Wymiotowanie żółcią - co oznacza i co robić?

Wymioty zawsze są sygnałem tego, że organizm zmaga się z jakimś problemem. Może nim być zatrucie pokarmowe lub alkoholowe, ale także uraz neurologiczny lub upośledzona praca układu pokarmowego czy trawiennego.

Niekiedy mogą się pojawić żółte wymioty. Odpowiada za nie kilka czynników, w tym zapalenie pęcherzyka żółciowego lub postępujące skurcze żołądka i jelit, kiedy to już cała treść pokarmowa została wydalona¹. Co zatem oznacza tzw. rzyganie żółcią i kiedy należy udać się do lekarza?

Czym jest żółć?

Żółć to specjalna mieszanka soli żółci, fosfolipidów, cholesterolu, barwników (w tym bilirubiny), elektrolitów i wody², której zadaniem jest trawienie tłuszczów ze spożytego pokarmu. Żółć powstaje w wątrobie i jest magazynowana w pęcherzyku żółciowym, który znajduje się obok. Jej wyrzut jest stymulowany obecnością treści pokarmowej w żołądku.

W przypadku usunięcia pęcherzyka żółciowego, jego funkcje przejmuje górna część dróg żółciowych, jednak w mniejszym stopniu - podczas gdy produkcja substancji utrzymuje się na tym samym poziomie. To oznacza niemal nieustanny strumień żółci do jelit i może być przyczyną kolejnych problemów zdrowotnych.

Mimo że jej nazwa pochodzi od żółtego koloru, żółć, którą możemy zaobserwować (np. podczas wymiotów czy nieodpowiednio wypatroszonego mięsa) zwykle przyjmuje barwę zieloną lub nawet brązową.

Jak dochodzi do wymiotowania żółcią?

Przyczyny wymiotowania żółcią mogą być różne. Oto najczęstsze z nich:

• Refluks żółciowy (refluks dwunastniczo-żołądkowy)

  Choroba objawia się podobnie do refluksu żołądkowo-przełykowego, do tego oba schorzenia mogą występować w tym samym czasie. Oznacza to wymioty żółcią, ból w górnej części tułowia, uczucie pieczenia w klatce piersiowej lub nawet w ustach, a także niekiedy kaszel.
  Jej możliwe przyczyny to operacja zmniejszenia żołądka, wycięcie pęcherzyka żółciowego i wrzody układu pokarmowego³.

• Zatrucie pokarmowe

  W przypadku długotrwałych wymiotów, kiedy już cała treść pokarmowa została wyrzucona z organizmu, mogą pojawić się żółte wymioty.

• Grypa jelitowa

  Podobnie jak przy zatruciu pokarmowym taki przewlekły stan może prowadzić do wymiotów żółcią.

• Niedrożność układu pokarmowego

  U niektórych osób z różnych powodów treść pokarmowa nie może przesuwać się ku dalszym odcinkom układu pokarmowego; wtedy nierzadko żółć cofa się do żołądka, a następnie w górę przełyku.

• Zatrucie alkoholowe

  Po spożyciu dużych ilości wina, piwa czy wódki wątroba nie radzi sobie z jej metabolizmem. Wymioty mają pomóc w usunięciu trucizny z organizmu. Kiedy zaś układ pokarmowy jest pusty (np. po wyrzuceniu już całego pokarmu lub następnego dnia na tzw. porannym kacu), następują wymioty żółcią.

Ponadto poranne wymiotowanie żółcią może być po prostu objawem wczesnej ciąży. Kiedy dochodzi do implantacji zarodka w ścianie macicy, rozpoczyna się produkcja hormonu ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (hCG), którego celem jest zapobiegnięcie odrzuceniu embrionu i tym samym poronieniu.

Mało przyjemnym objawem powiązanym z obecnością tego hormonu są tzw. poranne nudności, które de facto mogą towarzyszyć ciężarnej przez cały dzień. Jeżeli ciężarna np. zbyt gwałtownie wstanie ona z łóżka, może odczuć nagłe skurcze układu pokarmowego. A ponieważ wciąż jest na czczo, będzie wymiotować właśnie żółcią.

Wymioty - jak je powstrzymać

Jeżeli czujesz, że za chwilę zwymiotujesz, włóż do ust twardego cukierka (może być miętowy lub imbirowy). Ssanie wymusza na układzie pokarmowym prawidłową pracę, zapobiega więc wymiotowaniu. Jeżeli jesteś w ciąży, sięgnij po herbatkę z imbiru.

Możesz też sama zalać centymetrowej grubości kawałek korzenia tej rośliny gorącą wodą i popijać małymi łykami. Zapytaj w aptece o dedykowane ciężarnym tabletki przeciw nudnościom.

Inne domowe metody na wymioty:

• picie herbaty ziołowej lub czystej wody,
• aromaterapia: wdychanie olejku lawendowego czy miętowego powinno złagodzić nudności,
• akupresura: uciskanie punktu P-6 może przynieść ulgę w wymiotach; aby go znaleźć, przyłóż 3 palce lewej ręki do prawego nadgarstka od strony wewnętrznej, a następnie uciskaj kciukiem miejsce poniżej trzeciego palca wykonując koliste ruchy (punkt P6).

Zawsze jednak kluczowe pozostaje rozpoznanie przyczyny wymiotów żółcią. Jeżeli nawracają, niezwłocznie skonsultuj się z lekarzem, zwłaszcza, jeżeli towarzyszy im ból brzucha.

Diagnostyka i leczenie wymiotów żółcią

W przypadku jednorazowych wymiotów żółcią nie ma powodu do niepokoju. Jeżeli jednak taki stan utrzymuje się przez kilka godzin lub też nawraca, należy udać się do lekarza.

Podstawą diagnostyki jest wywiad z pacjentem, a także badanie palpacyjne brzucha. Lekarz może skierować pacjenta na badanie ultrasonograficzne i/lub rentgenowskie, które pomogą rozpoznać przyczynę żółtych wymiotów. W niektórych przypadkach konieczne będzie badanie radioizotopowe lub gastroskopia. Zależnie od możliwej diagnozy lekarz może zlecić dodatkowe badania w celu jej potwierdzenia.

Leczenie zależy od źródła problemu. Może obejmować terapię lekami zmniejszającymi natężenie objawów czy chroniącymi wyściółkę układu pokarmowego przed podrażnieniem. Jeżeli przyczyną jest np. grypa żołądkowa, kluczowym staje się wyleczenie głównego źródła problemu.

Dodatkowo pacjent powinien pić duże ilości wody i przyjmować elektrolity w celu ochrony organizmu przed wyniszczeniem.

Skutki wymiotów żółcią

Zwracanie żółci nie tylko pozostawia nieprzyjemny posmak w ustach, ale może też prowadzić do przykrych skutków, z nowotworem włącznie.

• podrażnienie układu pokarmowego,
• osłabienie organizmu,
• odwodnienie,
• większe ryzyko wrzodów układu pokarmowego i choroby refluksowej żołądka,
• zagrożenie rozwojem przełyku Barretta i raka przełyku³.

Co jeść po wymiotach żółcią?

Tutaj wiele zależy od przyczyny wymiotów. Jeżeli wywołuje je zatrucie pokarmowe lub grypa żołądkowa, staraj się spożywać małe ilości wysokoenergetycznych produktów, np. gotowaną marchew z chudym mięsem z indyka czy kleik ryżowy.

Jeżeli jesteś w ciąży, postaraj się leżeć w łóżku jeszcze przez ok. 20 minut po wybudzeniu, zjedz też np. herbatnika czy biszkopta zanim wstaniesz. Wypij szklankę wody. Dzięki temu uspokoisz nieco żołądek lub po prostu będziesz miała czym wymiotować. Jeżeli przyjmujesz lewotyroksynę lub inne leki na czczo, porozmawiaj ze swoim lekarzem.

Cierpisz na refluks żółciowy lub jesteś po cholecystektomii (resekcji pęcherzyka)? Ogranicz tłuszcze w diecie. Opóźniają one opróżnianie żołądka. Zamiast tego postaw na błonnik - pozwoli on unormować pasaż jelitowy. Zrezygnuj ze słodyczy i słodzonych napojów⁴.

Przede wszystkim jednak nie pij alkoholu i rzuć palenie. Spożywaj mniejsze posiłki, ale w krótszych odstępach czasu. Niezależnie od tego, co wywołało u ciebie wymioty żółcią, ściśle stosuj się do zaleceń lekarza. W ten sposób przyspieszysz powrót do zdrowia, a w niektórych przypadkach zapobiegniesz nawrotowi wymiotów.

Żółć - ciekawostki

• synteza żółci rozpoczyna się jeszcze w życiu płodowym, między piątym a dziewiątym tygodniem ciąży, a jej sekrecja
• około dwunastego tygodnia ciąży,
• skład żółci ulega zmianie po narodzinach²,
• dziennie wytwarzamy ok. 620 ml żółci⁵.