpływ jednoczesnego stosowania kremu i suplementu z astaksantyną na redukcję zmarszczek i elastyczność skóry. Po 8 tygodniach wykazano zmniejszenie ogólnej średniej głębokości zmarszczek¹⁸.

Kolagen

Ponieważ to najważniejsze białko tkanki łącznej, preparaty kolagenowe używane są zarówno w formie suplementów diety, jak i preparatów do stosowania na skórę (maski, żele bądź kremy), a nawet jako wypełniacze, np. przy zmarszczkach lub bliznach.

By spowolnić efekty starzenia, nie trzeba jednak sięgać po skalpel. W jednym badaniu kobiety, które przyjmowały suplement zawierający 2,5-5 g kolagenu przez 8 tygodni, doświadczyły mniejszego wysuszenia i znacznego wzrostu elastyczności skóry w porównaniu z ochotniczkami, które go nie stosowały¹⁹.

Kwas hialuronowy

Ta substancja tworzy elastyczną płynną macierz w skórze, z którą mogą łączyć się włókna kolagenowe, a przy tym ma zdolność wiązania i zatrzymywania ogromnych ilości wody. Właśnie dzięki temu skóra otrzymuje odpowiednią porcję wilgoci, jest jędrna i sprężysta.

Prawidłowe stężenie kwasu hialuronowego zapobiega powstawaniu zmarszczek oraz niekorzystnym zmianom kształtu i konturu twarzy - stosowanie kremów zawierających ten składnik przez 3 miesiące spowodowało wyraźne zmniejszenie głębokości bruzd i poprawę napięcia skóry²⁰.

Również suplementacja preparatem zawierającym kwas hialuronowy i kolagen typu II u 26 kobiet z widocznymi oznakami fotostarzenia na twarzy po 12 tygodniach doprowadziła do znacznego zmniejszenia suchości i łuszczenia się skóry oraz zmarszczek, a dodatkowo spowodowała znaczny wzrost zawartości kolagenu w skórze właściwej²¹. Z kolei sam kwas hialuronowy w dawce 120 mg na dobę po 12 tygodniach suplementacji nie tylko znacznie zmniejszył zmarszczki (w porównaniu do grupy placebo), ale również poprawił nawilżenie i elastyczność skóry²².

Resweratrol

Cenny składnik winogron należy do najważniejszych produktów zapewniających długowieczność - przede wszystkim jest silnym przeciwutleniaczem, ale również reguluje aktywność telomerazy i genów związanych z naturalnymi procesami starzenia (m.in. SIRT1)²³.

Resweratrol może w szczególności chronić skórę przed zewnętrznymi czynnikami, takimi jak reaktywne formy tlenu. Badania wykazują, że zmniejsza on stres oksydacyjny oraz markery prozapalne, a także wspiera funkcje i strukturę skóry, zmniejszając pojawianie się zmarszczek oraz poprawiając jej koloryt²⁴.

Pycnogenol

Standaryzowany wyciąg z kory sosny śródziemnomorskiej działa na skórę na 2 sposoby: z jednej strony pobudza syntezę kwasu hialuronowego i kolagenu, a z drugiej - hamuje melanogenezę, dzięki czemu rozjaśnia przebarwienia.

W jednym z badań 20 kobiet po menopauzie stosowało pycnogenol przez 12 tygodni. Spowodowało to znaczną poprawę nawilżenia i elastyczności skóry, zwłaszcza u tych ochotniczek, które przed rozpoczęciem eksperymentu borykały się z suchą cerą. Tej fizjologicznej poprawie towarzyszył znaczny wzrost ekspresji genów oraz mRNA enzymów zaangażowanych w syntezę kwasu hialuronowego oraz kolagenu. Zdaniem autorów oznacza to, że suplementacja pycnogenolem może być przydatna do przeciwdziałania klinicznym oznakom starzenia się skóry²⁵.

Kawa arabska

Wyciąg z owoców Coffea arabica wykazuje silną aktywność przeciwutleniającą, za którą odpowiadają polifenole, zwłaszcza kwas chlorogenowy, chinowy i ferulowy oraz skondensowane proantocyjanidyny. Ten ekstrakt wykazał poprawę drobnych linii, zmarszczek, pigmentacji i ogólnego wyglądu skóry²⁶. Można znaleźć go w niektórych kosmetykach przeciwstarzeniowych.

Miedź

Ten metal jest niezbędny do tworzenia kolagenu i elastyny, a także bierze udział w angiogenezie oraz syntezie i stabilizacji białek macierzy pozakomórkowej skóry²⁷.

Krem zawierający peptydy miedzi pomaga poprawić przejrzystość skóry, spłycić zmarszczki i uszkodzenia. Innym pomysłem na jej wykorzystanie są poduszki uszyte z tkanin impregnowanych tym minerałem. W kilku badaniach wykazano, że spanie na nich przez 2 lub 4 tygodnie może znacząco zmniejszyć zmarszczki i kurze łapki oraz poprawić ogólny wygląd twarzy²⁸.

A skoro już o nocnym wypoczynku mowa, American Academy of Dermatology zaleca spanie na plecach, ponieważ pozycja na boku zwiększa zmarszczki na policzkach i brodzie, a kierowanie twarzy w dół może powodować bruzdy w okolicach brwi.

Olejek jojoba

W kosmetyce przeciwstarzeniowej coraz większą rolę odgrywają olejki. Przykładowo jojoba zawiera wiele korzystnych składników, w tym witaminy E i z grupy B, krzem, chrom, miedź i cynk.

Ponieważ ma działanie przeciwzapalne, spowalnia starzenie się skóry, a dodatkowo łagodzi infekcje i przyspiesza gojenie ran²⁹.

Kadzidłowiec

Olejek z tej rośliny wykazuje zdolność wzmacniania skóry, poprawy jej napięcia, elastyczności, mechanizmów obronnych przed bakteriami lub przebarwieniami oraz zapobiegania zniszczeniom pojawiającym się z wiekiem. Badania wykazały, że ma właściwości przeciwzapalne i może pomóc pozbyć się rozstępów i blizn³⁰.

Camellia japonica

Olejek z kamelii japońskiej może indukować syntezę kolagenu typu I, ma silne działanie nawilżające i jest bezpieczny w użyciu. Zdaniem badaczy może zostać wprowadzony jako potencjalny środek przeciwzmarszczkowy.

Nasiona opuncji figowej

To kolejne cenne źródło olejku, który zawiera liczne związki fenolowe i ma silne działanie przeciwutleniające. Owoce tego sukulenta wytwarzają substancję zwaną opuntia G, która wspomaga odporność skóry na działanie promieni słonecznych, stymuluje jej odnowę i działa przeciwzmarszczkowo³¹.

Skorupki jajek

Na koniec warto wspomnieć o znanej metodzie naszych babć, której zasadność potwierdzają doniesienia naukowe. Otóż zarówno białka, jak i żółtka jajek to prawdziwa skarbnica substancji odżywczych, które dodatkowo chronią skórę przed czynnikami zewnętrznymi, poprawiają jej napięcie, wygładzają i oczyszczają. Okazuje się, że również , a zwłaszcza znajdująca się tuż pod nią cienka błona, ma cenne właściwości. W jednym badaniu stosowanie kremu z tej części jajka przez kobiety w wieku 45-65 lat doprowadziło do znacznego zmniejszenia głębokości zmarszczek i zwiększenia produkcji kolagenu, dzięki czemu skóra była gładsza i bardziej elastyczna³².

Wcześniejsze próby na myszach wykazały, że zastosowanie wyciągu z rozpuszczalnych peptydów skorupki zmniejszyło powstawanie zmarszczek indukowanych promieniowaniem UVB, co było związane m.in. ze wzrostem syntezy kolagenu i kwasu hialuronowego³³.