Z czego i jak zrobić domowy syrop na kaszel suchy i mokry?

Co to jest kaszel?

Kaszel jest fizjologicznym odruchem bezwarunkowym, jednym z podstawowych mechanizmów obronnych układu oddechowego, który pozwala na oczyszczanie dróg oddechowych ze śluzu i zanieczyszczeń znajdujących się w powietrzu. Sam w sobie nie jest schorzeniem, a jedynie objawem podrażnienia układu oddechowego.

Może być wywołany infekcją wirusową lub bakteryjną, stanem zapalnym (np. w astmie) czy dostaniem się ciała obcego do dróg oddechowych. Zależnie czy towarzyszy mu odkrztuszanie śluzu lub ropy wyróżniamy kilka rodzajów kaszlu.

Rodzaje kaszlu:

• suchy
• bez odkrztuszanej wydzieliny; tzw. nieproduktywny, który często pojawia się na początku infekcji;
• mokry
• z odkrztuszaną wydzieliną tzw. produktywny, który najczęściej pojawia się po kilku dniach od zachorowania i służy oczyszczaniu dróg oddechowych.

Suchy kaszel jest bardzo charakterystyczny dla przebytych infekcji wirusowych górnych dróg oddechowych. Wówczas potrzebny jest środek, który osłoni śluzówkę i złagodzi odruch wykrztuśny. Warto pamiętać, że nawet po wyleczeniu choroby może się utrzymywać do 4 tygodni ze względu na uszkodzenie błony śluzowej górnych dróg oddechowych i drażnienie zakończeń nerwowych, które się w niej mieszczą¹.

Natomiast kaszel mokry jest korzystny, a nawet niezbędny - umożliwia bowiem usunięcie zanieczyszczonej, nagromadzonej wydzieliny oskrzelowej. Im głębiej śluz zalega w strukturach układu oddechowego, tym trudniej go odkrztusić. Wtedy usuwanie wydzieliny wspomaga transport śluzowo-rzęskowy. Bywa jednak, że skuteczność kaszlu jest niedostateczna - śluzu jest zbyt mało lub jest zbyt gęsty i lepki, więc nawet wielokrotne kasłanie nie może usunąć wydzieliny. Wówczas potrzebny jest lek wykrztuśny.

Zarówno w przypadku suchego, jak i mokrego kaszlu sprawdzą się syropy. To jedne z najstarszych znanych ludzkości leków. W starożytności przygotowywali je mieszkańcy Półwyspu Arabskiego. I to właśnie z ich języka - od słowa sherab oznaczającego napój - wywodzi się nazwa tych słodkich specyfików. Bez względu na przeznaczenie, wszystkie sporządza się według podobnej procedury: w 60% roztworze sacharozy rozpuszczone zostają lecznicze substancje. Syropy działają bakteriobójczo, rozrzedzają wydzielinę i usprawniają ruchy rzęsek. (Przeczytaj: 'Domowe sposoby na kaszel')

 

Syrop z czarnego bzu (Sambucus nigra)

Płynny ekstrakt z rośliny wykazuje hamujący wpływ na namnażanie się wirusów grypy². Natomiast test bezpośredniego wiązania wykazał, że flawonoidy z niego wiążą się z wirionami grypy (H1N1) i blokują zdolność wirusów do infekowania komórek gospodarza³. To nie wszystko. Inne badania kliniczne wykazały, że czarny bez zmniejsza czas trwania i nasilenie przeziębienia w tym gorączkę, ból, przekrwienie oraz kaszel⁴.

Z 40-60 baldaszków kwiatów czarnego bzu usuń łodyżki i ogonki. Następnie zalej je 1 l wrzątku i pozostaw do ostygnięcia. Wystudzone, zalane wodą kwiaty wstaw na 24 godz. do lodówki. Po upływie doby, kwiaty odcedź przez sito, dodaj 1 kg cukru i zagotuj. W trakcie gotowania systematycznie zbieraj pojawiającą się pianę.

Po całkowitym rozpuszczeniu cukru gotowy syrop przelej do wyparzonych słoików lub buteleczek i pasteryzuj przez ok. 15 min. Przyjmuj maksymalnie 4 łyżeczki dziennie. Syrop ma działanie wykrztuśne, więc nie należy pić go tuż przed snem.

Syrop z sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris)

Własnej roboty syrop można zrobić tylko wiosną, kiedy zbiera się młode pędy sosny (na przełomie kwietnia i maja), zalewając litrowy słoik pędów odrobiną wody i przesypując cukrem, można też dodać również nieco miodu. Na szczęście taki syrop (np. marki Łowicz czy Fungopol) jest do kupienia również w innych porach roku w sklepach ze zdrową żywnością. Podobne właściwości ma odwar z suszonych pąków i pędów sosny.

Zalej je (ok. 5 g) 200 ml gorącej wody i podgrzewaj przez kwadrans, nie dopuszczając do wrzenia. Potem przestudź i przecedź. Pij szklankę, w zależności od nasilenia objawów, 1-3 razy dziennie. Odwarem można nacierać też klatkę piersiową kilka razy w ciągu dnia. Pędy sosny działają przeciwbakteryjnie, przeciwzapalnie⁶, przeciwskurczowo i lekko wykrztuśnie. Bogate są również w sole mineralne, węglowodany i witaminę C.

 

Syrop z podbiału pospolitego (Tussilago farfara)

W tej niepozornej roślinie mieści się ponad 150 substancji chemicznych. Nic więc dziwnego, że od wieków stosowana jest w leczeniu kaszlu, krztuśca i wilgotnych postaciach astmy⁵ oraz zapaleniu oskrzeli.

Warstwę kwiatów podbiału przykryj warstwą cukru w stosunku 2:1, aż do zapełnienia słoika. Pamiętaj, żeby ostatnią warstwą był cukier. Wtedy możesz dodać łyżkę spirytusu (ale nie jest to konieczne). Zakręcony słoiczek ustaw na kilka godzin w słoneczne miejsce, aż do momentu puszczenia soku. Następnie przez 2 tygodnie trzymaj go w ciepłym, ciemnym miejscu. Po tym czasie zlej płyn do wyparzonej buteleczki. Syrop nawilży śluzówkę gardła.

Syrop z kopru włoskiego (Foeniculum vulgare)

Badania przeglądowe dowodzą, że fenkuł jest najczęściej stosowaną rośliną ziołową. Używa się go w leczeniu ponad 40 rodzajów zaburzeń. Zebrane dane wskazują na jego własności przeciwdrobnoustrojowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwskurczowe⁹. Syrop z kopru pomaga na kolki, ale także przy kaszlu.

Łyżkę suszonych nasion kopru włoskiego zalej 0,5 l wody, dodaj 3 łyżki miodu. Całość gotuj przez kwadrans. Po tym czasie przecedź i odstaw w szklanym naczyniu do schłodzenia. Pij 2-3 razy dziennie po małej filiżance.

Syrop z cebuli (Allium cepa)

To chyba najpopularniejszy kuchenny sprzymierzeniec przeziębionych. Zawarte w niej związki, takie jak m.in. kwercetyna, kemferol, sulfotlenki oraz siarczki odpowiadają za jej właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne, przeciwnadciśnieniowe i przeciwcukrzycowe. W badaniach ekstrakty cebuli wykazują działanie zwiotczające mięśnie gładkie tchawicy, co wskazuje na możliwe działanie rozszerzające oskrzela lub działanie łagodzące obturacyjne choroby układu oddechowego⁷.

Pokrój dużą cebulę w plastry, włóż do słoika i przesyp je cukrem. Syrop jest gotowy, gdy puści sok. Łyżkę płynu przyjmuj 3 razy dziennie.

 

Syrop z buraka zwyczajnego (Beta vulgaris)

Od lat konkuruje z cebulą, gdy chodzi o zwalczanie kaszlu. Jednak po sok lub syrop z niego warto sięgać nie tylko w czasie infekcji. Taki specjał zwiększa odporność, a także zwalcza anemię. Uczeni z Dallas dowiedli, że sok z buraków w okresach stresu psychicznego chroni przed objawami przeziębienia. Wstępne dowody sugerują szczególne korzyści u astmatyków, co może przekładać się na zmniejszenie zaostrzeń astmy z powodu infekcji dróg oddechowych⁸.

Zetrzyj całego buraka i wymieszaj go z 3 łyżkami miodu. Następnie w zamkniętym słoju włóż do garnka z ciepłą wodą i delikatnie podgrzewaj. Pamiętaj, nie można doprowadzić wody do wrzenia. Słój należy jedynie ogrzewać, aż pojawi się buraczany sok. Syrop jest bezpieczny nawet dla małych dzieci. Przyjmuj łyżeczkę dziennie. (Przeczytaj: 'Burak na schizofrenię?')

Syrop z imbiru lekarskiego (Zingiber officinale)

Ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwzapalne. Rozgrzewa organizm, usprawnia trawienie. Warto stosować go profilaktycznie - nim rozwinie się przeziębienie. W Ajurwedzie stosowany jest do łagodzenia kaszlu, przeziębienia, gorączki, alergicznego nieżytu nosa, zapalenia zatok, zapalenia oskrzeli oraz problemów z oddychaniem. W badaniu na świnkach morskich słowaccy i hinduscy naukowcy potwierdzili, że doustne podawanie ekstraktów z imbiru istotnie hamowało liczbę prób kaszlu¹¹.

Zmiażdż ok. 10 liści tulsi (Ocimum sanctum), wymieszaj z sokiem wyciśniętym z 3 cm kłącza imbiru, dodaj taką samą ilość miodu i wymieszaj; połknij łyżeczkę tej mieszanki 3 razy dziennie, aby złagodzić kaszel. W przypadku suchego kaszlu zmiażdżony na drobne kawałki imbir ugotuj ze szklanką wody, aż objętość zmniejszy się do połowy pierwotnej ilości. Przecedź płyn, dodaj łyżkę miodu i wypij na ciepło, aby działał kojąco.

 

Syrop z pieprzu tureckiego (Capsicum annuum)

Roślina ta nazywana też bywa papryką roczną, pieprzem chilijskim lub hiszpańskim albo pieprzowcem ostrym. Dowiedziono, że zmniejsza ból w klatce piersiowej spowodowany ciągłym kaszlem. Działa również rozgrzewająco i pobudzająco.

Zmieszaj po 1/4 łyżeczki pieprzu tureckiego i mielonego imbiru oraz po łyżce stołowej miodu i octu jabłkowego. Do mikstury dodaj 2 łyżki wody. Syrop pij 2-3 razy dziennie¹².

Syrop z lnu zwyczajnego (Linum usitatissimum)

O siemieniu lnianym już w latach 50-70 n.e. wspominał Dioskurydes w swoim 5-tomowym dziele pt. "De Materia Medica", które było najważniejszą księgą o ziołach w czasach starożytnych i prekursorem późniejszych farmakopei. Europejska Agencja Leków odnotowała, że siemię lniane przyjmowane z miodem może łagodzić kaszel. Natomiast naukowcy z Iranu, którzy badali przeciwkaszlowe działanie różnych roślin, wśród najskuteczniejszych wskazali len¹⁰. Siemię lniane zawiera związki śluzowe, białka, sterole, kwasy organiczne (m.in. askorbinowy), glicerydy oraz magnez, cynk i żelazo. Dzięki temu doskonale sprawdza się jako środek łagodzący stany zapalne, osłonowy i zwiększający wilgotność śluzówki. Syrop z siemienia warto pić w przypadku choroby wrzodowej i przy suchym kaszlu.

Zalej 4 łyżki siemienia litrem wody. Do wywaru dodaj 4 łyżki miodu. Gotuj przez 10 min. Odstaw do ostygnięcia. Pij po filiżance dziennie.

 

Syrop z ananasa jadalnego (Ananas comosus)

Uczeni z Brazylii przeprowadzili podwójnie ślepe, randomizowane badanie w grupach równoległych z udziałem dzieci z drażniącym kaszlem w wieku 2-15 lat. Młodym pacjentom podawali miód lub jego kombinację z ekstraktem z ananasa. W obu grupach wystąpiła redukcja epizodów kaszlu. Przy czym u części pacjentów z grupy przyjmującej miód z ekstraktem z ananasa wystąpiła wyraźna poprawa¹⁴.

Potwierdzają to wyniki uzyskane w 2010 r. w Indiach, gdzie badano skuteczność różnych naturalnie występujących związków pod kątem leczenia gruźlicy. Wspomniano w nim, że mieszanka soku ananasowego z miodem, solą i pieprzem bardzo dobrze rozpuszcza śluz¹⁵. Zawarta w owocu bromelaina, tłumi kaszel, rozluźnia śluz w gardle i łagodzi zapalenie zatok oraz problemy z zatokami na tle alergicznym, które mogą przyczyniać się do kaszlu i śluzu¹⁶.

Obierz ćwierć ananasa i wrzuć do wyciskarki lub sokowirówki. Do uzyskanego soku dodaj łyżkę miodu, szczyptę soli i szczyptę pieprzu. Wszystko starannie wymieszaj i pij raz dziennie.

Syrop z chrzanu pospolitego (Armoracia rusticana)

Jest bogatym źródłem fitoncydów i witaminy C. Składniki te pobudzają organizm do naturalnej regeneracji. Wspomaga leczenie zmienionej chorobowo błony śluzowej oraz działa przeciwdrobnoustrojowo i wykrztuśnie¹³.

2 łyżki utartego korzenia chrzanu zalej 1/2 szklanki przegotowanej, ciepłej (ale nie gorącej) wody. Odstaw na godzinę w zamkniętym naczyniu. Potem przecedź i dodaj tyle miodu, ile jest płynu. Taki syrop ma działanie wykrztuśne, bakterio- i grzybobójcze. Stosuj 2 razy dziennie po łyżeczce.

 

Syrop z macierzanki tymianek (Thymus vulgaris)

Jest środkiem spazmolitycznym (czyli działającym rozkurczowo na mięśnie gładkie), przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, immunomodulującym i przeciwutleniającym. Wyciąg z liści tymianku pomaga złagodzić kaszel i krótkotrwałe zapalenie oskrzeli¹⁷.

Możesz użyć zarówno świeżych ziół, jak i suszonych. Wsyp je do litrowego słoika, wypełniając go do 1/3 wysokości. Do 0,5 l wody dodaj 0,25 kg cukru i zagotuj. Gdy cukier się całkowicie rozpuści, zalej roztworem zioła i dobrze wymieszaj. Zamknięty słoik odstaw na 2 dni w ciemne miejsce, a po upływie tego czasu przecedź syrop przez sito i przelej do wyparzonych buteleczek lub słoiczków. Pij 2-3 razy dziennie po łyżeczce.