Nasze magazyny
Jeden z najpopularniejszych składników herbat owocowych kryje w sobie liczne właściwości zdrowotne. Badania wykazały, że ze względu na obecność galaktolipidu, związków fenolowych, witamin i składników mineralnych dzika róża może być skutecznym środkiem w profilaktyce i leczeniu wielu schorzeń.
Przepisy na przetwory z owoców dzikiej róży
Choć podczas obróbki termicznej owoców dzikiej róży możemy stracić nawet 50-70% witaminy C, nadal będą one zawierały znaczne jej ilości, przyswajalne dużo lepiej niż syntetyczna postać. Dlatego warto wypróbować kilka przepisów, by cieszyć się smakiem i właściwościami owoców aż do kolejnych zbiorów. Najpierw należy je jednak odpowiednio przygotować - odciąć szypułki, przekroić wzdłuż i usunąć z wnętrza pestki z włoskami (najlepiej za pomocą nożyka lub łyżeczki).
Po wydrylowaniu i umyciu owoców część z nich warto zasuszyć, by później przygotowywać napar łagodzący gorączkę i objawy przeziębienia - łyżkę suszu wystarczy zalać wrzątkiem i zaparzać pod przykryciem przez kwadrans. Z pozostałych możemy przyrządzić smaczne i zdrowe przetwory.
Konfitura z dzikiej róży - prosty przepis
Do garnka wlej szklankę wody i ok. 1-1,3 kg cukru (w zależności od tego, jak bardzo słodkie konfitury lubisz). Gotuj, aż całość zacznie gęstnieć i dodaj 1 kg przygotowanych wcześniej owoców. Zagotuj i odstaw na 12 godz., po czym ponownie podgrzej i gotuj na wolnym ogniu przez 15 min. Znowu odstaw na 12 godz. i następnie gotuj - tym razem przez ok. 30 min (aż owoce staną się szkliste).
Gotową konfiturę przełóż do wysterylizowanych i suchych słoików.
Dżem z dzikiej róży - przepis
2 kg owoców gotuj przez ok. 30 min, a następnie przetrzyj przez sitko. Do przecieru dodaj 0,5 kg cukru i 2 łyżki soku z cytryny. Całość ponownie zagotuj, a po 10 min przełóż do słoików.
Syrop z dzikiej róży - przepis
Rozdrobnij 1 kg owoców dzikiej róży w mikserze. Zagotuj ok. 1,5 l wody, dodaj do wrzątku 1 kg cukru i zmiksowane owoce. Gotuj na wolnym ogniu przez 30 min, następnie przecedź i przelej do czystych, wyparzonych butelek.
Nalewka z dzikiej róży - przepis
Rozgnieć 0,5 kg owoców dzikiej róży i zalej je litrem wódki. Następnie dodaj ok. 150 g miodu, delikatnie wymieszaj i odstaw na 2 tygodnie w ciepłe miejsce. Po tym czasie zlej nalewkę, przecedź i rozlej do butelek.
Pasta różana - przepis
W kuchni można również wykorzystać płatki Rosa canina. Zalej ich 3 garście łyżką gorącej przegotowanej wody i wymieszaj całość w blenderze z 3 łyżkami stołowymi miodu. Tak powstałą masę dodaj do twarogu lub gęstego jogurtu (w proporcji, która będzie odpowiadać Ci smakowo). Pastą możesz smarować kanapki lub grzanki.
Zawiera zarówno makro- (sód, potas, wapń, fosfor, magnez, siarka), jak i mikroelementy (żelazo, cynk, miedź, mangan), dzięki którym wykazuje właściwości wpływające na prawidłowy wzrost i rozwój całego organizmu: od gospodarki wodnej, przez prawidłowe skurcze mięśni i wytrzymałość zębów, po transport i magazynowanie tlenu w mięśniach oraz prawidłowy rozwój tkanki kostnej. Jeśli dodać do tego dużą dawkę witamin - głównie C - nie dziwi wpływ dzikiej róży na odporność i stany zapalne.
Właściwości zdrowotne owoców dzikiej róży
Dzika róża to przede wszystkim nieocenione źródło witaminy C - jej zawartość w owocu wynosi 0,3-1,7%, a czasem dochodzi nawet do 12% (ok. 300-1200 mg na 100 g)1. Nic dziwnego, że zaledwie 3 owoce wystarczą, by pokryć dzienne zapotrzebowanie na witaminę C. Trzeba jednak pamiętać, że długotrwałe suszenie powoduje straty tego składnika, a w miarę przechowywania witamina C przechodzi w formę utlenioną, czyli kwas dehydroksyaskorbowy2.
W dzikiej róży występują także inne witaminy, takie jak B1, B2, B3 (PP), A, E i K3. Surowiec stanowi zatem prawdziwą bombę witaminową, dzięki czemu jego działanie farmakologiczne polega głównie na ogólnym wzmacnianiu organizmu. Z drugiej strony owoc dzikiej róży i jego przetwory mogą skutecznie uzupełniać niedobory. Dlatego wskazane jest stosowanie ich przy rekonwalescencji, stanach ogólnego osłabienia, zmęczenia, stresu, a także w okresie ciąży i karmienia piersią4.
Zapalenie stawów pod kontrolą - przeciwbólowe i przeciwzapalne właściwości dzikiej róży
Przeprowadzone w ostatnich latach badania kliniczne wykazały, że wyciągi wodno-alkoholowe z owoców i nasion dzikiej róży mają właściwości przeciwbólowe i przeciwzapalne, dzięki czemu leczą zapalenie kości i stawów, uszkodzenia mięśni szkieletowych oraz reumatoidalne zapalenie stawów. Jak odkryli naukowcy, za działanie to odpowiada substancja aktywna o nazwie galaktolipid (GOPO), która m.in. hamuje napływ białych krwinek do stawów, a przez to zmniejsza wydzielanie mediatorów stanu zapalnego.
W badaniach klinicznych przeprowadzonych na dużej grupie pacjentów udowodniono, że aż 80% z nich odczuwa znaczącą poprawę (obniżenie obrzęku stawu, zmniejszenie odczuwania bólu, ustąpienie porannej sztywności) już po 3-5 tygodniach stosowania preparatu zawierającego galaktolipid5. W innym badaniu przyjmowanie sproszkowanych owoców róży (0,5 g/dzień) po 4 miesiącach spowodowało polepszenie ruchomości stawów i złagodzenie bólu, a u 65% uczestników nawet ustąpienie symptomów ostrego zwyrodnienia stawów6.
Dzika róża pomaga w zwalczaniu choroby wrzodowej
Wstępne badania wykazały, że wyciąg wodno-alkoholowy z owoców dzikiej róży wykazuje właściwości ochronne w odniesieniu do błony śluzowej żołądka u szczurów poddanych działaniu 96% alkoholu etylowego. Okazało się, że dożołądkowe podanie wyciągu z róży (w dawce 200 mg/kg masy ciała zwierząt) chroniło błonę śluzową tego narządu przed uszkadzającym działaniem etanolu o ok. 25% lepiej niż placebo. Oceny dokonywano na podstawie badań histopatologicznych7. Zdaniem autorów badania te stwarzają nadzieję na praktyczne wykorzystanie wyciągu wodno-alkoholowego z owoców dzikiej róży w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy.
Przetwory z dzikiej róży jako element profilaktyki nowotworowej
Obecne w owocach dzikiej róży składniki, przede wszystkim witamina C i flawonoidy, wykazują również właściwości antyoksydacyjne i przeciwnowotworowe. Naukowcy z North Carolina State University sprawdzili w laboratorium, jak Rosa canina działa w praktyce. Oddziaływali na komórki potrójnie ujemnego raka piersi (jedna z najbardziej agresywnych form, która nie reaguje na chemioterapię) zahamowała rozwój nowotworu nawet o 45%8. Teraz naukowcy zamierzają rozpocząć badania na zwierzętach, by sprawdzić, czy rzeczywiście dokonali przełomowego odkrycia w profilaktyce nowotworowej.
Metryczka z informacjami o Dzikiej Róży
Występowanie: naturalnie w prawie całej Europie, Azji Mniejszej i Północnej Afryce. W Polsce najłatwiej spotkać ją na obrzeżach lasów, w zaroślach lub przy drogach.
Surowiec leczniczy: owocostany (Fructus Cynosbati).
Pora zbioru: dojrzałe owoce zbiera się od września do późnej jesieni.
Ważne: oprócz dzikiej róży surowca leczniczego dostarczają też inne gatunki: Rosa cinnamonea, Rosa gallica i Rosa centifolia. Najwcześniej - na przełomie sierpnia i września - dojrzewają owoce róży jabłkowatej (Rosa villosa), które można zbierać jedynie w pierwszej połowie września. Owocostany są twarde, błyszczące i przeważnie pomarszczone, a owoce mają kolor pomarańczowy lub pomarańczowoczerwony.
Właściwości lecznicze olejku z płatków i nasion dzikiej róży
Z płatków i nasion róży otrzymuje się olejek różany, stosowany w aromaterapii, kosmetyce, perfumerii oraz jako dodatek pobudzający łaknienie. Charakteryzuje się złożonym składem chemicznym, a przede wszystkim silnym i przyjemnym zapachem. Wykazuje działanie moczopędne, uspokajające, przeciwmigrenowe, antyseptyczne i przeciwbakteryjne9. Z kolei w kosmetologii wykorzystuje się właściwości składników mineralnych i nienasyconych kwasów tłuszczowych (głównie linolowego i a-linolenowego, ale też oleinowego, palmitynowego i stearynowego), które decydują o ochronnym wpływie olejku różanego na skórę10.
Poleca się go osobom z cerą wrażliwą i naczynkową lub narażonym na działanie promieni słonecznych. Olejek różany różnymi dawkami ekstraktu z dzikiej róży. Okazało się, że dawka 1 mg chroni, rozjaśnia, uelastycznia, odżywia i hamuje procesy starzenia.
Bibliografia
- Matławska I. Farmakognozja, Poznań 20067; s. 72-75
- Kohlmünzer S., Farmakognozja, Warszawa 2000; s. 536-537
- Acta Hort 2005; 690: 253-257
- Inflammopharmacol 1999; 7: 63-68
- Osteoarthritis and Cartilage 2008; 1 (16): S5-S7
- Curr Ther Res 2003; 64: 21-31
- J. Ethnopharmacol 2011, 137: 880-885
- Poster presentation at the Experimental Biology 2015 annual meeting, 29 March 2015, Boston, Massachusetts
- Z Naturforch 2005; 60c: 369-378; Am-Euras J Sust Agric 2009; 3: 24-28
- Acta Soc Bot Pol 2005; 74: 229-235
