Nasze magazyny
Kalina koralowa (Viburnum opulus) to roślina znana i stosowana w celach leczniczych już w starożytności. Jej właściwości przeciwskurczowe wykorzystywano w medycynie ludowej zarówno w Europie, na Dalekim Wschodzie, jak i w Ameryce Północnej.
Często nazywano ją lekiem kobiecym, ponieważ wykazuje najszersze działanie w problemach charakterystycznych dla płci pięknej: łagodzi dolegliwości przy menstruacji, zapobiega poronieniom i krwawieniom związanym z klimakterium, a podczas ciąży także kurczom nóg, wymiotom i zaburzeniom nerwowym.
Do tego ekstrakty z kory mają właściwości przeciwskurczowe (zwłaszcza przy bolesnych skurczach macicy), uspokajające, przeciwbólowe i przeciwkrwotoczne, a owoce działają lekko moczopędnie i wzmacniają mięsień sercowy. Przetwory z kaliny stosowane są przy przeziębieniach, skurczach jelit oraz krwawieniach, a odwar z kwiatów ma poprawiać trawienie i zalecany jest w źródłach rosyjskich przy biegunkach oraz jako środek wykrztuśny i napotny.
Kalina koralowa - właściwości
Wśród gatunków rodzaju Viburnum głównie kalina koralowa i śliwolistna były przedmiotem badań. W ich korze wykryto szereg glikozydów irydoidowych (głównie patrynozyd i jego pochodne), triterpeny, związki kumarynowe, biflawonoid - amentoflawon, a także salicynę, kwasy fenolowe (salicylowy, chlorogenowy i izochlorogenowy) oraz garbniki.
Z kolei owoce kalin bogate są w antocyjany, procyjanidyny, flawonoidy (pochodne kwercetyny) i sole potasu. Rzadziej w lecznictwie wykorzystuje się liście i kwiaty, w których wykryto obecność związków flawonoidowych1.
Naturalny antyoksydant
Bogaty skład sprawia, że kalina koralowa okazuje się kolejnym silnym wymiataczem wolnych rodników. Aktywność antyoksydacyjną wykazują zarówno wodne ekstrakty z kory gałązek, jak i wyciągi wodne z liści i owoców. W innych badaniach udowodniono, że najsilniejsze właściwości mają w tym zakresie kora i liście, co prawdopodobnie związane jest z obecnością dużej ilości związków fenolowych, w tym kwasu chlorogenowego i amentoflawonu2.
Kalina koralowa - działanie
Aktywność rozkurczowa
Jednym z najczęstszych zastosowań kaliny jako tradycyjnego środka ziołowego są skurcze menstruacyjne. Wiadomo, że pomaga złagodzić nawet ciężkie dolegliwości, którym towarzyszą nudności, wymioty i dreszcze. Badania in vitro potwierdzają, że wodny wyciąg z kory kaliny koralowej w dawce 250 mg/kg nie tylko działa spazmolitycznie na izolowane mięśnie macicy szczura, ale i przeciwbólowo3. Właściwości przeciwskurczowe wpływają również na fakt, że soki i napary z owoców poleca się w przypadku kaszlu towarzyszącego przeziębieniu.
Przy endometriozie
Ponieważ kalina to tradycyjny środek na dolegliwości kobiece, badacze postanowili sprawdzić, czy może być pomocna w łagodzeniu dolegliwości endometriozy. W jednym z eksperymentów zwierzętom ze sztucznie wywołaną chorobą przez 4 dni podawano ekstrakty z wysuszonych i sproszkowanych owoców tej rośliny. Już po tak krótkim czasie zaobserwowano u nich wyraźną poprawę (w porównaniu do grupy placebo), potwierdzoną w badaniach histopatologicznych, co autorzy tłumaczą przede wszystkim obecnością w surowcu kwasu chlorogenowego oraz innych związków fenolowych4.
Przy nadciśnieniu
Składniki wyizolowane z kaliny działają hipotensyjnie, a w dawkach wyższych niż 1 mg/kg obniżają również częstość akcji serca - przynajmniej u zwierząt. W przeprowadzonych dotąd eksperymentach ciśnienie skurczowe spadało u nich o 24,2%, a rozkurczowe - o ponad 36%5. Wykazano również, że ekstrakty z kory kaliny koralowej chronią naczynia krwionośne, a wodne wyciągi z kory, liści i owoców wzmacniają akcję serca6. Te efekty najprawdopodobniej wynikają z działania przeciwskurczowego na mięśnie gładkie.
Ochrona żołądka
Ze względu na fakt, że składniki kaliny wpływają wieloczynnikowo na błony śluzowe przewodu pokarmowego, naukowcy sprawdzili również, czy mogą działać ochronnie na żołądek i dwunastnicę. Okazało się, że proantocyjanidyny wyizolowane z suszonych owoców kaliny koralowej u szczurów zapobiegały wywoływanym przez stres uszkodzeniom błony śluzowej żołądka. Podawany zwierzętom surowiec m.in. działał antyoksydacyjnie i regulował produkcję kwasu żołądkowego7.
Przy kamieniach nerkowych
W Turcji z owoców kaliny koralowej przygotowuje się sok gilaburu, który ze względu na zawartość cytrynianów sodu i potasu (znacznie wyższą niż w soku cytrynowym) oraz kwasów organicznych stosowany jest w chorobach nerek, szczególnie jako środek zapobiegający powstawaniu kamieni nerkowych.
Badania potwierdzają, że liofilizowany sok z owoców V. opulus zapobiega tworzeniu kamieni moczowych u szczurów, którym wstrzykiwano 70 mg/kg szczawianu sodu8. Właściwości te przypisano działaniu moczopędnemu oraz hamowaniu produkcji szczawianów i wolnych rodników. Zastosowanie szczawianów i wolnych rodników.
Kalina koralowa - zastosowanie
Galaretka
Świeże owoce kaliny sparz wrzątkiem i zmiksuj pół na pół z miodem lub trzcinowym cukrem. Wlej do wyparzonych słoików. Połóż pod nakrętkę krążek zamoczony w spirytusie i odstaw w ciemne, chłodne miejsce. Zażywaj po małej łyżeczce do kawy 3 razy dziennie, zwłaszcza przy nadciśnieniu i przeziębieniach.
Napar
Pół łyżeczki suszonych owoców zalej szklanką wrzątku i trzymaj pod przykryciem 30 min. w okresie klimakterium pij 3-4 razy dziennie po 2 łyżki między posiłkami.
Sok
Zbierz owoce kaliny, a jeśli nie przemarzły na drzewie, wsadź je na kilka dni do zamrażalki. Następnie oddziel od szypułek, rozgnieć i wyciśnij z nich sok. Gotuj na małym ogniu, doprowadzając do wrzenia. Gorący sok z kaliny przelej do szklanych butelek, a następnie pasteryzuj przez ok. 15 minut. Będzie dobrym środkiem na przeziębienie i kaszel.
Konfitura z jabłkiem
Obierz i pokrój ok. 2 kg jabłek. Rozgotuj je na płynną masę, a następnie dodaj 1 kg owoców kaliny. Gotuj na małym ogniu, delikatnie mieszając aż do zgęstnienia. Dodaj kilka łyżek miodu, trochę cynamonu, goździki, imbir lub suszoną miętę do smaku.
Odstaw do następnego dnia, a później ogrzej, mieszając starannie. Masa powinna miękkimi płatami odpadać z łyżki. Gdy uzyskasz pożądaną konsystencję, przenieś gorącą konfiturę do słoiczków.
Kalina koralowa - metryczka
- Występowanie: rośnie powszechnie na terenie kraju, głównie w lasach, nad rzekami (łęgi) i jeziorami oraz w polnych zaroślach drzewiasto-krzewiastych. Kalina koralowa uprawiana jest również jako roślina ozdobna w parkach i ogrodach.
- Surowiec leczniczy: kora (Viburni cortex), kwiat (V. flos) i owoc (V. fructus).
- Pora zbioru: kwiaty powinny być pozyskiwane w maju (w czasie kwitnienia), kora w kwietniu, a owoce – we wrześniu i październiku lub po pierwszych przymrozkach, kiedy stracą gorycz.
- Ważne: surowa kalina może wywoływać zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bolesną biegunkę oraz bóle głowy, dlatego konieczne jest jej zagotowanie.
- Przeciwwskazania: Na zawarte w owocach trujące saponiny wrażliwe są szczególnie dzieci, przy czym objawy zatrucia występują po spożyciu dużych ilości. Również osoby wrażliwe na aspirynę nie powinny sięgać po ten surowiec.
Bibliografia
- Intern J of Food Sci Technol 2006; 41: 1011-1015; Chem Biodiver 2008; 5: 1879-1899
- Int. J. of Food Science and Nutrition 2008; 59(3): 175-80; J. Pharm. Chem. 2004;38:548-50; J. of Medicinal Food 2011;14(4):434-40
- J. Ethnopharm. 1999;66:71-73
- J Ethnopharmacol. 2016 Dec 4;193:450-455
- Proc Soc Exp Biol Med. 1972 Jun;140(2):457-61
- Planta Med. 1977;31: 228-31
- J Physiol Pharmacol.2006;57 Suppl 5:155-67
- Evid Based Complement Alternat Med. 2014; 2014:578103
